Buonamici, Francesco
,
De motu libri X
Text
Text Image
Image
XML
Thumbnail overview
Document information
None
Concordance
Figures
Thumbnails
Table of figures
<
1 - 30
>
[Figure 11]
Page: 514
[Figure 12]
Page: 514
[Figure 13]
Page: 692
[Figure 14]
Page: 692
[Figure 15]
Page: 861
[Figure 16]
Page: 872
[Figure 17]
Page: 872
[Figure 18]
Page: 874
[Figure 19]
Page: 880
[Figure 20]
Page: 880
[Figure 21]
Page: 880
[Figure 22]
Page: 880
[Figure 23]
Page: 880
[Figure 24]
Page: 880
[Figure 25]
Page: 880
[Figure 26]
Page: 880
[Figure 27]
Page: 1033
[Figure 28]
Page: 1054
[Figure 29]
Page: 1055
[Figure 30]
Page: 1055
<
1 - 30
>
page
|<
<
of 1055
>
>|
<
archimedes
>
<
text
>
<
body
>
<
chap
>
<
p
type
="
main
">
<
s
>
<
pb
pagenum
="
4
"/>
incomplexa ſint principia, ſaltem remota demonſtrationis & cognitionis aſſerere, mea quidem
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg23
"/>
<
lb
/>
ſententia, non licet,
<
emph
type
="
sup
"/>
a
<
emph.end
type
="
sup
"/>
& duo prima illorum genera facimus. </
s
>
<
s
>cognitionis inquàm & cognitionis &
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg24
"/>
<
lb
/>
eſſe ſimul ea quæ ſint principia ſolius eſſe, nulla ſtatuimus, quod quidam aiunt:
<
emph
type
="
sup
"/>
b
<
emph.end
type
="
sup
"/>
quippe qui le
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg25
"/>
<
lb
/>
gerimus apud Ariſtotelem,
<
emph
type
="
sup
"/>
c
<
emph.end
type
="
sup
"/>
tum denique id concretum eſt ex aliquibus rebus cognoſci, cum ex
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg26
"/>
<
lb
/>
quib. & quot conſtet, teneatur. </
s
>
<
s
>Igitur omnia è quibus aliquid conſtat, ſunt principia cognitio
<
lb
/>
nis eius, nam quanuis ex illo ordine videatur eſſe materia, poſtea docebimus, etiam materiam,
<
lb
/>
vbi fiat intelligenda, principium cognitionis euadere. </
s
>
<
s
>Principia verò cognitionis tantum illa
<
lb
/>
ſunt, quæ nob. </
s
>
<
s
>nota ab Ariſtotele ponuntur; ſiue ea ſint effectus proprij & per ſe, è quibus vt an
<
lb
/>
tecedentibus demonſtratio ſtruitur à ſigno, & quorum facto quodam gyro mentis, quem regreſ
<
lb
/>
ſum, ſeu circulum dicunt; intelligitur cauſſa ope demonſtrationis ipſius propter quid eſt. </
s
>
<
s
>Sine
<
lb
/>
etiam ſint alia adiacentia & comitantia rei. </
s
>
<
s
>
<
emph
type
="
sup
"/>
d
<
emph.end
type
="
sup
"/>
Siquidem nil vertet, opinor, ea quæ ſunt nota nobis
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg27
"/>
<
lb
/>
promiſcuè &
<
expan
abbr
="
cõmuniter
">communiter</
expan
>
ab omnibus ſcientiis vſurpari, veluti de motu dictum eſt,
<
emph
type
="
sup
"/>
e
<
emph.end
type
="
sup
"/>
quarum om
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg28
"/>
<
lb
/>
nium proprius non poteſt eſſe motus, cùm toto genere diſtinguantur, veluti naturalis & mathe
<
lb
/>
matica. </
s
>
<
s
