Bošković, Ruđer Josip, Theoria philosophiae naturalis redacta ad unicam legem virium in natura existentium

Page concordance

< >
Scan Original
231 179
232 180
233 181
234 182
235 183
236 184
237 185
238 186
239 187
240 188
241 189
242 190
243 191
244 192
245 193
246 194
247 195
248 196
249 197
250 198
251 199
252 200
253 201
254 202
255 203
256 204
257 205
258 206
259 207
260 208
< >
page |< < (183) of 389 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="la" type="free">
        <div type="section" level="0" n="0">
          <p>
            <s xml:space="preserve">
              <pb o="183" file="0235" n="235" rhead="PARS TERTIA."/>
            non poſſe per ullius fluidi preſſionem; </s>
            <s xml:space="preserve">nam ut alia prætermit-
              <lb/>
            tam ſane multa, id fluidum, quod ſola ſua preſſione tantum
              <lb/>
            poſſit in ejuſmodi globos, multo plus utique poſſet occurſu ſuo
              <lb/>
            contra illorum tangentialem velocitatem, quæ omnino deberet
              <lb/>
            imminui per ejuſmodi reſiſtentiam, cum ingenti perturbatione
              <lb/>
            arearum, & </s>
            <s xml:space="preserve">totius Aſtronomiæ Mechanicæ perverſione; </s>
            <s xml:space="preserve">adeo-
              <lb/>
            que id fluidum vel reſiſtentiam ingentem deberet parere pla-
              <lb/>
            netæ, aut cometæ progredienti, vel ne preſſione quidem ullum
              <lb/>
            ipſi ſenſibilem imprimit motum.</s>
            <s xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:space="preserve">401. </s>
            <s xml:space="preserve">Ejus autem præcipuæ leges ſunt, ut directe reſpondeat
              <lb/>
              <note position="right" xlink:label="note-0235-01" xlink:href="note-0235-01a" xml:space="preserve">Eam ex ipſa
                <lb/>
              Theoria reſpon
                <lb/>
              dere maſſæ di-
                <lb/>
              recte, & qua-
                <lb/>
              drato diſtantiæ
                <lb/>
              reciproce.</note>
            maſſæ, & </s>
            <s xml:space="preserve">reciproce quadratis diſtantiarum a ſingulis punctis
              <lb/>
            maſſæ ipſius, quod in mea Theoria eſt admodum maniſeſtum
              <lb/>
            ita eſſe debere; </s>
            <s xml:space="preserve">nam ubi ventum eſt ad arcum illum meæ cur-
              <lb/>
            væ, qui gravitatem refert, vires omnes jam ſunt attractivæ,
              <lb/>
            & </s>
            <s xml:space="preserve">eandem illam ad ſenſum ſequuntur legem, adeoque aliæ alias
              <lb/>
            non elidunt contrariis directionibus, ſed ſumma earum reſpon-
              <lb/>
            det ad ſenſum ſummæ punctorum; </s>
            <s xml:space="preserve">niſi quatenus ob inæqua-
              <lb/>
            lem punctorum diſtantiam, & </s>
            <s xml:space="preserve">poſitionem, ad habendam accu-
              <lb/>
            rate ipſam ſummam, ubi moles ſunt aliquanto majores, opus
              <lb/>
            erit illa reductione, qua Mechanici utuntur paſſim, & </s>
            <s xml:space="preserve">cujus ope
              <lb/>
            inveniuntur leges, ſecundum quas punctum in data diſtantia, & </s>
            <s xml:space="preserve">
              <lb/>
            poſitione ſitum reſpectu maſſæ habentis datam figuram, ab i-
              <lb/>
            pſa attrahitur; </s>
            <s xml:space="preserve">ubi, quemadmodum indicavimus num. </s>
            <s xml:space="preserve">347,
              <lb/>
            globus in globum ita gravitat, ut gravitaret; </s>
            <s xml:space="preserve">ſi totæ eorum
              <lb/>
            maſſæ eſſent compenetratæ in eorum centris: </s>
