Bošković, Ruđer Josip, Theoria philosophiae naturalis redacta ad unicam legem virium in natura existentium

Page concordance

< >
Scan Original
241 189
242 190
243 191
244 192
245 193
246 194
247 195
248 196
249 197
250 198
251 199
252 200
253 201
254 202
255 203
256 204
257 205
258 206
259 207
260 208
261 209
262 210
263 211
264 212
265 213
266 214
267 215
268 216
269 217
270 218
< >
page |< < (189) of 389 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="la" type="free">
        <div type="section" level="0" n="0">
          <p>
            <s xml:space="preserve">
              <pb o="189" file="0241" n="241" rhead="PARS TERTIA."/>
            cta pertinentes; </s>
            <s xml:space="preserve">cum in compoſitione plurium ſemper utique cre-
              <lb/>
            ſcat multitudo, & </s>
            <s xml:space="preserve">diverſitas caſuum. </s>
            <s xml:space="preserve">Sed hæc innuiſſe ſit ſatis.</s>
            <s xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:space="preserve">413. </s>
            <s xml:space="preserve">Ubi confringitur maſſa aliqua, & </s>
            <s xml:space="preserve">dividitur in duas par-
              <lb/>
              <note position="right" xlink:label="note-0241-01" xlink:href="note-0241-01a" xml:space="preserve">Cur partes ſe
                <unsure/>
              -
                <lb/>
              lidi fracti ad
                <lb/>
              ſe invicem ap-
                <lb/>
              preſſæ non ac-
                <lb/>
              quirant cohæ-
                <lb/>
              ſionempriorem,
                <lb/>
              ratio in Theo-
                <lb/>
              ria Newtonia-
                <lb/>
              na.</note>
            tes, quæ prius tenaciſſime inter ſe cohærebant, ſi iterum illæ
              <lb/>
            partes adducantur ad ſe invicem; </s>
            <s xml:space="preserve">cohæſio prior non redit, ut-
              <lb/>
            cunque apprimantur. </s>
            <s xml:space="preserve">Ejus rei ratio apud Newtonianos eſt,
              <lb/>
            quod in illa diviſione non æque divellantur ſimul omnes par-
              <lb/>
            ticulæ, ut textus remaneat idem, qui prius: </s>
            <s xml:space="preserve">ſed prominenti-
              <lb/>
            bus jam multis, harum in reſtitutione contactus impediat, ne
              <lb/>
            ad contactum deveniant tam multæ particulæ, quam multæ
              <lb/>
            prius ſe mutuo contingebant, & </s>
            <s xml:space="preserve">quam multis opus eſſet ad
              <lb/>
            hoc, ut cohæſio fieret iterum ſatis firma: </s>
            <s xml:space="preserve">at ubi ſatis læviga-
              <lb/>
            tæ binæ ſuperficies ad ſe invicem apprimantur, ſentiri primo
              <lb/>
            reſiſtentiam ingentem dicunt, donec apprimuntur: </s>
            <s xml:space="preserve">ſed ubi ſe-
              <lb/>
            mel ſatis appreſſæ ſint, cohærere multis vicibus majore vi,
              <lb/>
            quam ſit pondus aeris comprimentis; </s>
            <s xml:space="preserve">quia antequam devenia-
              <lb/>
            tur ad eos contactus, haberi debet repulſiva vis ingens, quam
              <lb/>
            in majoribus diſtantiis, ſed adhuc exiguis, agnovit Newtonus
              <lb/>
            ipſe, cui cum deinde ſuccedat in minoribus vis attractiva, quæ
              <lb/>
            in contactu evadat maxima, & </s>
            <s xml:space="preserve">in lævigato marmore ſatis
              <lb/>
            multi contactus obtineantur ſimul; </s>
            <s xml:space="preserve">idcirco deinde ſatis vali-
              <lb/>
            dam cohæſionem conſequi.</s>
            <s xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:space="preserve">414. </s>
            <s xml:space="preserve">Quidquid ipſi de contactibus dicunt, id in mea Theo-
              <lb/>
              <note position="right" xlink:label="note-0241-02" xlink:href="note-0241-02a" xml:space="preserve">Ejuſdem ratio
                <lb/>
              in hac Theoria.</note>
            ria dicitur æque de ſatis validis cohæſionis limitibus. </s>
            <s xml:space="preserve">In ſca-
              <lb/>
            bra ſuperficie ſatis multæ prominentes particulæ progreſſæ ul-
              <lb/>
            tra limites, in quibus ante ſibi cohærebant, repulſionem ha-
              <lb/>
            bent ejuſmodi, quæ impediat acceſſum reliquarum ad limites
              <lb/>
            illos ipſos, in quibus fuerant ante divulſionem. </s>
            <s xml:space="preserve">Inde fit, ut
              <lb/>
            ibi nimis paucæ ſimul reduci poſſint ad cohæſionem particulæ,
              <lb/>
            dum in lævigatis corporibus adducuntur ſimul ſatis multæ.
              <lb/>
            </s>
            <s xml:space="preserve">Ubi autem duo marmora, vel duo quæcunque ſatis ſolida cor-
              <lb/>
            pora, bene complanata, & </s>
            <s xml:space="preserve">lævigata ſola appreſſione cohæſe-
              <lb/>
            runt invicem, illa quidem admodum facile divelluntur; </s>
            <s xml:space="preserve">ſi una
              <lb/>
            fuperficies per alteram excurrat motu ipſis ſuperficiebus pa-
              <lb/>
            rallelo; </s>
            <s xml:space="preserve">licet motu ad ipſas ſuperficies perpendiculari uſque
              <lb/>
            adeo difficulter diſtrahi poſſint: </s>
            <s xml:space="preserve">quia particulæ eo motu paral-
              <lb/>
            lelo delatæ, quæ adhuc ſunt procul a marginibus partium con-
              <lb/>
            gruentium, vires ſentiunt hinc, & </s>
            <s xml:space="preserve">inde a particulis lateralibus,
              <lb/>
            a quibus fere æquidiſtant, fere æquales, adeoque ſentitur reſi-
              <lb/>
            ſtentia earum attractionum tantummodo, quas in ſe invicem
              <lb/>
            exercent marginales particulæ, dum augent diſtantias limitum: </s>
            <s xml:space="preserve">
              <lb/>
            nam mihi citra limitem quenvis cohæſionis eſt repulſio, ultra
              <lb/>
            vero attractio; </s>
            <s xml:space="preserve">licet ipſi deinde adhuc aliæ & </s>
            <s xml:space="preserve">attractiones, & </s>
            <s xml:space="preserve">
              <lb/>
            repulſiones poſſint ſuccedere. </s>
            <s xml:space="preserve">Ubi autem perpendiculariter di-
              <lb/>
            ſtrahuntur, debet omnium ſimul limitum reſiſtentia vinci.</s>
            <s xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:space="preserve">415. </s>
            <s xml:space="preserve">Nec vero idem accidit, ubi marmora integra, & </s>
            <s xml:space="preserve">nun-
              <lb/>
              <note position="right" xlink:label="note-0241-03" xlink:href="note-0241-03a" xml:space="preserve">Diſcrimen maſ-
                <lb/>
              ſæ primigeniæ,
                <lb/>
              a binis fruſtis
                <lb/>
              etiam lævigatis</note>
            quam adhuc diviſa, inter ſe cohærent; </s>
            <s xml:space="preserve">tum enim fibræ
              <lb/>
            poſſunt eſſe multæ, quarum particulæ adhuc in </s>
          </p>
        </div>
      </text>
    </echo>