Buonamici, Francesco, De motu libri X

List of thumbnails

< >
111
111
112
112
113
113
114
114
115
115
116
116
117
117
118
118
119
119
120
120
< >
page |< < of 1055 > >|
    <archimedes>
      <text>
        <body>
          <chap>
            <p type="main">
              <s>
                <pb pagenum="217"/>
                <arrow.to.target n="marg1507"/>
                <lb/>
              eſt tendere ad centrum; ſubintelligere quoque oportet, à quo, eſt verò locus ſuperior & circun­
                <lb/>
              ferentia. </s>
              <s>Ac ſi aſcenſum & deſcenſum ad ſuum locum in aëre ſignificare voluëro; liquidò con­
                <lb/>
              ſtat deſcenſum illò eſſe loco ſuperiore, ab inferiore verò eſſe aſcenſum. </s>
              <s>alia prætereo, de quibus
                <lb/>
              olim, dum terminum à quo etiam motus eſſentiam complere docui. </s>
              <s>Si ergo terminus à quo
                <lb/>
              neceſſariò requiritur, quo determinantur aſcenſus, atque deſcenſus, & per ipſum vnum motum
                <lb/>
              eſſe oportebit, & à cęteris ſpecie diſtingui. </s>
              <s>Poſtremò qui ſeparat à mobili conſequentia motum,
                <lb/>
              is profectò periclitatur, ne phyſicas rationeis abſtrahat à ſubiecto; deinde ne poſsit ex differentii:
                <lb/>
              motuum ſimplicium, corporum ſimplicium numerum inuenire, ſi vnus ad ſpeciem motus non
                <lb/>
              flagitaret vnam ſpeciem ſubiecti. </s>
              <s>
                <expan abbr="Multoq́">Multoque</expan>
              . </s>
              <s>magis id nobis concedent, opinor, qui certorum acci­
                <lb/>
              dentium non per accidens certum quoque ſubiectum ponunt. </s>
              <s>Nam cùm motus ſit forma, ſed
                <lb/>
              illa quidem imperfecta; ſicut forma perfecta certum ſubiectum poſtulat, & certam habilitatem
                <lb/>
              requirit; ſic & motus qui eſt actus eius habilitatis, deſiderabit certum ſubiectum. </s>
              <s>Dices fortè
                <lb/>
              pro ipſis de eſſentia quidem motus eſſe, quòd certum habeat ſubiectum, ſed de eo quòd ad
                <expan abbr="ſpe-ciẽ">ſpe­
                  <lb/>
                ciem</expan>
              ſit vnus, haud quaquam. </s>
              <s>quaſi verò non fit eadem origo eſſentię & attributorum. </s>
              <s>Sed miſſa
                <lb/>
              hęc faciamus. </s>
              <s>quid de graui & leui ſimpliciter, vbi vna
                <expan abbr="terminorũ">terminorum</expan>
              ratio, & de graui & leui
                <expan abbr="quo-dãmodo">quo­
                  <lb/>
                dammodo</expan>
              , vbi duę rationes? </s>
              <s>
                <expan abbr="qũo">quomodo</expan>
              vnus motus in illis, in his verò duplex, niſi
                <expan abbr="">ratio</expan>
              mobilis habeatur?
                <lb/>
              </s>
              <s>
                <arrow.to.target n="marg1508"/>
                <lb/>
              Idcirco ſi motus ſpecie diuerſos aſſequi velimus, altius aliquantò ſpeciei conſtituendæ ratio repe­
                <lb/>
              tenda eſt. </s>
              <s>Etenim ſpecies nonnunquam ab aliquo principio ducitur quod ſimpliciter in natura
                <lb/>
              non eſt neceſſarium, ſed tamen ineſt perpetuò in illo quod ſpeciei ſubiicitur, vt .ſ. </s>
              <s>ex eo mens no­
                <lb/>
              ſtra ſeſe applicet ad eam rem concipiendam, vt ſublimium ſpecies, quæ nihil ordinatum habent
                <lb/>
              in natura, cometes, inquam, & ignes in ſublimi, quorum ſpecies à figuris petuntur, vt criniti, bar­
                <lb/>
              bati, caudari vocentur, & illi capræ, ſtellæ diſcurrentes, vrcei, trabes, & denique illæ ſpecies ha­
                <lb/>
              beantur ad quæ ſignificanda nomen proprium excogitatum eſt. </s>
              <s>Secundò ſpecies etiam ab ad­
                <lb/>
              uentitio quodam & extrinſecus adiuncto ſumitur, ſine quo ſanè materia conſeruaretur, ſed ta­
                <lb/>
              men ſine illo non faceret officium, quod facit cum adiuncto, vbi .ſ. </s>
              <s>ſubſtantia maneant, ſed offi­
                <lb/>
              cium ſine adiuncto non faciat. </s>
              <s>talis ordinis ſunt ſanguis & ſpiritus, quibus ſi calorem adimas,
                <lb/>
              ſubſtantia, quæ eſt materia, & mixtum conſeruatur, ſed munus eorum nullum exiſtit ſine calore;
                <lb/>