>demonſtrationes autem ipſius quod eſt aut eiuſdem ſint ſcientiæ, quę docet cauſſam,
<
emph
type
="
sup
"/>
f
<
emph.end
type
="
sup
"/>
aut
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg29
"/>
<
lb
/>
vbi vna ad alteram ſe habeat, vt inferior ad ſuperiorem. </
s
>
<
s
>Quapropter hoc principiorum genus
<
lb
/>
ab altero ſeparatur, quia non obtinet vim cauſſæ. </
s
>
<
s
>Secundum genus principiorum omne genus
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg30
"/>
<
lb
/>
cauſſæ complectitur: quandò omnes cauſſę generatim in demonſtrationibus aſſumi queunt, ſed
<
lb
/>
præcipuè pertinet ad interna principia quæ ſunt materies & forma: quod tibi qui iam analytica
<
lb
/>
tractaſti pluribus
<
expan
abbr
="
nõ
">non</
expan
>
exponam,
<
emph
type
="
sup
"/>
g
<
emph.end
type
="
sup
"/>
nec in eo morabor quòd principia cognitionis virtute ſolum in
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg31
"/>
<
lb
/>
demonſtratione contineantur, principia verò rei comprehendantur actu; largior ero in aſſumen
<
lb
/>
dis principiis cognitionis, & ſi quando opus fuerit, vt in demonſtratione quòd eſt, etiam nota no
<
lb
/>
bis vſurpabo. </
s
>
<
s
>Quæcunque tamen principia ſint, idcirco principia ſunt, quia non requiritur
<
expan
abbr
="
eo-rũ
">eo
<
lb
/>
rum</
expan
>
demonſtratio ſimpliciter in ea methodo, in qua ponuntur: licet in alia quandoque
<
expan
abbr
="
demõſtra-ri
">demonſtra
<
lb
/>
ri</
expan
>
queant, vt ſi principia fuerint methodi ſubalternę: nil enim prohibet, quo minus habeant cauſ
<
lb
/>
ſas ſuperiores, per quas oſtendantur. </
s
>
<
s
>Verùm in ea methodo, cuius principia ſunt, vt aliis modis
<
lb
/>
manifeſta ſumuntur. </
s
>
<
s
>Modi verò multi ſunt, ac ſi generales omnium modos recenſere libeat,
<
lb
/>
quibus principia tùm in philoſophia contemplante, tùm in agente, ac demum in ſcientiis, & arti
<
lb
/>
bus
<
expan
abbr
="
percipiũtur
">percipiuntur</
expan
>
&
<
expan
abbr
="
cognoſcũtur
">cognoſcuntur</
expan
>
ex Ariſtotele recenſebo & explicabo,
<
emph
type
="
sup
"/>
h
<
emph.end
type
="
sup
"/>
aliquot alij ſanè indican
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg32
"/>
<
lb
/>
tur; ſed nihil de illis ſpeciatim dicitur. </
s
>
<
s
>Vnus eſt qui ſolum reſpicit eam philoſophiæ partem,
<
lb
/>
quæ poſita eſt in agendo, eſt verò per conſuetudinem: quando nimirum bene maléue agendo ſic
<
lb
/>
aut aliter aſſueuimus, & ex actionis illius frequentia contrahimus habitum, quo ſic aut aliter iu
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg33
"/>
<
lb
/>
dicare cogimur, vt qui furando ſæpius euaſit in furem, furtum iudicat bonum, & hoc illi veluti
<
lb
/>
principium eſt conſuetudine partum furtum eſſe bonum. </
s
>
<
s
>Reliqui modi in omne methodorum
<
lb
/>
genus conuenire poſſunt vt inductio, qua plurium ſingularium ſimilitudo colligitur,
<
expan
abbr
="
conſimi-liq.
