Bošković, Ruđer Josip, Theoria philosophiae naturalis redacta ad unicam legem virium in natura existentium

List of thumbnails

< >
121
121 (69)
122
122 (70)
123
123 (71)
124
124 (72)
125
125 (73)
126
126 (74)
127
127 (75)
128
128 (76)
129
129 (77)
130
130 (78)
< >
page |< < (186) of 389 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="la" type="free">
        <div type="section" level="0" n="0">
          <p>
            <s xml:space="preserve">
              <pb o="186" file="0238" n="238" rhead="THEORIÆ"/>
            itidem, in qua cum ſingula puncta materiæ ſuam pergant ſem-
              <lb/>
            per eandem continuam curvam deſcribere, ea, quæ cohærent
              <lb/>
            inter ſe, toto eo tempore, quo cohærent, arcus habent cur-
              <lb/>
            varum ſuarum inter ſe proximos, & </s>
            <s xml:space="preserve">in arcubus ipſis conſpi-
              <lb/>
            rantes motus. </s>
            <s xml:space="preserve">Sed in iis, quæ cohærent, id ipſum, quod mo-
              <lb/>
            tus ibi ſint conſpirantes, non eſt ſine cauſa pendente a mutuis
              <lb/>
            eorum viribus, quæ cauſa impediat ſeparationem alterius ab
              <lb/>
            altero, ac in ea ipſa cauſa ſtat diſcrimen cohærentium a con-
              <lb/>
            tiguis. </s>
            <s xml:space="preserve">Si duo lapides in plano horizontali jaceant, utique ha-
              <lb/>
            bent motum conſpirantem, quem circa Solem habet Tellus;
              <lb/>
            </s>
            <s xml:space="preserve">ſed ſi tertius lapis in alterutrum incurrit, vel ego ipſum ſub-
              <lb/>
            moveo manu, ſtatim ſine ulla vi mutua, quæ ſeparationem
              <lb/>
            impediat, dividuntur, & </s>
            <s xml:space="preserve">motus deſinit eſſe conſpirans. </s>
            <s xml:space="preserve">Hanc
              <lb/>
            ipſam quærimus cauſam, dum in cohæſionem inquirimus. </s>
            <s xml:space="preserve">Nec
              <lb/>
            velocitas motus, & </s>
            <s xml:space="preserve">exemplum veli aquæ rem conficit. </s>
            <s xml:space="preserve">Motus
              <lb/>
            conſpirans duorum lapidum contiguorum cum tota Tellure eſt
              <lb/>
            utique multo velocior, quam motus particularum aquæ pro-
              <lb/>
            veniens a gravitate in illo velo, & </s>
            <s xml:space="preserve">tamen ſine ulla difficulta-
              <lb/>
            te ſeparantur. </s>
            <s xml:space="preserve">In aqua experimur difficultatem perrumpendi ve-
              <lb/>
            lum, quia ille motus conſpirans non eſt communis etiam no-
              <lb/>
            bis & </s>
            <s xml:space="preserve">Telluri, ut eſt motus illorum lapidum; </s>
            <s xml:space="preserve">unde fit, ut vis,
              <lb/>
            quam pro ſeparatione applicamus ſingulis particulis, perquam
              <lb/>
            exiguo tempore poſſit agere, & </s>
            <s xml:space="preserve">ejus effectus citiſſime ceſſet,
              <lb/>
            iis decidentibus, & </s>
            <s xml:space="preserve">ſupervenientibus ſemper novis particulis,
              <lb/>
            quæ cum tota ſua ingenti reſpectiva velocitate incurrunt in
              <lb/>
            digitum. </s>
            <s xml:space="preserve">At in corporibus, in quibus partes cohærentes cer-
              <lb/>
            nimus, eæ partes nullam habent velocitatem reſpectivam re-
              <lb/>
            ſpectu noſtri, nec aliæ ſuccedunt aliis fugientibus. </s>
            <s xml:space="preserve">Quamobrem
              <lb/>
            longe aliter in iis ſe res habet, & </s>
            <s xml:space="preserve">oportet invenire cauſam
              <lb/>
            longe aliam, præter ipſum ſolum conſpirantem motum, ut
              <lb/>
            explicetur difficultas, quam experimur in iis ſeparandis, & </s>
            <s xml:space="preserve">in
              <lb/>
            inducendo motu non conſpirante.</s>
            <s xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:space="preserve">408. </s>
            <s xml:space="preserve">Sunt, qui adducant preſſionem fluidi cujuſpiam tenuiſ-
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0238-01" xlink:href="note-0238-01a" xml:space="preserve">Explicatio pe-
                <lb/>
              tita a preſſione
                <lb/>
              fluidi: cur ad
                <lb/>
              hiberi non poſ-
                <lb/>
              ſit.</note>
            ſimi, uti preſſio atmoſphæræ extracto aere ex hemiſphæriis
              <lb/>
            etiam vacuis ipſorum ſeparationem impedit vi reſpondente pon-
              <lb/>
            deri ipſius atmoſphæræ, quæ vis cum in vulgaribus cohæſioni-
              <lb/>
            bus, & </s>
            <s xml:space="preserve">vero etiam in hemiſphæriis bene ad ſe invicem addu-
              <lb/>
            ctis, ſit multis vicibus major, quam pondus atmoſphæræ i-
              <lb/>
            pſius, quod ſe prodit in ſuſpenſione mercurii in barometris;
              <lb/>
            </s>
            <s xml:space="preserve">aliud auxilio advocant tenuius fluidum. </s>
            <s xml:space="preserve">At inprimis ejus flui-
              <lb/>
            di hypotheſis precaria eſt; </s>
            <s xml:space="preserve">deinde huc illud redit, quod ſupra
              <lb/>
            etiam monui, ubi de gravitatis cauſa egimus, quod nimirum
              <lb/>
            meo quidem judicio explicari nullo modo poſſit, cur illud
              <lb/>
            fluidum, quod ſola preſſione tantum poteſt, nihil omnino ad
              <lb/>
            ſenſum poſſit incurſu ſuo contra celerrimos planetarum, & </s>
            <s xml:space="preserve">
              <lb/>
            cometarum motus. </s>
            <s xml:space="preserve">Accedit etiam, quod diſtractio, & </s>
            <s xml:space="preserve">com-
              <lb/>
            preſſio fibrarum, quæ habetur ante fractionem ſolidorum cor-
              <lb/>
            porum, ubi franguntur appenſo inferne, vel ſuperne </s>
          </p>
        </div>
      </text>
    </echo>