238232ALHAZEN
inſtrumenti, perpendiculares ſuper ſuperficiem laminæ.
Deinde diuidemus ex altera iſtarum dua-
rum linearum tres lineas paruas, æquales, quarum prima ſequitur ſuperficiem laminæ: & longitu-
dò cuiuslibet harum ſit in quantitate medietatis grani hordeacei: fient ergo ſuper lineam perpendi
cularẽ tria puncta, quę ſunt fines illarũ linearũ. Deinde reducamus hoc inſtrum entũ ad tornatoriũ,
& ſignemus in ipſo tres circulos æquidiſtãtes, tranſ-
208[Figure 208]h n m ſ a s x t r c e d z b g o p q k euntes per tria puncta, quæ ſunt ſuper lineam per-
pendicularem ſuper extremitatem diametri: ſecabi-
tur ergo alia perpendicularis, quæ eſt perpendicula-
ris ſuper aliam extremitatẽ huius diametri, per iſtos
tres circulos, & fient in ipſa tria puncta, & fient in u-
noquoq; trium circulorũ duo puncta oppoſita, quæ
ſunt extrema alicuius diametri ex ipſorũ diametris.
Deinde diuidamus medium circulum ex iſtis tribus
circulis in 360 partes, & ſi poſsibile fuerit, in minuta:
deinde perforemus in ora inſtrumenti foramen ro-
tundum, cuius centrum ſit medium punctum trium
punctorum, quæ ſunt ſuper alteram duarum linea-
rum, perpendicularium ſuper extremitatem diame-
tri laminæ: & ſit medietas diametri eius in quantita-
te diſtantiæ, quę eſt inter circulos: perueniet ergo cir
cumferentia foraminis inter duos circulos æquidi-
ſtantes, qui ſunt in extremitatibus. Poſtea accipia
mus laminam ſubtilem quadratam, aliquantulæ ſpiſsitudinis: cuius longitudo ſit in quantitate alti-
tudinis oræ inſtrumenti: & cuius latitudo ſit prope hoc: & adæquetur ſuperficies eius, quantùm po
teſt: & adæquetur ſpiſsitudo eius etiam, quæ ſequitur alteram extremitatem eius, quouſq; differen-
tia communis inter ſuperficiem faciei eius, & inter ſuperficiem ſpiſsitudinis eius, ſit linea recta: quã
lineam diuidemus in duo æqualia: à cuius medio extrahamus lineam rectam in ſuperficie faciei e-
ius perpendicularem ſuper lineam rectam, quę eſt communis differentia. Deinde diuidamus ex hac
linea perpendiculari ex parte extremitatis, quæ eſt ſuper communem dif-
209[Figure 209]u g z y x r s t ferentiam, tres lineas, æquales inter ſe, & æquales unicuiq; paruarum li-
nearum, quæ diſtinctæ ſunt ſuper perpendicularem lineam in ora laminæ:
fient igitur ſuper lineam perpendicularem in facie laminæ paruæ tria pun-
cta. Deinde perforabimus hanc paruam laminam foramine rotundo, cu-
ius centrum ſit medium punctum punctorum, quę diſtinguunt lineas, quę
ſunt in ea: & ſit medietas diametri eius æqualis alicui uni linearum parua-
rum: erit ergo hoc foramen æquale foramini, quod eſt in ora inſtrumenti.
Deinde ſignabimus ſuper diametrũ laminæ, ſuper cuius extremitates ſunt
duæ lineæ perpendiculares: punctum in medio lineæ, quæ eſt inter centrũ
laminæ & extremitatem diametri, quæ eſt in parte foraminis: & faciamus tranſire ſuper hoc pun-
ctum lineam perpendicularem ſuper diametrum: deinde ponamus baſim laminę paruæ ſuper han c
lineam, quouſq; differentia communis, quę eſt in parua lamina, ſuperponatur huic lineæ perpendi
culari ſuper diametrum: & erit punctum, quod diuidit differentiam communem, quę eſt in parua la
mina, in duo æqualia, poſitum ſuper punctum ſignatum in diametro laminæ. Hoc autem facto, ap-
plicetur parua lamina cum maiore, completa applicatione & conſolidatione: tunc ergo foramen,
quod eſt in parua lamina, erit oppoſitum foramini, quod eſt in ora inſtrumenti. Et erit linea intelle-
cta, quæ copulat centra duorum foraminum, in ſuperficie circuli medij trium circulorum, qui ſunt
in interiore ora inſtrumenti: & erit æquidiſtans diametro laminæ: & erit lamina parua, quæ appli-
cabitur puncto, quaſi ora aſtrolabij. Hoc autem completo, ſecetur de ora inſtrumenti quarta, quæ
ſequitur quartam, in qua eſt foramen ex quatuor quartis diſtinctis per duas primas diametros, per-
pendiculariter ſe ſecantes, & adæquetur locus ſectionis, donec fiat unus cum ſuperficie laminæ.
