Bošković, Ruđer Josip, Theoria philosophiae naturalis redacta ad unicam legem virium in natura existentium

Page concordance

< >
Scan Original
121 69
122 70
123 71
124 72
125 73
126 74
127 75
128 76
129 77
130 78
131 79
132 80
133 81
134 82
135 83
136 84
137 85
138 86
139 87
140 88
141 89
142 90
143 91
144 92
145 93
146 94
147 95
148 96
149 97
150 98
< >
page |< < (185) of 389 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="la" type="free">
        <div type="section" level="0" n="0">
          <p>
            <s xml:space="preserve">
              <pb o="185" file="0237" n="237" rhead="PARS TERTIA."/>
            ſi gravitas generalis in infinitum protendatur cum eadem illa
              <lb/>
            lege, & </s>
            <s xml:space="preserve">eodem aſymptotico crure, utique non ſolum hoc ſy-
              <lb/>
            ſtema noſtrum ſolare, ſed univerſa corporea natura ita, paul-
              <lb/>
            latim utique, ſed tamen perpetuo ab eo ſtatu recederet, in
              <lb/>
            quo eſt condita, & </s>
            <s xml:space="preserve">univerſa ad interitum neceſſario rueret, ac
              <lb/>
            omnis materia deberet demum in unicam informem maſſam
              <lb/>
            conglobari, cum fixarum gravitas in ſe invicem, nullo obli-
              <lb/>
            quo, & </s>
            <s xml:space="preserve">curvilineo motu elidatur. </s>
            <s xml:space="preserve">Id quidem haud ita ſe ha-
              <lb/>
            bere, demonſtrari omnino non poteſt: </s>
            <s xml:space="preserve">adhuc tamen Divi-
              <lb/>
            næ Providentiæ videtur melius conſulere Theoria, quæ ejus
              <lb/>
            etiam ruinæ univerſalis evitandæ viam aperiat, ut aperit ſane
              <lb/>
            mea. </s>
            <s xml:space="preserve">Fieri enim poteſt, uti notavimus n. </s>
            <s xml:space="preserve">170, ut poſtremus
              <lb/>
            ille curvæ meæ arcus, qui exhibet gravitatem, poſteaquam re-
              <lb/>
            ceſſerit ad diſtantias majores, quam ſint cometarum omnium
              <lb/>
            ad noſtrum ſolare ſyſtema pertinentium diſtantiæ maximæ a
              <lb/>
            Sole, incipiat recedere plurimum ab hyperbola habente ordina-
              <lb/>
            tas reciprocas quadratorum diſtantiæ, ac iterum axem ſecet, & </s>
            <s xml:space="preserve">
              <lb/>
            contorqueatur. </s>
            <s xml:space="preserve">Eo pacto poſſet totum aggregatum fixarum
              <lb/>
            cum Sole eſſe unica particula ordinis ſuperioris ad eas, quæ
              <lb/>
            hoc ipſum ſyſtema componunt, & </s>
            <s xml:space="preserve">pertinere ad ſyſtema adhuc
              <lb/>
            in immenſum majus, & </s>
            <s xml:space="preserve">fieri poſſet, ut plurimi ſint ejus ge-
              <lb/>
            neris ordines particularum ejuſmodi etiam, ut ejuſdem ordi-
              <lb/>
            nis particulæ ſint penitus a ſe invicem ſegregatæ ſine ullo poſ-
              <lb/>
            ſibili commeatu ex una in aliam per aſymptoticos arcus plu-
              <lb/>
            res meæ curvæ, juxta ea, quæ expoſui a num. </s>
            <s xml:space="preserve">171.</s>
            <s xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:space="preserve">406. </s>
            <s xml:space="preserve">Hoc pacto difficultas, quæ a neceſſario fixarum acceſ-
              <lb/>
              <note position="right" xlink:label="note-0237-01" xlink:href="note-0237-01a" xml:space="preserve">Cohæſio: expli-
                <lb/>
              catio per quie-
                <lb/>
              tem, vel motus
                <lb/>
              conſpirantes.</note>
            ſu repetebatur contra Newtonianam Theoriam, in mea peni-
              <lb/>
            tus evaneſcit, ac ſimul a gravitate jam gradum fecimus ad co-
              <lb/>
            hæſionem, quam ex generalibus materiæ proprietatibus poſue-
              <lb/>
            ram poſtremo loco. </s>
            <s xml:space="preserve">Cohæſionem explicuerunt aliqui per pu-
              <lb/>
            ram quietem, ut Carteſiani, alii per motus conſpirantes, ut
              <lb/>
            Joannes Bernoullius, ac Leibnitius, quam explicationem illu-
              <lb/>
            ſtrarunt exemplo illius veli aquæ, quod in fontibus quibuſdam
              <lb/>
            cernimus, quod velum fit tantummodo ex conſpirante motu
              <lb/>
            guttularum tenuiſſimarum, & </s>
            <s xml:space="preserve">tamen ſi quis digito velit per-
              <lb/>
            x
              <unsure/>
            umpere, eo majorem reſiſtentiam ſentit, quo velocitas aquæ
              <lb/>
            effluentis eſt major, ut idcirco multo adhuc major conſpiran-
              <lb/>
            tis motus velocitas videatur noſtrorum cohæſionem corporum
              <lb/>
            exhibere, quæ non niſi immani vi confringimus, ac in partes
              <lb/>
            dividimus. </s>
            <s xml:space="preserve">Utraque explicandi ratio eodem redit, ſi quietis
              <lb/>
            nomine intelligatur non utique abſoluta quies, quæ translata
              <lb/>
            Tellure a Carteſianis nequaquam admittebatur, ſed reſpectiva:
              <lb/>
            </s>
            <s xml:space="preserve">nam etiam conſpirantes motus nihil ſunt aliud, niſi quies re-
              <lb/>
            ſpectiva illarum partium, quæ conſpirant in motibus.</s>
            <s xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:space="preserve">407. </s>
            <s xml:space="preserve">At neutra eam explicat, quam cohæſionem reipſa di-
              <lb/>
              <note position="right" xlink:label="note-0237-02" xlink:href="note-0237-02a" xml:space="preserve">Illas exponere
                <lb/>
              effectum, cau-
                <lb/>
              ſam non exhi-
                <lb/>
              bere.</note>
            cimus, ſed cohæſionis quendam velut effectum. </s>
            <s xml:space="preserve">Ea, quæ co-
              <lb/>
            hærent, utique reſpective quieſcunt, ſive motus conſpiran-
              <lb/>
            tes habent, & </s>
            <s xml:space="preserve">id quidem ipſum in hac mea Theoria </s>
          </p>
        </div>
      </text>
    </echo>