">conſimi
<
lb
/>
lique</
expan
>
modo ſenſus. </
s
>
<
s
>Nanque inductione percipimus, ſi ab æquis æqua demantur, æqua eſſe quæ
<
lb
/>
ſuperſunt, ſenſu cognoſcimus aquam eſſe frigidam, & primas primorum corporum qualitates.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
>Aliis quoque modis principia noſcuntur quos Ariſtoteles non exprimit. </
s
>
<
s
>Sed optimè Auerroes,
<
lb
/>
optimè item Euſtratius enuclearunt. </
s
>
<
s
>Auerroes inquiens ſignificari vias illas, quæ nullam vim af
<
lb
/>
ferunt menti, vt diuiſionem, id quod etiam docuit Ariſtoteles,
<
emph
type
="
sup
"/>
i
<
emph.end
type
="
sup
"/>
cùm teſtatus eſt ea, quæ ſunt no
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg34
"/>
<
lb
/>
ta natura, nobis autem ignota, fieri nobis perſpicua diuidendo & reſoluendo illa quæ nobis per
<
lb
/>
ſpicua ſunt. </
s
>
<
s
>Additur item ſyllogiſmus quem vocant hypotheticum per naturam, in quo nulla
<
lb
/>
extat vis dicti de omni, aut nullo, ſed neceſsitas ſola conſecutionis, tùm quoque exemplum.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
>præterea ſi vera de vſu dialecticę prædicat Ariſtoteles,
<
emph
type
="
sup
"/>
k
<
emph.end
type
="
sup
"/>
ad idem valebunt arma dialectica. </
s
>
<
s
>Nam
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg35
"/>
<
lb
/>
præter cętera multum confert dialectica ad inuentionem principiorum, quę ſcientię ſibi ſumunt.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
>Valet item ad hoc definitio principiorum, vt frigoris & caloris: quod item Socrates approbauit
<
lb
/>
in principiis exquirendis, imò excogitauit. </
s
>
<
s
>Nam duo ſunt quæ Socrati iure proprio tribui poſ
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg36
"/>
<
lb
/>
ſunt,
<
emph
type
="
sup
"/>
l
<
emph.end
type
="
sup
"/>
inductiue orationes, & definitionum vſus generatim. </
s
>
<
s
>vtraque autem ad ſcientiæ principia
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg37
"/>
<
lb
/>
conferunt. </
s
>
<
s
>Magna etiam vis eſt experientiæ quæ naſcitur ex memoria rerum quas ſenſus ſemel
<
lb
/>
atque iterum ſuppeditat: nanque ex repetita ſenſione memoria propagatur: multæ verò eiuſ
<
lb
/>
dem rei memorię
<
expan
abbr
="
poteſtatẽ
">poteſtatem</
expan
>
vnius experientiæ faciunt,
<
emph
type
="
sup
"/>
m
<
emph.end
type
="
sup
"/>
ex experimentis verò primorum prin
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg38
"/>
<
lb
/>
cipiorum cognitio gignitur. </
s
>
<
s
>
<
expan
abbr
="
Itaq.
">Itaque</
expan
>
generatim id ab Ariſtotele pronunciatum. </
s
>
<
s
>
<
emph
type
="
sup
"/>
n
<
emph.end
type
="
sup
"/>
Principia quæ ſe
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg39
"/>
<
lb
/>
<
expan
abbr
="
cũdum
">cundum</
expan
>
vnum quodque ſunt, experimenti eſſe tradere:
<
emph
type
="
sup
"/>
o
<
emph.end
type
="
sup
"/>
vt puta, aſtrologicę diſciplinę principia
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg40
"/>
<
lb
/>
ex aſtrologica experientia colliguntur: nanque obſeruatis apparentibus quantum ſatis eſt, inuen
<
lb
/>
tę ſunt aſtrologicę demonſtrationes
<
expan
abbr
="
conſimiliq́
">conſimilique</
expan
>
. </
s
>
<
s
>modo principia ſe habent in alia
<
expan
abbr
="
quacunq.
">quacunque</
expan
>
ſcien
<
lb
/>
tia vel arte. </
s
>
<
s
>Itaque experimentum ea ſubminiſtrat, quę verè inſunt in rebus quorum ſi nihil
<
lb
/>
omiſſum fuerit, in promptu erit illa demonſtrare, quę demonſtrationem recipiunt, cuius verò
<
lb
/>
non eſt demonſtratio ſuapte natura, cuiuſmodi ſunt principia quæ nos hoc ipſo tempore tracta
<
lb
/>
mus, ea manifeſta facere. </
s
>
<
s
>Quamobrem monente Ariſtotele plurimum poteſt in ſcientiæ prin
<
lb
/>
cipiis ſtatuendis experientia. </
s
>
<
s
>Quo miror magis hoc caput ab Auerroe prætermiſſum. </
s
>
<
s
>Niſi cum </
s
>
</
p
>
</
chap
>
</
body
>
</
text
>
</
archimedes
>