Deinde accipiamus regulam æris, cuius longitudo non ſit minor, ſed maior uno cubito, & quadra-
tæ figurę, quam circundent quatuor ſuperficies æquales in latitudine duorum digitorum: & adæ-
quentur ſuperficies eius, in quantum poteſt, donec fiant æquales & habentes angulos rectos. Dein
de perforetur in medio alicuius ſuperficiei e-
210[Figure 210]
ius foramen rotundum, cuius amplitudo ſit
tãta, ut poſsit recipere corpus, quod eſt in dor-
ſo inſtrumenti, utreuoluatur in ipſo non leui
reuolutione, ſed difficili: & ſit foramen perpen
diculare ſuper ſuperficiem regulæ, & tranſiens
ad aliam partem regulæ: deinde ponamus inſtrumentum ſuper regulam, & mittamus corpus,
quod eſt in inſtrumenti dorſo, in foramen, quod eſt in medio regulæ, donec ſuperponatur ſuperfi-
cies inſtrumenti ſuperficiei regulæ. Hoc autem facto, ſecetur illud, quod ſuperfluit ex extremitati-
bus regulæ ſuper diametrum laminæ: nam regula longior eſt, quàm diameter laminæ, quia ſic po-
ſuimus eam. Cum ergo ſecuerimus duas ſuperfluitates ex duabus extremitatibus regulæ, reduce-
rum linearum tres lineas paruas, æquales, quarum prima ſequitur ſuperficiem laminæ: & longitu-
dò cuiuslibet harum ſit in quantitate medietatis grani hordeacei: fient ergo ſuper lineam perpendi
cularẽ tria puncta, quę ſunt fines illarũ linearũ. Deinde reducamus hoc inſtrum entũ ad tornatoriũ,
& ſignemus in ipſo tres circulos æquidiſtãtes, tranſ-
208[Figure 208]h n m ſ a s x t r c e d z b g o p q k euntes per tria puncta, quæ ſunt ſuper lineam per-
pendicularem ſuper extremitatem diametri: ſecabi-
tur ergo alia perpendicularis, quæ eſt perpendicula-
ris ſuper aliam extremitatẽ huius diametri, per iſtos
tres circulos, & fient in ipſa tria puncta, & fient in u-
noquoq; trium circulorũ duo puncta oppoſita, quæ
ſunt extrema alicuius diametri ex ipſorũ diametris.
