Clavius, Christoph, Gnomonices libri octo, in quibus non solum horologiorum solariu[m], sed aliarum quo[quam] rerum, quae ex gnomonis umbra cognosci possunt, descriptiones geometricè demonstrantur

Table of figures

< >
[Figure 141]
[Figure 142]
[Figure 143]
[Figure 144]
[Figure 145]
[Figure 146]
[Figure 147]
[Figure 148]
[Figure 149]
[Figure 150]
[Figure 151]
[Figure 152]
[Figure 153]
[Figure 154]
[Figure 155]
[Figure 156]
[Figure 157]
[Figure 158]
[Figure 159]
[Figure 160]
[Figure 161]
[Figure 162]
[Figure 163]
[Figure 164]
[Figure 165]
[Figure 166]
[Figure 167]
[Figure 168]
[Figure 169]
[Figure 170]
< >
page |< < (215) of 677 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="it" type="free">
        <div xml:id="echoid-div733" type="section" level="1" n="179">
          <p>
            <s xml:id="echoid-s14702" xml:space="preserve">
              <pb o="215" file="0235" n="235" rhead="LIBER SECVNDVS."/>
            In ♓, denique & </s>
            <s xml:id="echoid-s14703" xml:space="preserve">♏, eundẽ oriri paulò ante ſeptimam horá à media nocte, & </s>
            <s xml:id="echoid-s14704" xml:space="preserve">occidere paulo poſt
              <lb/>
            horam 5. </s>
            <s xml:id="echoid-s14705" xml:space="preserve">à meridie. </s>
            <s xml:id="echoid-s14706" xml:space="preserve">Sic quoque vides in boreali horologio, Solem in principio ♋, exiſtentem
              <lb/>
            oriri circam horam 4 {1/2}. </s>
            <s xml:id="echoid-s14707" xml:space="preserve">à media nocte, & </s>
            <s xml:id="echoid-s14708" xml:space="preserve">occidere circa horam 7 {1/2}. </s>
            <s xml:id="echoid-s14709" xml:space="preserve">à meridie, &</s>
            <s xml:id="echoid-s14710" xml:space="preserve">c. </s>
            <s xml:id="echoid-s14711" xml:space="preserve">Idem officiũ
              <lb/>
            habet linea horizontalis in omnibus alijs horologijs, excepto horizontali, in quo linea horizonta-
              <lb/>
            lis duci non poteſt, vt conſtat ex ſcholio propoſ. </s>
            <s xml:id="echoid-s14712" xml:space="preserve">11. </s>
            <s xml:id="echoid-s14713" xml:space="preserve">ſuperioris lib.</s>
            <s xml:id="echoid-s14714" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s14715" xml:space="preserve">HIC autem, & </s>
            <s xml:id="echoid-s14716" xml:space="preserve">in omnibus alijs ſequentibus horologijs, in quibus horizontalis linea ducitur,
              <lb/>
              <note position="right" xlink:label="note-0235-01" xlink:href="note-0235-01a" xml:space="preserve">Horizontalis li
                <lb/>
              nea diſtribuit
                <lb/>
              totum horolo-
                <lb/>
              gium in portio
                <lb/>
              nem diurnam,
                <lb/>
              & nocturnam.</note>
            animaduertendum eſt, lineam horizontalem diſtribuere etiam totum horologium in duas par-
              <lb/>
            tes, quarum ea, quæ infra ipſam eſt, interdiu horas commonſtrat, quamdiu à Sole illuſtratur; </s>
            <s xml:id="echoid-s14717" xml:space="preserve">illa
              <lb/>
            verò, quæ ſupra horizontalem lineã eſt poſita, noctu, hoc eſt, mane ante aſcenſum Solis ſupra Ho-
              <lb/>
            rizontem, vel veſperi poſt deſcenſum Solis ſub Horizontem horas indicaret, ſi, ablato impedimen
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0235-02" xlink:href="note-0235-02a" xml:space="preserve">10</note>
              <note position="right" xlink:label="note-0235-03" xlink:href="note-0235-03a" xml:space="preserve">Portio horolo-
                <lb/>
              gii infra lineã
                <lb/>
              horizontalem
                <lb/>
              dicitur horolo-
                <lb/>
              gium diurnũ,
                <lb/>
              & arcus ſigno-
                <lb/>
              rum, ac dierum
                <lb/>
              appellantur ar-
                <lb/>
              cus diurni. Por
                <lb/>
              tio vero eiuſdẽ
                <lb/>
              ſupra lineã ho-
                <lb/>
              rizontalem di-
                <lb/>
              citur horologiũ
                <lb/>
              nocturnum, &
                <lb/>
              arcus ſignorũ
                <lb/>
