Cardano, Girolamo, De subtilitate, 1663

List of thumbnails

< >
121
121
122
122
123
123
124
124
125
125
126
126
127
127
128
128
129
129
130
130
< >
page |< < of 403 > >|
    <archimedes>
      <text>
        <body>
          <chap>
            <p type="main">
              <s id="s.010769">
                <pb pagenum="590" xlink:href="016/01/237.jpg"/>
              Euclides etiam de non coniunctis demon­
                <lb/>
              ſtrat. </s>
              <s id="s.010770">Pro hac igitur demonſtranda, diuida­
                <lb/>
              tur angulus quem illæ continent indefinita
                <lb/>
              linea, poſtmodum facto
                <expan abbr="cẽtro">centro</expan>
              extremo lineæ
                <lb/>
              breuioris deſcribam circulum, qui in
                <expan abbr="termi-nũ">termi­
                  <lb/>
                num</expan>
              minoris cadet, maiorem autem ſecabit ad
                <lb/>
              minoris æqualitatem. </s>
              <s id="s.010771">Tranſpoſitis enim tri­
                <lb/>
              gonis, quorum vertices ſunt in puncto con­
                <lb/>
              iunctionis propoſitarum linearum, fines
                <lb/>
              autem ſectiones circulorum cum lineis, ita
                <lb/>
              quòd media diuidens baſis ſit communis
                <lb/>
              vtriuſque ſecundum modum conceſſum ab
                <lb/>
              Euclide in ſua quarta primi elementorum,
                <lb/>
              ni datæ lineæ æquales fuerint, erit pars to­
                <lb/>
              ti æqualis, quod eſſe non poteſt. </s>
              <s id="s.010772">Si verò di­
                <lb/>
              cas circulum è minoris termino centrum
                <lb/>
              habentem ad mediam non peruenire, to­
                <lb/>
              ties per quartam anguli illi bifariàm ſecen­
                <lb/>
              tur, donec attingant: inde repetita demon­
                <lb/>
              ſtratione propoſitum habebitur, vt prius. </s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.010773">Quoniam verò trigonos tranſponimus,
                <lb/>
              id non ad conſtruendum quicquam licet. </s>
              <s id="s.010774">Par
                <lb/>
              enim fermè eſſet circuli æquilatationi, ſed
                <lb/>
              ſolùm in theorematibus, ad id quod ita ſit
                <lb/>
              demonſtrandum. </s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.010775">
                <emph type="center"/>
              PARS PRIMÆ VNDECIMÆ
                <emph.end type="center"/>
              </s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.010776">Vndecima erit, ſuper datam lineam
                <lb/>
              triangulum duum æqualium laterum deſcri­
                <lb/>
              bere: diuidemus eam bifariàm, erigemus
                <lb/>
              perpendicularem è ſectionis puncto per ſex­
                <lb/>
              tam, completóque trigono per primam pa­
                <lb/>
              tet propoſitum. </s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.010777">Ex hac & præcedente, abſque circulis,
                <lb/>
              per modum Euclidis, illius ſecundam de­
                <lb/>
              monſtrabimus, quæ erit duodecima noſtra.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.010778">At ex hac per modum Euclidis, tertia illius
                <lb/>
              demonſtrabitur generaliter, quæ erit
                <lb/>
              decimatertia harum.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.010779">Decimaſexta Euclidis,
                <lb/>
              & quinque ſequentes, vt
                <lb/>
              ab Euclide ponuntur,
                <lb/>
              demonſtrabuntur: habe­
                <lb/>
              búntque locum apud nos
                <lb/>
              decimæquartæ, & quin­
                <lb/>
              que ſequentium: quan­
                <lb/>
              doquidem nullis aliis
                <lb/>
              quàm demonſtratis iam
                <lb/>
              à nobis hucúſqne indi­
                <lb/>
              gent. </s>
              <s id="s.010780">Simili ratione vi­
                <lb/>
              geſimaſexta, & quatuor
                <lb/>
              ſequentes, vigeſimæ no­
                <lb/>
              ſtræ, & quatuor proxi­
                <lb/>
              mè ſequentium locum
                <lb/>
              obtinebunt. </s>
              <s id="s.010781">Vigeſima­
                <lb/>
              quinta noſtra erit apud
                <lb/>
              Euclidem vigeſimater­
                <lb/>
              tia, quæ ſic demonſtra­
                <lb/>
              pars primæ 12.
