Bošković, Ruđer Josip, Theoria philosophiae naturalis redacta ad unicam legem virium in natura existentium

Page concordance

< >
Scan Original
131 79
132 80
133 81
134 82
135 83
136 84
137 85
138 86
139 87
140 88
141 89
142 90
143 91
144 92
145 93
146 94
147 95
148 96
149 97
150 98
151 99
152 100
153 101
154 102
155 103
156 104
157 105
158 106
159 107
160 108
< >
page |< < (186) of 389 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="la" type="free">
        <div type="section" level="0" n="0">
          <p>
            <s xml:space="preserve">
              <pb o="186" file="0238" n="238" rhead="THEORIÆ"/>
            itidem, in qua cum ſingula puncta materiæ ſuam pergant ſem-
              <lb/>
            per eandem continuam curvam deſcribere, ea, quæ cohærent
              <lb/>
            inter ſe, toto eo tempore, quo cohærent, arcus habent cur-
              <lb/>
            varum ſuarum inter ſe proximos, & </s>
            <s xml:space="preserve">in arcubus ipſis conſpi-
              <lb/>
            rantes motus. </s>
            <s xml:space="preserve">Sed in iis, quæ cohærent, id ipſum, quod mo-
              <lb/>
            tus ibi ſint conſpirantes, non eſt ſine cauſa pendente a mutuis
              <lb/>
            eorum viribus, quæ cauſa impediat ſeparationem alterius ab
              <lb/>
            altero, ac in ea ipſa cauſa ſtat diſcrimen cohærentium a con-
              <lb/>
            tiguis. </s>
            <s xml:space="preserve">Si duo lapides in plano horizontali jaceant, utique ha-
              <lb/>
            bent motum conſpirantem, quem circa Solem habet Tellus;
              <lb/>
            </s>
            <s xml:space="preserve">ſed ſi tertius lapis in alterutrum incurrit, vel ego ipſum ſub-
              <lb/>
            moveo manu, ſtatim ſine ulla vi mutua, quæ ſeparationem
              <lb/>
            impediat, dividuntur, & </s>
            <s xml:space="preserve">motus deſinit eſſe conſpirans. </s>
            <s xml:space="preserve">Hanc
              <lb/>
            ipſam quærimus cauſam, dum in cohæſionem inquirimus. </s>
            <s xml:space="preserve">Nec
              <lb/>
            velocitas motus, & </s>
            <s xml:space="preserve">exemplum veli aquæ rem conficit. </s>
            <s xml:space="preserve">Motus
              <lb/>
            conſpirans duorum lapidum contiguorum cum tota Tellure eſt
              <lb/>
            utique multo velocior, quam motus particularum aquæ pro-
              <lb/>
            veniens a gravitate in illo velo, & </s>
            <s xml:space="preserve">tamen ſine ulla difficulta-
              <lb/>
            te ſeparantur. </s>
            <s xml:space="preserve">In aqua experimur difficultatem perrumpendi ve-
              <lb/>
            lum, quia ille motus conſpirans non eſt communis etiam no-
              <lb/>
            bis & </s>
            <s xml:space="preserve">Telluri, ut eſt motus illorum lapidum; </s>
            <s xml:space="preserve">unde fit, ut vis,
              <lb/>
            quam pro ſeparatione applicamus ſingulis particulis, perquam
              <lb/>
            exiguo tempore poſſit agere, & </s>
            <s xml:space="preserve">ejus effectus citiſſime ceſſet,
              <lb/>
            iis decidentibus, & </s>
            <s xml:space="preserve">ſupervenientibus ſemper novis particulis,
              <lb/>
            quæ cum tota ſua ingenti reſpectiva velocitate incurrunt in
              <lb/>
            digitum. </s>
            <s xml:space="preserve">At in corporibus, in quibus partes cohærentes cer-
              <lb/>
            nimus, eæ partes nullam habent velocitatem reſpectivam re-
              <lb/>
            ſpectu noſtri, nec aliæ ſuccedunt aliis fugientibus. </s>
            <s xml:space="preserve">Quamobrem
              <lb/>
            longe aliter in iis ſe res habet, & </s>
            <s xml:space="preserve">oportet invenire cauſam
              <lb/>
            longe aliam, præter ipſum ſolum conſpirantem motum, ut
              <lb/>
            explicetur difficultas, quam experimur in iis ſeparandis, & </s>
            <s xml:space="preserve">in
              <lb/>
            inducendo motu non conſpirante.</s>
            <s xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:space="preserve">408. </s>
            <s xml:space="preserve">Sunt, qui adducant preſſionem fluidi cujuſpiam tenuiſ-
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0238-01" xlink:href="note-0238-01a" xml:space="preserve">Explicatio pe-
                <lb/>
              tita a preſſione
                <lb/>
              fluidi: cur ad
                <lb/>
              hiberi non poſ-
                <lb/>
              ſit.</note>
            ſimi, uti preſſio atmoſphæræ extracto aere ex hemiſphæriis
              <lb/>
            etiam vacuis ipſorum ſeparationem impedit vi reſpondente pon-
              <lb/>
            deri ipſius atmoſphæræ, quæ vis cum in vulgaribus cohæſioni-
              <lb/>
            bus, & </s>
            <s xml:space="preserve">vero etiam in hemiſphæriis bene ad ſe invicem addu-
              <lb/>
            ctis, ſit multis vicibus major, quam pondus atmoſphæræ i-
              <lb/>
            pſius, quod ſe prodit in ſuſpenſione mercurii in barometris;
              <lb/>
            </s>
            <s xml:space="preserve">aliud auxilio advocant tenuius fluidum. </s>
            <s xml:space="preserve">At inprimis ejus flui-
              <lb/>
            di hypotheſis precaria eſt; </s>
            <s xml:space="preserve">deinde huc illud redit, quod ſupra
              <lb/>
            etiam monui, ubi de gravitatis cauſa egimus, quod nimirum
              <lb/>
            meo quidem judicio explicari nullo modo poſſit, cur illud
              <lb/>
            fluidum, quod ſola preſſione tantum poteſt, nihil omnino ad
              <lb/>
            ſenſum poſſit incurſu ſuo contra celerrimos planetarum, & </s>
            <s xml:space="preserve">
              <lb/>
            cometarum motus. </s>
            <s xml:space="preserve">Accedit etiam, quod diſtractio, & </s>
            <s xml:space="preserve">com-
              <lb/>
            preſſio fibrarum, quæ habetur ante fractionem ſolidorum cor-
              <lb/>
            porum, ubi franguntur appenſo inferne, vel ſuperne </s>
          </p>
        </div>
      </text>
    </echo>