Buonamici, Francesco, De motu libri X

List of thumbnails

< >
241
241
242
242
243
243
244
244
245
245
246
246
247
247
248
248
249
249
250
250
< >
page |< < of 1055 > >|
    <archimedes>
      <text>
        <body>
          <chap>
            <p type="main">
              <s>
                <pb pagenum="221"/>
                <arrow.to.target n="marg1525"/>
                <lb/>
              tamus, ſed eam in vnitate termini ad quem contineri profitemur: ipſe enim eſt veluti forma, &
                <lb/>
              cętera continet tanquam materiam. </s>
              <s>Quare efficitur, vt ſi motus interpelletur, non ſit vnus ter­
                <lb/>
              minus ad quem, ſed totidem quot interpellationes extiterint, & proinde totidem motus quot
                <lb/>
              termini actu interceſſerint. </s>
              <s>hic locus eſt in latione, ſiue ipſum vbi,
                <expan abbr="eiuſq́ue">eiuſque</expan>
              materies eſt ſpatium.
                <lb/>
              </s>
              <s>Quapropter non intermiſsionem ſpatij, ſed rei notauit præceptor, quę communiter ineſſe poteſt
                <lb/>
              in omni genere motus: nam verbigratia cibus continue coquitur, licet aliqua eius pars cruda re­
                <lb/>
              maneat. </s>
              <s>Res autem ipſum ſuppoſitum eſt motus; ſpatium, vel illi proportione reſpondens eſt
                <lb/>
              pars ſubiecti, ſecundùm quòd fit motus. </s>
              <s>Mobile quoque vnum eſſe debet. </s>
              <s>Nam neque vnus,
                <lb/>
              neque continuus eſt ille motus quem, poſtquàm ego quieuero, facit famulus meus. </s>
              <s>Hoc autem
                <lb/>
              mobile, vt vnum eſſe debeat, anteà dictum eſt, atque vnum vt indiuiduum: ſi
                <foreign lang="grc">τὸ ὑποστὰν</foreign>
              .i. </s>
              <s>ſup­
                <lb/>
              poſitum reſpicias, quod actu exiſtit eo modo quem non multò prius indicauimus: quemadmo­
                <lb/>
              dum verò eſſe poſsit, tum cognoſces, cum de formarum multitudine diſceptabitur. </s>
              <s>Sic non nu­
                <lb/>
              mero, vel ſpecie diuerſum eſſe dicemus canis viui primùm, deinde mortui deſcenſum. </s>
              <s>Non ne­
                <lb/>
              ceſſe verò eſt vt mouens ſit vnum. </s>
              <s>Nam ſi, velut in ludo quodam Athenis fieri ſolebat, fax de
                <lb/>
              manu tradatur in manum; nil profectò vetat, quin continuè moueatur, quòd enim deſcenſus il­
                <lb/>
              le quo canis agitur
                <expan abbr="eiuſq́ue">eiuſque</expan>
              cadauer, ſit continuus, ex eo probatur, quòd motus ille finiretur vl­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1526"/>
                <lb/>
              timo non eſſe; cùm tamen deſinat in vltimum eſſe, ſiue ſit ſecundùm, ſeu præter naturam: ne­
                <lb/>
              que enim forma aliqua poteſt aſsignari qua motus ille terminetur: etenim nullum
                <expan abbr="punctũ">punctum</expan>
              tem­
                <lb/>
              poris eſt in quo non ſit motus: aut ergo continui ſunt duo diuerſi motus, aut contigui: nec con­
                <lb/>
              tigui ſanè, quia prioris eſt aliquis terminus, vt ſanationis cui ſuccedit ambulatio: quocirca con­
                <lb/>
              tinuos eſſe dicendum eſt. </s>
              <s>ſi graue ſuppoſitum facimus in deſcenſu, remanet idem: ergo & idem
                <lb/>
              motus. </s>
              <s>ſi fingas animal, aut tale animal eſſe ſuppoſitum, ſpecie variata multò magis apparere de­
                <lb/>
              bebit variatio motus quæ ſeſe oſtendit in ea viciſsitudine, altero quidem aliqua euidente forma
                <lb/>
              finito;
                <expan abbr="eoq́">eoque</expan>
              . </s>
              <s>magis, quo motus & quies ſunt magis euidentia, quàm ſint formæ quæ ſubiacent, &
                <lb/>
              ea quæ ſpecie diſtinguuntur, multò item magis numero ſeparantur, vt hic homo ab hoc equo,
                <lb/>
              quàm ab homine alio. </s>
              <s>sed enim quanuis hæc omnino vera eſſe credamus; attamen nonnullis
                <lb/>
              dubitationibus implicata ſunt. </s>
              <s>ſiquidem & eos motus qui ſpecie differunt, continuari poſſe cen­
                <lb/>
              ſeas, neque conditionem temporis adhibitam neceſſariò fuiſſe inter motus oppoſitos: illud qui­
                <lb/>
              dem; quia ſi fingamus lapidem magna vi atque conatu impelli vſque ad medium mundi, & ni­
                <lb/>
              hil obſtet; impetus ille continuabitur, & lapidem feret vltra centrum. </s>
              <s>Atqui ad centrum vſque
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1527"/>
                <lb/>
              deſcenſus eſt, indè verò aſcenſus. </s>
              <s>Sic duo motus oppoſiti poterunt eſſe continui: hoc verò, quòd
                <lb/>
              ſi ſurſum quippiam moueatur, ſiue ex natura, ſeu contrà, & ruens maximus lapis ipſum repel­
                <lb/>
              lat; non videbuntur intermitti motus illi qui tamen contrarij ſunt. </s>
              <s>Apparebunt etiam conti­
                <lb/>
              nuæ pulſio pilę & repulſio facta à pariete quę nihilominus opponuntur. </s>
              <s>Quòd ſi continuuatio
                <lb/>
              poſtulat vnum tempus, certè etiam cauſſa temporis motus diuerſi pro continuis haberi
                <expan abbr="poterũt">poterunt</expan>
              :
                <lb/>
              etenim tempus
                <expan abbr="vnũ">vnum</expan>
              eſt quod
                <expan abbr="nunquã">nunquam</expan>
              intermittitur exoriens ex motu cęleſti, qui perennis exiſtit.
