Buonamici, Francesco
,
De motu libri X
Text
Text Image
Image
XML
Thumbnail overview
Document information
None
Concordance
Figures
Thumbnails
page
|<
<
of 1055
>
>|
<
archimedes
>
<
text
>
<
body
>
<
chap
>
<
p
type
="
main
">
<
s
>
<
pb
pagenum
="
219
"/>
<
arrow.to.target
n
="
marg1515
"/>
<
lb
/>
do: dices'ne tu hoc motus ſpecie differre, cum differant per accidens? </
s
>
<
s
>eſt enim vtrobique aſcen
<
lb
/>
ſus, quòd eſt à centro ad circunferentiam; accidit autem, vt id quod ſuopte nixu ferretur, inde
<
lb
/>
aliqua vi allata declinet; attamen à termino à quo qui eſt infrà, ad terminum ad quem qui eſt
<
lb
/>
ſuprà nihilominus euehatur. </
s
>
<
s
>At ex his aſcenſus exiſtit; cętera ſunt per accidens: itaque ſpe
<
lb
/>
ciem variare nequeunt. </
s
>
<
s
>Fortè reſpondebis, eum motum eſſe compoſitum; ob
<
expan
abbr
="
eamq́
">eamque</
expan
>
. </
s
>
<
s
>cauſſam ſpe
<
lb
/>
cie differre cum ſimplici. </
s
>
<
s
>Sed enim reſoluetur hæc quoque cauſſa in terminos rectæ lationis: &
<
lb
/>
accidens erit, quòd orbem deſcribat; inde enim diſcriminis cauſſæ petuntur. </
s
>
<
s
>Eodem modo con
<
lb
/>
tinget, vt manentibus eiſdem terminis in latione & conuerſione
<
expan
abbr
="
idẽ
">idem</
expan
>
ſit ad ſpeciem motus, quem
<
lb
/>
admodum alicubi aſſumpſit Ariſtoteles. </
s
>
<
s
>
<
emph
type
="
sup
"/>
a
<
emph.end
type
="
sup
"/>
Ego verò, tametſi arbitror ipſum ſpatia ſola omni cor
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg1516
"/>
<
lb
/>
<
expan
abbr
="
porũ
">porum</
expan
>
propenſione circunſcripta conſideraſſe,
<
expan
abbr
="
nullamq́
">nullamque</
expan
>
. </
s
>
<
s
>rationem illius medij quod eſt ſecundùm
<
lb
/>
formam, habuiſſe, & terminos non vt motus ſed vt quantitatis aſſumpſiſſe, ſiue per ſeipſam ſpe
<
lb
/>
ctauerit magnitudinem, ſeu quòd in cęlo nulla ſit differentia terminorum; cùm omne punctum
<
lb
/>
in circunferentia ſit initium motus & finis; proinde nulla ratione ſpecificę diſtinctionis interce
<
lb
/>
dente confidenter accepiſſe eos motus, vbi ſint ad terminos eoſdem, non differre: tamen opinor
<
lb
/>
etiam, vbi & animaduertatur propenſio, & accipiantur termini motus, extare item ſpeciei diſcri
<
lb
/>
men. </
s
>
<
s
>Itaque qui de his permixtim & ſine diſtinctione decernunt, vt mea fert opinio, diſſen
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg1517
"/>
<
lb
/>
tiunt ab Ariſtotele. </
s
>
<
s
>De altero illo puncto noſtrę quæſtionis eſt item quòd conſideremus, tùm
<
lb
/>
ponant'ne diſcrimen ſpecificum inter motus per ſeipſa naturale & contra naturam; tùm etiam
<
lb
/>
ſint'ne ſpecificę differentiæ, vel potius modi. </
s
>
<
s
>Ac de primo quidem, ſi in motu tractando ſeruari
<
lb
/>
debet illa analogia de qua ſępius egimus; & in motu naturali ad locum propenſio ſubiecto fun
<
lb
/>
datur, & quod nos ſubiectum facimus, habet illam habilitatem ad motum ſecundùm quam ope
<
lb
/>
rans moueri dicitur. </
s
>
<
s
>At hoc eſt moueri ſecundùm naturam. </
s
>
<
s
>Proptereà naturale in motu na
<
lb
/>
ſcitur à propenſione ſubiecti, quinimmo ſignificat ipſam ſubiecti propenſionem. </
s
>
<
s
>Quòd ſi hoc
<
lb
/>
adfert aliquam differentiam ſpecificam motui, non eſt illa extrinſecùs, ſed inſita in motu.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
>Quamobrem nos omneis ſpecificas differentias motus à principiis internis duci defendemus,
<
lb
/>
quippe duobus terminis & ſubiecto. </
s
>
<
s
>Quantum verò eſt de eo, quòd naturale & non naturale
<
lb
/>
ſint differentiæ per ſe an per accidens, ſeu potius modi; non ſine aliqua conditione decerni meo
<
lb
/>
quidem iudicio poteſt. </
s
>
<
s
>Primùm quidem naturale & non naturale, cùm pertineant ad diuerſa
<
lb
/>
rerum genera, ſubſtantiam, quantum, quale, & vbi, quemadmodum motus; non poſſunt eſſe ge