              calor ille aliunde influit; nihilominus, quia vim fungendi officio materiæ præbet, ex eo ratio ſpe­
                <lb/>
              ciei ſumitur. </s>
              <s>Tertiò ſpecies verè ex internis principiis ducitur quibus nihil extrinſecus accedat,
                <lb/>
              ſed ipſa per ſeſe ſufficiant ad omne munus naturale præſtandum, & in ſeipſis habeant omne ſui
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1509"/>
                <lb/>
              præſidium. </s>
              <s>tales ſunt ſpecies perfectæ quæ ordinem neceſſarium in natura conſecutæ ſunt; ſine
                <lb/>
              quibus vniuerſum mancum & imperfectum foret. </s>
              <s>Et ſpecies motus etiam non vniuſmodi ſunt,
                <lb/>
              quandò aliquæ, neque ſunt omninò neceſſariæ, & id habent ſolùm, quòd ex quodam acceſſorio
                <lb/>
              nunc noſtra certum quid concipiat. </s>
              <s>Inde ſaltatio & ambulatio diſtinguuntur: etiam ſi ſuper
                <lb/>
              eodem ſpatio fiant: neque enim ſaltatio, aut rotatio neceſſaria: ſed certa conditione actio illa
                <lb/>
              terminatur, cui proprium nomen impoſitum eſt, & ita ſpecies effecta. </s>
              <s>Sic ſi ab eodem ad idem
                <lb/>
              punctum rectà aut circulo mobile reuertatur, diuerſa ſpecies & motus, & ille progreſſus eſt, alter
                <lb/>
              verò conuerſio. </s>
              <s>Sed vt vides, externum hoc eſt, neque certum ordinem habet, neceſsitatemúe
                <lb/>
              in natura. </s>
              <s>Ex hoc ſi ſpecies motus diſtinguantur, nihil eſt incommodi: verum, non hoc ſolum
                <lb/>
              ſpeciem motus hoc modo variabit, ſed quodcunque aliud præſentia cuius ipſa res immutabitur,
                <lb/>
              vt ſiquis celeri ſaltationi pyrrhichij, tardę verò ſpondęi nomen aſsignauerit, variam ſpeciem ſal­
                <lb/>
              tationis effecerit; & tamen velox & tardum in motu ſunt accidentia, non ob aliud niſi quam mo­
                <lb/>
              tum certa illa conditione reſtrinxit, & illi nomen dedit. </s>
              <s>Hoc igitur modo multiplicantur ſpe­
                <lb/>
              cies motus; neque illę ſolum cauſſæ quas interpretes credunt ſpeciem immutabunt; ſed ſi po­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1510"/>
                <lb/>
              pulo placebit, innumeræ fingi poterunt, vt etiam certa fortio fuſi à quaque muliercula facta ſpe­
                <lb/>
              ciem innouatura ſit, veluti, ſi digitis contractis fiat. </s>
              <s>Cęterùm hæc ſpeciei ratio mittatur: eam
                <lb/>
                <expan abbr="attẽdamus">attendamus</expan>
              quæ à natura inſtituta eſt, & ſine qua labefactari poſsit ordo vniuerſi, quæ item ab in­
                <lb/>
              ternis principiis ſolummodò pendet, & in ſe ipſa, vt ſic dicam, omnem ſpem reponit ſui. </s>
              <s>Quæ
                <lb/>
              igitur ad vnum ad ſpeciem motum conſtituendum afferri ſolent, ex duobus ordinibus accipiun­
                <lb/>
              tur; aut enim complent eſſentiam motus, aut ea conſequuntur. </s>
              <s>Nos de vtroque ordine diſſere­
                <lb/>
              mus; primùm verò de iis, vnde motus eſſentia deriuatur. </s>
              <s>Igitur ea quę motum conſtituunt; tria
                <lb/>
              ſunt (vt optimè noſti) vterque terminus & ſubiectum. </s>
              <s>Verùm, ſicut ex iis exiſtit motus, ita quo­
                <lb/>
              que aſſecutus eſt quòd ſit vnus. </s>
              <s>Eadem enim principia ſunt ex quibus & res exiſtit, atque item
                <lb/>
              eſt vna. </s>
              <s>Horum verò primæ ſunt partes termini ad quem, vltimi & perfecti; cùm hic præcipuè
                <lb/>
              ſit vnus, & forma, & finis quibus omnia præfiniuntur. </s>
              <s>Secundæ dantur termino à quo; cùm
                <lb/>
              vtrique termini inter ſe reſpiciant; vt, neque etiam cogitatione alter ab altero diuelli poſsit.
                <lb/>
              </s>
              <s>Atque hic vnus eſt primus & adæquatus; nempe contrarius. </s>
              <s>Nam quanuis ſit contrarius termi­
                <lb/>
              no ad quem, nec è duobus contrariis vna ſpecies exiſtere poſſe videatur. </s>
              <s>At eſt contrarius, vt
                <lb/>
              album nigro: vt terminus à quo præſefert habitudinem ad terminum ad quem. </s>
              <s>Neque enim </s>
            </p>
          </chap>
        </body>
      </text>
    </archimedes>