Buonamici, Francesco
,
De motu libri X
Text
Text Image
Image
XML
Thumbnail overview
Document information
None
Concordance
Figures
Thumbnails
page
|<
<
of 1055
>
>|
<
archimedes
>
<
text
>
<
body
>
<
chap
>
<
p
type
="
main
">
<
s
>
<
pb
pagenum
="
222
"/>
naturalem. </
s
>
<
s
>Quare item eſt, quòd minus perſuadeat, ſi ſponte ceciderit etiam ex longinquo in
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg1529
"/>
<
lb
/>
teruallo, quòd terra præteritura ſit centrum. </
s
>
<
s
>Nam, mea quidem ſententia, repugnat ordini na
<
lb
/>
turæ vltra centrum agi. </
s
>
<
s
>ſi
<
expan
abbr
="
.n.
">enim</
expan
>
mouetur ſuapte natura, vt ſuum locum
<
expan
abbr
="
finemq́
">finemque</
expan
>
. </
s
>
<
s
>aſſequatur, eo verò
<
lb
/>
præſente ceſſat omnis naturæ conatus, illo adepto ipſam quieſcere puto, vt opinor etiam, ſi fue
<
lb
/>
rit vniuerſa terra extra proprium locum, ſiue alicubi tota ſimul, ſeu diſperſa per varias mundi
<
lb
/>
plagas, in centro finem mouendi facturam; illò enim tota ſuopte impulſu maximopere conten
<
lb
/>
dit, & cùm ibi ſint omnes eius partes, tanquàm lapides in fornicibus concameratis inter ſe vt
<
lb
/>
gentes, & ſibi viam præcludentes ad lapſum, ſibi quoque immobilitatem neceſſariò molientur.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
>Neque verò incrementum velocitatis arguit
<
expan
abbr
="
exuperantiã
">exuperantiam</
expan
>
mouentis ad mobile, quo longius ferri
<
lb
/>
poſsit, quàm natura patiatur, vt fit in eo qui eſt contra
<
expan
abbr
="
naturã
">naturam</
expan
>
, ſed illa velocitas eſt via ad
<
expan
abbr
="
quietẽ
">quietem</
expan
>
.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
>Quamobrem quo velocius aliquid fertur ſecundùm
<
expan
abbr
="
naturã
">naturam</
expan
>
, eo quoque eſt quieti vicinius; quaſi
<
lb
/>
<
expan
abbr
="
properãte
">properante</
expan
>
natura, vt
<
expan
abbr
="
locũ
">locum</
expan
>
nanciſcantur in quo demum quieſcat, vt impiger ille auriga qui equis
<
lb
/>
acriter inſtar, vt ſuperet anterioreis, & citius ad calcem perueniat,
<
expan
abbr
="
ibiq́ue
">ibique</
expan
>
conſiſtat. </
s
>
<
s
>Et quanuis
<
lb
/>
in reditu ad ſtatum naturalem idem quoque Ariſtoteles exemplo aquæ concalefactæ
<
emph
type
="
sup
"/>
a
<
emph.end
type
="
sup
"/>
docuerit
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg1530
"/>
<
lb
/>
excedi ſtatu naturali, & equus qui celerrimè curſum arripuit, quanuis ad metam peruenerit, ſe
<
lb
/>
tamen continere non poteſt, necnon pendens plumbum à perpendiculo dimotum non ſtatim
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg1531
"/>
<
lb
/>
reuertitur ad ipſum, ſed cùm per aliquod interuallum tranſgreſſum fuerit, toties vltrò
<
expan
abbr
="
citroq́ue
">citroque</
expan
>
<
lb
/>
agitatur, vt iugiter impetu remiſſo
<
expan
abbr
="
ſpatioq́
">ſpatioque</
expan
>
. </
s
>
<
s
>contracto demum redeat ad perpendiculum. </
s
>
<
s
>
<
expan
abbr
="
ſimi-liq́
">ſimi
<
lb
/>
lique</
expan
>
. </
s
>
<
s
>modo fracti funis experientia doceat retro partes eius cum impetu maximo referri, non eſt
<
lb
/>
id naturæ ſolius, ſed accidens, atque illud quidem alienum à vi motus: accidit enim aquæ, vt ex
<
lb
/>
vi caloris partes tepidiores exhalent. </
s
>
<
s
>Nec eſt ratio par in iis quæ mouentur à natura, atque ab
<
lb
/>
anima: naturæ enim
<
expan
abbr
="
propẽſio
">propenſio</
expan
>
ſimplex eſt; duplici impetu pollet animal, dum curſu concitatur,
<
lb
/>
altero quidem qui eſt ab animo, atque altero qui ipſius eſt naturę, & in motu animalis ab animo
<
lb
/>
frequentiſsimè ſuperatur. </
s
>
<
s
>Cùm igitur eo tempore pręualeat corporis impetus, animal prolabi
<
lb
/>
tur non animo, ſed corpore propellente, & in ea regione prolabitur, & eo verſus, vbi & quo pro
<
lb
/>
impetu corporis adhuc agi poſsit. </
s
>
<
s
>Non ferè differenter
<
expan
abbr
="
itq́
">itque</
expan
>
. </
s
>
<
s
>
<
expan
abbr
="
reditq́
">reditque</
expan
>
. </
s
>
<
s
>plumbum à perpendiculo &
<
lb
/>
ad perpendiculum, ſiue ille impetus à ſuſpendente, ſiue ab aëre qui omnium facillimè quoquo
<
lb
/>
verſus agitur, impertitus fuerit;
<
expan
abbr
="
nanq.
