Bošković, Ruđer Josip, Theoria philosophiae naturalis redacta ad unicam legem virium in natura existentium

List of thumbnails

< >
131
131 (79)
132
132 (80)
133
133 (81)
134
134 (82)
135
135 (83)
136
136 (84)
137
137 (85)
138
138 (86)
139
139 (87)
140
140 (88)
< >
page |< < (183) of 389 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="la" type="free">
        <div type="section" level="0" n="0">
          <p>
            <s xml:space="preserve">
              <pb o="183" file="0235" n="235" rhead="PARS TERTIA."/>
            non poſſe per ullius fluidi preſſionem; </s>
            <s xml:space="preserve">nam ut alia prætermit-
              <lb/>
            tam ſane multa, id fluidum, quod ſola ſua preſſione tantum
              <lb/>
            poſſit in ejuſmodi globos, multo plus utique poſſet occurſu ſuo
              <lb/>
            contra illorum tangentialem velocitatem, quæ omnino deberet
              <lb/>
            imminui per ejuſmodi reſiſtentiam, cum ingenti perturbatione
              <lb/>
            arearum, & </s>
            <s xml:space="preserve">totius Aſtronomiæ Mechanicæ perverſione; </s>
            <s xml:space="preserve">adeo-
              <lb/>
            que id fluidum vel reſiſtentiam ingentem deberet parere pla-
              <lb/>
            netæ, aut cometæ progredienti, vel ne preſſione quidem ullum
              <lb/>
            ipſi ſenſibilem imprimit motum.</s>
            <s xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:space="preserve">401. </s>
            <s xml:space="preserve">Ejus autem præcipuæ leges ſunt, ut directe reſpondeat
              <lb/>
              <note position="right" xlink:label="note-0235-01" xlink:href="note-0235-01a" xml:space="preserve">Eam ex ipſa
                <lb/>
              Theoria reſpon
                <lb/>
              dere maſſæ di-
                <lb/>
              recte, & qua-
                <lb/>
              drato diſtantiæ
                <lb/>
              reciproce.</note>
            maſſæ, & </s>
            <s xml:space="preserve">reciproce quadratis diſtantiarum a ſingulis punctis
              <lb/>
            maſſæ ipſius, quod in mea Theoria eſt admodum maniſeſtum
              <lb/>
            ita eſſe debere; </s>
            <s xml:space="preserve">nam ubi ventum eſt ad arcum illum meæ cur-
              <lb/>
            væ, qui gravitatem refert, vires omnes jam ſunt attractivæ,
              <lb/>
            & </s>
            <s xml:space="preserve">eandem illam ad ſenſum ſequuntur legem, adeoque aliæ alias
              <lb/>
            non elidunt contrariis directionibus, ſed ſumma earum reſpon-
              <lb/>
            det ad ſenſum ſummæ punctorum; </s>
            <s xml:space="preserve">niſi quatenus ob inæqua-
              <lb/>
            lem punctorum diſtantiam, & </s>
            <s xml:space="preserve">poſitionem, ad habendam accu-
              <lb/>
            rate ipſam ſummam, ubi moles ſunt aliquanto majores, opus
              <lb/>
            erit illa reductione, qua Mechanici utuntur paſſim, & </s>
            <s xml:space="preserve">cujus ope
              <lb/>
            inveniuntur leges, ſecundum quas punctum in data diſtantia, & </s>
            <s xml:space="preserve">
              <lb/>
            poſitione ſitum reſpectu maſſæ habentis datam figuram, ab i-
              <lb/>
            pſa attrahitur; </s>
            <s xml:space="preserve">ubi, quemadmodum indicavimus num. </s>
            <s xml:space="preserve">347,
              <lb/>
            globus in globum ita gravitat, ut gravitaret; </s>
            <s xml:space="preserve">ſi totæ eorum
              <lb/>
            maſſæ eſſent compenetratæ in eorum centris: </s>
            <s xml:space="preserve">at in aliis figu-
              <lb/>
            ris longe aliæ leges obveniunt.</s>
            <s xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:space="preserve">402. </s>
            <s xml:space="preserve">Verum hic illud maxime Theoriam commendat meam,
              <lb/>
              <note position="right" xlink:label="note-0235-02" xlink:href="note-0235-02a" xml:space="preserve">Commendatio
                <lb/>
              Theoriæ ex
                <lb/>
              conformitate o-
                <lb/>
              mnium corpo-
                <lb/>
              rum in ea. &
                <lb/>
              diſcrimine in
                <unsure/>
                <lb/>
              tot aliis.</note>
            quod num. </s>
            <s xml:space="preserve">212 notandum dixi, quod videamus tantam hanc
              <lb/>
            conformitatem in vi gravitatis in omnibus maſſis; </s>
            <s xml:space="preserve">licet eæ-
              <lb/>
            dem in ordine ad alia phænomena, quæ a minoribus diſtan-
              <lb/>
            tiis pendent, tantum diſcrimen habeant, quantum habent di-
              <lb/>
            verſa corpora in duritie, colore, ſapore, odore, ſono. </s>
            <s xml:space="preserve">Nam
              <lb/>
            diverſa combinatio punctorum materiæ inducit ſummas virium
              <lb/>
            admodum diverſas pro iis diſtantiis, in quibus adhuc curva
              <lb/>
            virium contorquetur circa axem; </s>
            <s xml:space="preserve">& </s>
            <s xml:space="preserve">proinde exigua mutatio
              <lb/>
            di
              <lb/>
            ſtantiæ vires attractivas mutat in repulſivas, ac vice verſa
              <lb/>
            ſummis differentias ſubſtituit; </s>
            <s xml:space="preserve">dum in diſtantiis illis, in qui-
              <lb/>
            bus gravitas ſervat quamproxime leges, quas diximus, curva
              <lb/>
            ordinatas omnes ejuſdem directionis habet, & </s>
            <s xml:space="preserve">vero etiam di-
              <lb/>
            ſtantia parum mutata, fere eaſdem; </s>
            <s xml:space="preserve">quod neceſſario inducit tan-
              <lb/>
            ta priorum caſuum diſcrimina, & </s>
            <s xml:space="preserve">tantam in hoc poſtremo
              <lb/>
            conformitatem.</s>
            <s xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:space="preserve">403. </s>
            <s xml:space="preserve">Diſtinctio gravitatis (quæ eſt ut maſſa, in quam ten-
              <lb/>
              <note position="right" xlink:label="note-0235-03" xlink:href="note-0235-03a" xml:space="preserve">Omnia fere a
                <lb/>
              gravitate pen-
                <lb/>
              dentia ſint com-
                <lb/>
              munia huic
                <lb/>
              Theoriæ cum
                <lb/>
              communi: non-
                <lb/>
              nullorum in ea
                <lb/>
              ſacilior dedu-
                <lb/>
              ctio.</note>
            ditur, directe, & </s>
            <s xml:space="preserve">quadratum diſtantiæ reciproce) a pondere
              <lb/>
            (quod eſt præterea ut maſſa, quæ gravitat) eſt mihi eadem,
              <lb/>
            ac Newtonianis, & </s>
            <s xml:space="preserve">omnibus Mechanicis; </s>
            <s xml:space="preserve">& </s>
            <s xml:space="preserve">illa vim acce-
              <lb/>
            leratricem exhibet, hoc vim motricem, cum illa determinet
              <lb/>
            vim puncti gravitantis cujuſvis, a qua pendet celeritas maſſæ;</s>
            <s xml:space="preserve"/>
          </p>
        </div>
      </text>
    </echo>