              ac dierũ uocan
                <lb/>
              tur arcus no-
                <lb/>
              cturni.</note>
            to terræ, Sol eam poſſet illuminare. </s>
            <s xml:id="echoid-s14718" xml:space="preserve">Quemadmodum enim, Sole ſupra Horizontem exiſtente, in-
              <lb/>
            terdiu vmbra ſtyli proiicitur infra horizontalem lineam, in ipſam verò lineam horizontalem, cũ
              <lb/>
            in ipſo Horizonte fuerit conſtitutus ſiue mane, ſiue veſperi; </s>
            <s xml:id="echoid-s14719" xml:space="preserve">ita eodem exiſtente ſub Horizonte,
              <lb/>
            vmbra gnomonis ſupra lineam horizontalem caderet tam mane, quàm veſperi, ſi planum horolo
              <lb/>
            gii tunc temporis à Sole illuminaretur. </s>
            <s xml:id="echoid-s14720" xml:space="preserve">Itaque nõ ineptè priorem partem horologii auſtralis, quæ
              <lb/>
            nimirũ infra horizontalẽ lineam exiſtit, horologiũ diurnũ appellabimus, omnesq́, arcus ſignorũ,
              <lb/>
            & </s>
            <s xml:id="echoid-s14721" xml:space="preserve">dierũ in c
              <unsure/>
            o contentos dicemus arcus diurnos; </s>
            <s xml:id="echoid-s14722" xml:space="preserve">poſteriorem autem partem ſupra lineam hori-
              <lb/>
            zontalẽ contentam, horologiũ nocturnũ, omnesq́; </s>
            <s xml:id="echoid-s14723" xml:space="preserve">arcus, quos horizontalis linea abſcindit, no-
              <lb/>
            cturnos dicere licebit: </s>
            <s xml:id="echoid-s14724" xml:space="preserve">ita vt arcus nocturni ſint cõplementa arcuum diurnorum vſque ad 24. </s>
            <s xml:id="echoid-s14725" xml:space="preserve">& </s>
            <s xml:id="echoid-s14726" xml:space="preserve">
              <lb/>
            contra, hoc eſt, ſi v. </s>
            <s xml:id="echoid-s14727" xml:space="preserve">g. </s>
            <s xml:id="echoid-s14728" xml:space="preserve">arcus diurnus comprehendit horas 10. </s>
            <s xml:id="echoid-s14729" xml:space="preserve">nocturnus complectatur 14. </s>
            <s xml:id="echoid-s14730" xml:space="preserve">& </s>
            <s xml:id="echoid-s14731" xml:space="preserve">c.</s>
            <s xml:id="echoid-s14732" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <note position="left" xml:space="preserve">20</note>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s14733" xml:space="preserve">EADEM ratione in horologio boreali, quod diximus eſſe illam portionem, quæ à linea ho-
              <lb/>
            rizontali abſcinditur, ſi tamen inuertatur, vt ſupra diximus, arcus, qui ſunt in eo, diurni; </s>
            <s xml:id="echoid-s14734" xml:space="preserve">qui ve-
              <lb/>
              <note position="right" xlink:label="note-0235-05" xlink:href="note-0235-05a" xml:space="preserve">Arcus nocturni
                <lb/>
              ſunt complemẽ
                <lb/>
              ta arcuum diur
                <lb/>
              norũ vſque ad
                <lb/>
              24. & contra.</note>
            rò ſupra lineam horizontalem, quales ſunt omnes illi, qui in auſtrali horologio includuntur, no-
              <lb/>
            cturni dicendi erunt: </s>
            <s xml:id="echoid-s14735" xml:space="preserve">ita vt linea æquinoctialis, quæ in horologio boreali ſupra lineam horizon-
              <lb/>
            talem exiſtit, ſit arcus nocturnus horarum 12. </s>
            <s xml:id="echoid-s14736" xml:space="preserve">cum in auſtrali horologio eadem ſit arcus diurnus
              <lb/>
            horarum 12. </s>
            <s xml:id="echoid-s14737" xml:space="preserve">& </s>
            <s xml:id="echoid-s14738" xml:space="preserve">ſic de cæteris. </s>
            <s xml:id="echoid-s14739" xml:space="preserve">Quæ res mirificum vſum habebit in deſcriptione horarum ab or-
              <lb/>
            tu, vel occaſu, vt ſuo loco docebimus.</s>
            <s xml:id="echoid-s14740" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <note position="right" xml:space="preserve">Qua ratione ex
            <lb/>
          Anal ẽmate hu
            <lb/>
          ius ꝓpoſ. in ho-
            <lb/>
          rologio deſcri-
            <lb/>
          bantur arcus ſi
            <lb/>
          gnorum ad ma
            <lb/>