">nanque</
expan
>
motus ille non eſt ex natura ſimpliciter, nec ad loca pror
<
lb
/>
ſus contra naturam. </
s
>
<
s
>Et cum vis vtrinque trahentium ſit in extremis efficacior, quippe prope mo
<
lb
/>
uentia fiunt extrema, quemadmodum dicit Ariſt.
<
foreign
lang
="
grc
">ὑπομόχλιοf</
foreign
>
, latinè pręſsio, ideò maximè ſuſti
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg1532
"/>
<
lb
/>
nent in medio, quòd magis diſtat, decreſcit impetus, ideò minus ſuſtinet. </
s
>
<
s
>ergo in medio frangitur
<
lb
/>
funis, cùm medio virtutes ab extremis vtrinque communicatę quodammodo terminentur.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
>Cùm igitur inde verſus ſua principia recurrere incipiant, ibi extrema fultura priuata, quo ma
<
lb
/>
gis vim faciunt in contrarium tota in anterius incumbentia, cùm ſe ſuſtinere nequeant ad poſte
<
lb
/>
rius, neceſſe eſt delabantur. </
s
>
<
s
>Quod obiicitur de lapide, non videtur abſurdum nonnullis, motus
<
lb
/>
illos oppoſitos eſſe continuos. </
s
>
<
s
>Veruntamen apud me plurimum poteſt, quod demonſtrauit Ari
<
lb
/>
ſtoteles inter motus oppoſitos intercedere quietem: ſiquidem continuatio motus inde naſcatur,
<
lb
/>
quòd in ſpatio punctum eſt vnum ſecundùm materiam & poteſtate & copulans, non diſiungens
<
lb
/>
& actu: ſic rationem habet vnius; quamobrem vnico inſtanti abſoluitur: etenim ſibi viciſsim
<
lb
/>
reſpondent ſpatium, & tempus, & vtriuſque puncta pro portione) at ſi actu punctum effeceris;
<
lb
/>
iam non habet vnius rationem, ſed duorum initij .ſ. </
s
>
<
s
>& finis quæ ſunt inter ſe diſtincta. </
s
>
<
s
>Ergo
<
lb
/>
duo temporis puncta cum ipſis conueniunt, in quæ cum incidat tempus, in toto illo tempore ne
<
lb
/>
gabimus eſſe motum. </
s
>
<
s
>Non me latet Ariſtotelicam rationem à nonnullis haberi probabilem ob
<
lb
/>
id potiſsimè. </
s
>
<
s
>Nam ſtatuamus aliquid calefieri, & à calido vt ſex, ad frigidum vt octo peruenire,
<
lb
/>
ita vt in primo mutato eſſe caloris vt ſex, quod fuit primum non eſſe calefactionis, incipiat agere
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg1533
"/>
<
lb
/>
frigidum vt octo per vltimum non eſſe, tunc gradus ille caloris non durabit niſi per inſtans, pu
<
lb
/>
tatu, nunc eſt & proximè ante hoc non fuit, quoniam inducitur in fine motus. </
s
>
<
s
>ſimiliter nunc eſt,
<
lb
/>
& proximè ab hoc non erit, quia proximè poſt hoc erit motus frigefactionis, cùm incipiat per vl
<
lb
/>
timum non eſſe. </
s
>
<
s
>Erit igitur idem inſtans primum non eſſe vnius motus præcedentis, &
<
expan
abbr
="
vltimũ
">vltimum</
expan
>
<
lb
/>
non eſſe conſequentis, & erit primum eſſe illius formę inductæ in fine motus prioris, & vltimum
<
lb
/>
eſſe eiuſdem ad poſterius. </
s
>
<
s
>Nanque & idem vitium præſefert hæc obiectio àc ſuperior. </
s
>
<
s
>Etenim
<
lb
/>
vbi primum factus eſt ſextus caloris gradus, & frigidum vt octo incipiat agere, duo quoque pun
<
lb
/>
cta notabis actu, finem caloris & initium frigoris, inter quæ dico quietem interuenire, licet illa
<
lb
/>
fortaſſe lateat ſenſum. </
s
>
<
s
>Hoc igitur erat confutandum. </
s
>
<
s
>Ita difficile eſt, Ariſtotelica decreta ra
<
lb
/>
tionibus oppugnare. </
s
>
<
s
>Illud autem quod de repulſione pilæ obiicitur, fidem non inuenit apud
<
lb
/>
eos qui ſpectant applicari pilam ad parietem & in pariete ſordes, in alterutro, vel in vtriſque for
<
lb
/>
mam obicis imprimi, planitiem in pila; in pariete verò
<
expan
abbr
="
cauitatẽ
">cauitatem</
expan
>
, quæ ſine tempore effici
<
expan
abbr
="
nequeũt
">nequeunt</
expan
>
.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
>Neque id obſtat, quòd vnus motus eſſe videatur eo quòd vnum ſit mouens, aut ſi mouens
<
expan
abbr
="
primũ
">primum</
expan
>
<
lb
/>
ceſſaret, quòd non efficeretur motus poſterior; neque enim parietem mouere, cùm maneat; </
s
>
</
p
>
</
chap
>
</
body
>
</
text
>
</
archimedes
>