            <s xml:space="preserve">at in aliis figu-
              <lb/>
            ris longe aliæ leges obveniunt.</s>
            <s xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:space="preserve">402. </s>
            <s xml:space="preserve">Verum hic illud maxime Theoriam commendat meam,
              <lb/>
              <note position="right" xlink:label="note-0235-02" xlink:href="note-0235-02a" xml:space="preserve">Commendatio
                <lb/>
              Theoriæ ex
                <lb/>
              conformitate o-
                <lb/>
              mnium corpo-
                <lb/>
              rum in ea. &
                <lb/>
              diſcrimine in
                <unsure/>
                <lb/>
              tot aliis.</note>
            quod num. </s>
            <s xml:space="preserve">212 notandum dixi, quod videamus tantam hanc
              <lb/>
            conformitatem in vi gravitatis in omnibus maſſis; </s>
            <s xml:space="preserve">licet eæ-
              <lb/>
            dem in ordine ad alia phænomena, quæ a minoribus diſtan-
              <lb/>
            tiis pendent, tantum diſcrimen habeant, quantum habent di-
              <lb/>
            verſa corpora in duritie, colore, ſapore, odore, ſono. </s>
            <s xml:space="preserve">Nam
              <lb/>
            diverſa combinatio punctorum materiæ inducit ſummas virium
              <lb/>
            admodum diverſas pro iis diſtantiis, in quibus adhuc curva
              <lb/>
            virium contorquetur circa axem; </s>
            <s xml:space="preserve">& </s>
            <s xml:space="preserve">proinde exigua mutatio
              <lb/>
            di
              <lb/>
            ſtantiæ vires attractivas mutat in repulſivas, ac vice verſa
              <lb/>
            ſummis differentias ſubſtituit; </s>
            <s xml:space="preserve">dum in diſtantiis illis, in qui-
              <lb/>
            bus gravitas ſervat quamproxime leges, quas diximus, curva
              <lb/>
            ordinatas omnes ejuſdem directionis habet, & </s>
            <s xml:space="preserve">vero etiam di-
              <lb/>
            ſtantia parum mutata, fere eaſdem; </s>
            <s xml:space="preserve">quod neceſſario inducit tan-
              <lb/>
            ta priorum caſuum diſcrimina, & </s>
            <s xml:space="preserve">tantam in hoc poſtremo
              <lb/>
            conformitatem.</s>
            <s xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:space="preserve">403. </s>
            <s xml:space="preserve">Diſtinctio gravitatis (quæ eſt ut maſſa, in quam ten-
              <lb/>
              <note position="right" xlink:label="note-0235-03" xlink:href="note-0235-03a" xml:space="preserve">Omnia fere a
                <lb/>
              gravitate pen-
                <lb/>
              dentia ſint com-
                <lb/>
              munia huic
                <lb/>
              Theoriæ cum
                <lb/>
              communi: non-
                <lb/>
              nullorum in ea
                <lb/>
              ſacilior dedu-
                <lb/>
              ctio.</note>
            ditur, directe, & </s>
            <s xml:space="preserve">quadratum diſtantiæ reciproce) a pondere
              <lb/>
            (quod eſt præterea ut maſſa, quæ gravitat) eſt mihi eadem,
              <lb/>
            ac Newtonianis, & </s>
            <s xml:space="preserve">omnibus Mechanicis; </s>
            <s xml:space="preserve">& </s>
            <s xml:space="preserve">illa vim acce-
              <lb/>
            leratricem exhibet, hoc vim motricem, cum illa determinet
              <lb/>
            vim puncti gravitantis cujuſvis, a qua pendet celeritas maſſæ;</s>
            <s xml:space="preserve"/>
          </p>
        </div>
      </text>
    </echo>