<
lb
/>
nera, vel differentię ſimpliciter: hæc enim vniuoca eſſe oportet. </
s
>
<
s
>at naturale &
<
expan
abbr
="
nõ
">non</
expan
>
naturale ſunt
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg1518
"/>
<
lb
/>
communia ad vnum: itaque non genera, vel differentiæ, ſed oppoſita in vniuerſitate entis haben
<
lb
/>
da ſunt, vt vnum & multa, idem & diuerſum, contingens & neceſſarium. </
s
>
<
s
>Verùm ſicuti motus
<
lb
/>
ſpeciatim ſumitur, & ita vniuocus redditur; ſic naturale ſeorſum ſecundùm ſingulas rationeis
<
lb
/>
accipiatur: adhuc motum ſpectare oportet: aut enim accipitur motus ſimpliciter & formali
<
lb
/>
ter; aut cum ſubiecto confertur. </
s
>
<
s
>Neque verò ſic accipi volo quod dixi; quaſi motus à ſubiecto
<
lb
/>
ſegregetur: id enim neque mens ipſa poteſt vllo modo præſtare; ſed à ſubiecti conditionibus,
<
lb
/>
quòd ipſius notio non applicet ſeſe ad vllam certam
<
expan
abbr
="
cõditionem
">conditionem</
expan
>
ſubiecti, vel quòd ipſi inſideat
<
lb
/>
cùm aliqua
<
expan
abbr
="
cõditione
">conditione</
expan
>
, vel quòd in eo reperiat
<
expan
abbr
="
habilitatẽ
">habilitatem</
expan
>
, vel quòd omninò pendeat ab externo.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
>Si motum ſimpliciter ſpectes, profectò neque ad illius eſſentiam variandam quicquam facient
<
lb
/>
naturale & non naturale; quippe quòd à centro ad circunferentiam ſit ſemper aſcenſus, ſiue is
<
lb
/>
ex natura fuerit, ſiue contra naturam. </
s
>
<
s
>Veruntamen ſi motum cum ſubiecto conferas, aſſero
<
lb
/>
has eſſe differentias per ſe. </
s
>
<
s
>Quapropter non ſemel diſtinguit Ariſtoteles de corporibus ſimpli
<
lb
/>
cibus, quòd vno hoc, alterum motu oppoſito ſecundùm naturam moueatur; aut quòd eodem
<
lb
/>
motu vnum ex natura moueatur, alterum verò contra naturam. </
s
>
<
s
>Quanuis autem Philoſophus
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg1519
"/>
<
lb
/>
aſsignauerit regulas dignoſcendi ſpecificas differentias à modis & accidentibus, quòd modi per
<
lb
/>
uagari poſsint vniuerſas ſpecies,
<
emph
type
="
sup
"/>
b
<
emph.end
type
="
sup
"/>
differentiæ verò nequaquam; ſimiliter quòd oppoſita acci
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg1520
"/>
<
lb
/>
dentium in eodem ſubiecto reperiri poſsint, vt in Socrate album & nigrum, quorum nihil ab in
<
lb
/>
genio naturalis & non naturalis abhorrere videatur; quandò pertinet ad omne motuum genus,
<
lb
/>
ſiue ſit latio, ſiue incrementum, & in eorum quaque ſpecie ineſt, vt idem motus & naturalis &
<
lb
/>
non naturalis habeatur. </
s
>
<
s
>hęc quidem ſic ſe habent ad
<
expan
abbr
="
motũ
">motum</
expan
>
ſimpliciter conſideratum, &, vt aiunt,
<
lb
/>
formaliter: at habita ratione ſubiecti differentiæ ponuntur. </
s
>
<
s
>Quoniam verò poſsis hîc obiicere
<
lb
/>
irritum eſſe Philoſophi præceptum, nam ſemper dicere licebit ea per ſe non eſſe differentias, ſed
<
lb
/>
modos & accidentia; differentias autem eſſe ad ſubiectum: quapropter nil obſtiturum, quomi
<
lb
/>
nus ob diuerſas habitudineis idem ſit differentia ſimul & modus, vt velox & tardum, ad motum
<
lb
/>
ſimpliciter vt modus, vel accidens, ad ſubiectum verò vt differentia. </
s
>
<
s
>Tum deinde vbi reſpiciant
<
lb
/>
motum ſimpliciter, non eſſe modos, ſed differentias nihilominus, aut ſpecies: quia quod per ſe
<
lb
/>
eſt, eſſentia diſtinguatur ab eo quod eſt per accidens: aliter vna foret ſpecies; vna igitur ratio &
<
lb
/>
cauſſa vna. </
s
>
<
s
>Sic id quod eſt per accidens, & hoc modo
<
expan
abbr
="
nõ
">non</
expan
>
neceſſarium, degeneraret in id quod
<
lb
/>
eſt per ſe, & neceſſarium contra Peripateticorum placita. </
s
>
<
s
>Quamobrem cùm id quod eſt </
s
>
</
p
>
</
chap
>
</
body
>
</
text
>
</
archimedes
>