                <lb/>
              </s>
              <s>At verò tempus eſt numerus motus, vnius quidem primò, qui eſt cęleſtis, aliorum verò ſecundò:
                <lb/>
              nanque aliqua parte motus cęleſtis eos meriti contingit. </s>
              <s>Si ergo vnum fuerit eius punctum in
                <lb/>
              quo conueniant finis motus antecedentis, &
                <expan abbr="initiũ">initium</expan>
              ſubſequentis; certè tamet diuerſi ſunt hi mo­
                <lb/>
              tus, attamen erunt continui. </s>
              <s>Hæc dubitantur quæ nos à capite repetentes controuerſum dici­
                <lb/>
              mus eſſe, vtrùm lapis impetu magno pulſus vltra centrum feratur, an ibi protinus maneat: ne­
                <lb/>
              que enim video quid prohibeat, quin ſi vis impellentis in lapide conſeruetur; etiam moueatur
                <lb/>
              vltra centrum. </s>
              <s>Vt ita credam facit, quòd ſiquid maiore quadam vi retrahatur ad ſtatum natu­
                <lb/>
              ralem, ſæpe
                <expan abbr="etiã">etiam</expan>
              illum tranſilibit, vt ſi quis inflexus fuerit ad trahendum funem & funis ille fran­
                <lb/>
              gatur; non modò redit ad priſtinum ſtatum, ſed etiam retrò labitur. </s>
              <s>Ad id verò quod opponi­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1528"/>
                <lb/>
              tur, fore vt motus contrarij ſint continui, quidam per accidens id fieri poſſe concedunt. </s>
              <s>Tolera­
                <lb/>
              ri poteſt hoc: ſed non expediunt, ſit'ne vnus ille motus, & quomodo continuentur per
                <expan abbr="accidẽs">accidens</expan>
              ,
                <lb/>
              & adſit'ne motus aliquis per ſe ad quem motus iſti per accidens referantur. </s>
              <s>Itaque arbitror
                <lb/>
              vnum eſſe per ſe motum ad centrum & à centro qui ſit ex toto violentus. </s>
              <s>Nanque non vniuſ­
                <lb/>
              modi eſt motus lapidis ad centrum, quando impellitur, & cùm ſponte labitur: hic quidem natu­
                <lb/>
              ralis eſt, alter ille perturbatus, nec ſimpliciter naturalis. </s>
              <s>Si ergo totum id violentiæ quod affer­
                <lb/>
              tur, & vim naturæ ſuperat, obſeruabitur; vnus eſt planè motus, atque continuus, neque partes
                <lb/>
              inter ſe contrarias habet. </s>
              <s>Quòd igitur in eo ſint duæ partes oppoſitę, deſcenſus & aſcenſus, il­
                <lb/>
              li ineſt per accidens; cùm ſit vnus motus. </s>
              <s>At verò ſicut eſt quæſtio ex hypotheſi, ita ſolutio
                <lb/>
              quæſtioni reſpondet. </s>
              <s>Nam fingere oportet
                <expan abbr="tantã">tantam</expan>
              vim quæ ſuperet eius ſtatum naturalem quem
                <lb/>
              in centro aſſecutum eſt illud mobile, quam tamen eò debiliorem eſſe credideris, quo magis à mo­
                <lb/>
              bili diſtat, dum eſt in ſuo loco, & quo difficilius eſt è loco proprio dimouere, quàm ex alieno pro­
                <lb/>
              pellere. </s>
              <s>Et profectò videtur hæc vis externa non afficere, ſed adiuuare naturam, quòd facit vt
                <lb/>
              celerius fine ſuo potiatur, quàm per ſeipſa faceret. </s>
              <s>Si ergo adiuuet, non immutabit eius ſtatum </s>
            </p>
          </chap>
        </body>
      </text>
    </archimedes>