                <lb/>
              2 13
                <lb/>
              3 14
                <lb/>
              10 15
                <lb/>
              17 16
                <lb/>
              18 17
                <lb/>
              19 18
                <lb/>
              20 19
                <lb/>
              21 20
                <lb/>
              26 21
                <lb/>
              27 22
                <lb/>
              28 23
                <lb/>
              29 24
                <lb/>
              30 25
                <lb/>
              23 26
                <lb/>
              6 27
                <lb/>
              24 28
                <lb/>
              bitur: lineas continentes angulum æquales
                <lb/>
              inuicem ad datam circini latitudinem fa­
                <lb/>
              cies. </s>
              <s id="s.010782">Inde ſubtenſa recta, minor erit per
                <lb/>
              decimamoctauam ambobus lateribus trigo­
                <lb/>
              ni datum angulum continentibus. </s>
              <s id="s.010783">Huic ba­
                <lb/>
              ſi igitur per decimamtertiam hoc expuncto
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1513"/>
                <lb/>
              dato in linea æqualem abſcindemus: inde
                <lb/>
              rurſus factis vtrinque terminis, lineæ iam
                <lb/>
              abſciſæ centris deſcribemus circulos, qui
                <lb/>
              ſe ſecabunt ex decimaoctaua, vt dixi: du­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1514"/>
                <lb/>
              ctis ergo linei ex communi circulorum ſe­
                <lb/>
              ctione ad extrema lineæ ſubiectæ, iam pa­
                <lb/>
              làm erit ex tertia angulum in dato puncto,
                <lb/>
              propoſito eſſe coæqualem. </s>
              <s id="s.010784">Sextam inde loco
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1515"/>
                <lb/>
              demonſtrabimus facillimè ex decimatertia,
                <lb/>
              demonſtratione, quæ contradicentem dedu­
                <lb/>
              cat ad impoſſibile: ſed placet vera demon­
                <lb/>
              ſtratione oſtendere: alium igitur trigonum
                <lb/>
              ex præcedenti fabricabo baſim habentem ba­
                <lb/>
              ſi æqualem, & angulos qui ſunt ſupra baſim
                <lb/>
              angulis ſupra baſim propoſiti trigoni æqua­
                <lb/>
              les. </s>
              <s id="s.010785">Inde ſuperponendo baſim baſi ex prima
                <lb/>
                <expan abbr="harũ">harum</expan>
              conceſſa ab Euclide, fiet per communes
                <lb/>
              animi ſententias bis, ſuperponendo verſa vi­
                <lb/>
              ce, vt latera demonſtrentur æqualia. </s>
              <s id="s.010786">Quo
                <lb/>
              peracto vigeſimaoctaua ex præcedente de­
                <lb/>
              monſtretur. </s>
              <s id="s.010787">Huic ſuccedunt vigeſimaquar­
                <lb/>
              ta, & trigeſimaprima Euclidis: prima autem
                <lb/>
              eiuſdem, trigeſimoſecundo loco ſic demon­
                <lb/>
              ſtrabitur, facto trigono æquilatero iuxta cir­
                <lb/>
              cini latitudinem eodem modo quo facit Eu­
                <lb/>
              clides, in terminis verò datæ lineæ duobus
                <lb/>
              angulis æqualibus illis trigoni ex vigeſima­
                <lb/>
              quinta harum, quare ex trigeſimaprima erit
                <lb/>
              tertius tertio, ac prioris trianguli ex ſecunda
                <lb/>
              harum anguli ſunt æquales, igitur & ſecundi
                <lb/>
              trigoni: igitur ex vigeſimaſexta erit trigonus
                <lb/>
              ſecundus ſuper
                <expan abbr="datã">datam</expan>
              lineam
                <expan abbr="cõſtitutus">conſtitutus</expan>
              æqui­
                <lb/>
              laterus. </s>
              <s id="s.010788">Trigeſimatertia erit duodecima pri­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1516"/>
                <lb/>
              mi Elemen. </s>
              <s id="s.010789">ex dato puncto per trigeſimam
                <lb/>
              harum datæ lineæ duco æquidiſtantem, inde
                <lb/>
              per ſextam ſuper deductam ex eodem puncto
                <lb/>
              duco perpendicularem, donec ex eadem par­
                <lb/>
              te occurrat datæ lineæ, cui cùm occurrerit
                <lb/>
              perpendicularis inſiſtet ex vigeſimatertia,
                <lb/>
              cùm prior iam ſit rectus. </s>
              <s id="s.010790">Poſt hæc quando­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1517"/>
                <lb/>
              quidem nil aliud ſupponitur præter demon­
                <lb/>
              ſtrata, liberum erit vſque ad vltimam primi,
                <lb/>
              relicta ſola vigeſimaſecunda, procedere. </s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.010791">
                <margin.target id="marg1513"/>
              Euclid. </s>
              <s id="s.010792">No­
                <lb/>
              ſtræ.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.010793">
                <margin.target id="marg1514"/>
                <lb/>
              6 26
                <lb/>
              </s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.010794">
                <margin.target id="marg1515"/>
                <lb/>
              Demonſtra­
                <lb/>
              tio ſextæ pri­
                <lb/>
              mi elemento­
                <lb/>
              rum per ar­
                <lb/>
              gumenti con­
                <lb/>
              cluſionem,
                <lb/>
              ſeu ducens
                <lb/>
              ad neceſſa­
                <lb/>
              rium.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.010795">7 37
                <lb/>
              24 28
                <lb/>
              25 29
                <lb/>
              31 30
                <lb/>
              32 31
                <lb/>
              Prima 32
                <lb/>
              </s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.010796">
                <margin.target id="marg1516"/>
                <lb/>
              12 33
                <lb/>
              </s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.010797">
                <margin.target id="marg1517"/>
                <lb/>
              Reſiduum
                <lb/>
              primi lib.