Deinde diuidamus medium circulum ex iſtis tribus
circulis in 360 partes, & ſi poſsibile fuerit, in minuta:
deinde perforemus in ora inſtrumenti foramen ro-
tundum, cuius centrum ſit medium punctum trium
punctorum, quæ ſunt ſuper alteram duarum linea-
rum, perpendicularium ſuper extremitatem diame-
tri laminæ: & ſit medietas diametri eius in quantita-
te diſtantiæ, quę eſt inter circulos: perueniet ergo cir
cumferentia foraminis inter duos circulos æquidi-
ſtantes, qui ſunt in extremitatibus. Poſtea accipia
mus laminam ſubtilem quadratam, aliquantulæ ſpiſsitudinis: cuius longitudo ſit in quantitate alti-
tudinis oræ inſtrumenti: & cuius latitudo ſit prope hoc: & adæquetur ſuperficies eius, quantùm po
teſt: & adæquetur ſpiſsitudo eius etiam, quæ ſequitur alteram extremitatem eius, quouſq; differen-
tia communis inter ſuperficiem faciei eius, & inter ſuperficiem ſpiſsitudinis eius, ſit linea recta: quã
lineam diuidemus in duo æqualia: à cuius medio extrahamus lineam rectam in ſuperficie faciei e-
ius perpendicularem ſuper lineam rectam, quę eſt communis differentia. Deinde diuidamus ex hac
linea perpendiculari ex parte extremitatis, quæ eſt ſuper communem dif-
209[Figure 209]u g z y x r s t ferentiam, tres lineas, æquales inter ſe, & æquales unicuiq; paruarum li-
nearum, quæ diſtinctæ ſunt ſuper perpendicularem lineam in ora laminæ:
fient igitur ſuper lineam perpendicularem in facie laminæ paruæ tria pun-
cta. Deinde perforabimus hanc paruam laminam foramine rotundo, cu-
ius centrum ſit medium punctum punctorum, quę diſtinguunt lineas, quę
ſunt in ea: & ſit medietas diametri eius æqualis alicui uni linearum parua-
rum: erit ergo hoc foramen æquale foramini, quod eſt in ora inſtrumenti.
Deinde ſignabimus ſuper diametrũ laminæ, ſuper cuius extremitates ſunt
duæ lineæ perpendiculares: punctum in medio lineæ, quæ eſt inter centrũ
laminæ & extremitatem diametri, quæ eſt in parte foraminis: & faciamus tranſire ſuper hoc pun-
ctum lineam perpendicularem ſuper diametrum: deinde ponamus baſim laminę paruæ ſuper han c
lineam, quouſq; differentia communis, quę eſt in parua lamina, ſuperponatur huic lineæ perpendi
culari ſuper diametrum: & erit punctum, quod diuidit differentiam communem, quę eſt in parua la
mina, in duo æqualia, poſitum ſuper punctum ſignatum in diametro laminæ. Hoc autem facto, ap-
plicetur parua lamina cum maiore, completa applicatione & conſolidatione: tunc ergo foramen,
quod eſt in parua lamina, erit oppoſitum foramini, quod eſt in ora inſtrumenti. Et erit linea intelle-
cta, quæ copulat centra duorum foraminum, in ſuperficie circuli medij trium circulorum, qui ſunt
in interiore ora inſtrumenti: & erit æquidiſtans diametro laminæ: & erit lamina parua, quæ appli-
cabitur puncto, quaſi ora aſtrolabij. Hoc autem completo, ſecetur de ora inſtrumenti quarta, quæ
ſequitur quartam, in qua eſt foramen ex quatuor quartis diſtinctis per duas primas diametros, per-
pendiculariter ſe ſecantes, & adæquetur locus ſectionis, donec fiat unus cum ſuperficie laminæ.
Deinde accipiamus regulam æris, cuius longitudo non ſit minor, ſed maior uno cubito, & quadra-
tæ figurę, quam circundent quatuor ſuperficies æquales in latitudine duorum digitorum: & adæ-
quentur ſuperficies eius, in quantum poteſt, donec fiant æquales & habentes angulos rectos. Dein
de perforetur in medio alicuius ſuperficiei e-
tãta, ut poſsit recipere corpus, quod eſt in dor-
ſo inſtrumenti, utreuoluatur in ipſo non leui
reuolutione, ſed difficili: & ſit foramen perpen
diculare ſuper ſuperficiem regulæ, & tranſiens
ad aliam partem regulæ: deinde ponamus inſtrumentum ſuper regulam, & mittamus corpus,
quod eſt in inſtrumenti dorſo, in foramen, quod eſt in medio regulæ, donec ſuperponatur ſuperfi-
cies inſtrumenti ſuperficiei regulæ. Hoc autem facto, ſecetur illud, quod ſuperfluit ex extremitati-
bus regulæ ſuper diametrum laminæ: nam regula longior eſt, quàm diameter laminæ, quia ſic po-
ſuimus eam. Cum ergo ſecuerimus duas ſuperfluitates ex duabus extremitatibus regulæ, reduce-
zoom in
zoom out
zoom area
full page
page width
set mark
remove mark
get reference
digilib