          @orẽ, minorẽve
            <lb/>
          longitudinem
            <lb/>
          gnomonis.</note>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s14741" xml:space="preserve">QVOD ſi maius, vel minus horologium deſcribendum fuerit, ſumendus erit longior, aut
              <lb/>
            breuior ſtylus D M, in Analemmate huius propoſ. </s>
            <s xml:id="echoid-s14742" xml:space="preserve">& </s>
            <s xml:id="echoid-s14743" xml:space="preserve">per M, parallela ducenda ipſi A D. </s>
            <s xml:id="echoid-s14744" xml:space="preserve">Ita enim
              <lb/>
            inuenientur maiores, minoresve diametri conicarum ſectionũ, circa quas eodem modo ſectiones
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0235-07" xlink:href="note-0235-07a" xml:space="preserve">30</note>
            ipſæ conicæ deſcribi poſſunt. </s>
            <s xml:id="echoid-s14745" xml:space="preserve">Sed ęquinoctialis linea in meridiana linea tãto interuallo debet diſta
              <lb/>
            re à cẽtro H, quãta eſt portio parallelæ per M, ductæ inter puncta, vbi ab axe DE, & </s>
            <s xml:id="echoid-s14746" xml:space="preserve">radio Æ quato-
              <lb/>
            ris F D, ſecatur. </s>
            <s xml:id="echoid-s14747" xml:space="preserve">Lineæ autem horariæ non mutantur, ſed eædẽ permanent, in eadẽ altitudine poli.</s>
            <s xml:id="echoid-s14748" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s14749" xml:space="preserve">DESCRIBI quoque
              <lb/>
              <figure xlink:label="fig-0235-01" xlink:href="fig-0235-01a" number="163">
                <image file="0235-01" xlink:href="http://echo.mpiwg-berlin.mpg.de/zogilib?fn=/permanent/library/xxxxxxxx/figures/0235-01"/>
              </figure>
              <note position="right" xlink:label="note-0235-08" xlink:href="note-0235-08a" xml:space="preserve">Alia deſcriptio
                <lb/>
              arcuũ ſignorũ
                <lb/>
              Zodiaci in ho-
                <lb/>
              sologi@ Ver@@-
                <lb/>
                <gap/>
              .</note>
            poſſunt arcus ſignorũ hac ra-
              <lb/>
            tione. </s>
            <s xml:id="echoid-s14750" xml:space="preserve">Circa rectam D H, vt-
              <lb/>
            cunque ductam, quæ mundi
              <lb/>
            axem referat, ex quolibet pun
              <lb/>
            cto D, vt centro ſemicirculus
              <lb/>
            deſcribatur cuiuſcunque ma-
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0235-09" xlink:href="note-0235-09a" xml:space="preserve">40</note>
            gnitudinis, ſitq́ue D H, ex par-
              <lb/>
            te dextra ipſius D, æqualis aſ-
              <lb/>
            ſumpto axi D H, in portione
              <lb/>
            Analẽmatis præcedentis pro-
              <lb/>
            poſ. </s>
            <s xml:id="echoid-s14751" xml:space="preserve">vel in triangulo H D I, ex
              <lb/>
            quo ad ſinem ſcholij eiuſdem
              <lb/>
            propoſ. </s>
            <s xml:id="echoid-s14752" xml:space="preserve">horologium ſine por-
              <lb/>
            tione Analemmatis deſcripſi-
              <lb/>
            mus; </s>
            <s xml:id="echoid-s14753" xml:space="preserve">ductaq́; </s>
            <s xml:id="echoid-s14754" xml:space="preserve">D C, pro radio
              <lb/>
            Æquatoris perpendiculari ad
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0235-10" xlink:href="note-0235-10a" xml:space="preserve">50</note>
            axem D H, ſumatur D I, æqui
              <lb/>
            noctiali lineæ D I, eiuſdẽ por-
              <lb/>
            tionis Analemmatis, vel dicti
              <lb/>
            trianguli H D I, æqualis, duca
              <lb/>
            turq́ue recta H I, ad partes I,
              <lb/>
            quantumlibet, vel certè (ne
              <lb/>
            error committatur in ducen-
              <lb/>
            da recta H I, ob propinquita-
              <lb/>
            tem punctorum H, & </s>
            <s xml:id="echoid-s14755" xml:space="preserve">I,) ex
              <lb/>
            puncto H, deſcribatur arcus
              <lb/>
            ad partes D, in quo </s>
          </p>
        </div>
      </text>
    </echo>