                <lb/>
              propter 23.
                <lb/>
              Totus ſecun­
                <lb/>
              dus lib. præ­
                <lb/>
              ter
                <expan abbr="vltimã">vltimam</expan>
              .
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.010798">Tertij libri
                <lb/>
              primæ ſexde­
                <lb/>
              cim propoſi­
                <lb/>
              tiones.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.010799">31 34
                <lb/>
              </s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.010800">Eadémque ratione totum ſecundum
                <expan abbr="librũ">librum</expan>
              ,
                <lb/>
              vltima dumtaxat propoſitione excepta. </s>
              <s id="s.010801">Primas
                <lb/>
                <expan abbr="quoq;">quoque</expan>
              ſexdecim tertij libri, & partem
                <expan abbr="primã">primam</expan>
                <lb/>
              trigeſimę primæ proportionis eiuſdem, quam
                <lb/>
              trigeſimamquartam huius dicemus: nam du­
                <lb/>
              cta linea ex centro, per ſecundam harum,
                <lb/>
              conſtat angulum ſupremum æqualem eſſe
                <lb/>
              duobus, qui ſunt ſupra baſim pariter acce­
                <lb/>
              ptis: cùm verò tres ipſi æquales ſint duobus
                <lb/>
              rectis ex trigeſimaprima, neceſſe erit fateri
                <lb/>
              ſupremum, qui in circuli dimidio conſiſtit
                <lb/>
              eſſe rectum. </s>
              <s id="s.010802">Imò eodem modo quo ibi de­
                <lb/>
              monſtrantur, reliquæ huius propoſitionis
                <lb/>
              partes patêre poſſunt. </s>
              <s id="s.010803">Totus etiam quintus
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1518"/>
                <lb/>
              liber, cùm ex aliis non pendeat, demonſtra­
                <lb/>
              bitur liberè ea ratione quæ ab Euclide: tum
                <lb/>
              verò & duodecim primi ſexti Elementorum
                <lb/>
              propoſitiones, cùm demonſtratis iam tantùm
                <lb/>
              indigeant. </s>
              <s id="s.010804">Iam verò decimamtertiam ſexti
                <lb/>
              demonſtrare pro trigeſimaquinta oportet:
                <lb/>
              iunctis igitur ligneis ad punctum ſecundum
                <lb/>
              rectitudinem per decimamtertiam, quæ ſint
                <lb/>
              AC, & CB, ducam per ſextam AF, quàm per
                <lb/>
              decimamtertiam faciam duplam circini la­
                <lb/>
              titudini, ductáque BF, ducam per trigeſimam
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1519"/>
                <lb/>
              CB, æquidiſtantem BF, & faciam CG, æqua­
                <lb/>
              lem EF, & CK, æqualem EA, per decimam­
                <lb/>
              tertiam. </s>
              <s id="s.010805">Cùm igitur ſit proportio ex quarta
                <lb/>
              ſexti Element. </s>
              <s id="s.010806">AF, ad B, vt AE, ad AC, erit
                <lb/>
              ex decimanona quinti Element. </s>
              <s id="s.010807">AF, ad AC,
                <lb/>
              vt EF, ad CE, quare KC, ad AC, vt CG, ad
                <lb/>
              CB, per ſeptimum eiuſdem quinti elemen-</s>
            </p>
          </chap>
        </body>
      </text>
    </archimedes>