Cardano, Girolamo, De subtilitate, 1663

Table of figures

< >
< >
page |< < of 403 > >|
    <archimedes>
      <text>
        <body>
          <chap>
            <p type="main">
              <s id="s.010916">
                <pb pagenum="595" xlink:href="016/01/242.jpg"/>
              ſint directæ, & ſint trigoni per axem in eo­
                <lb/>
              dem plano ABC, & ADE, & puncta præ­
                <lb/>
              ter verticem ſignata in vno G, in altero H,
                <lb/>
              & planum K, per ambo puncta ad perpendi­
                <lb/>
              culum ſuper ambos trigonos ductum, &
                <lb/>
              clarum eſt quòd facit duas hyperboles, quia
                <lb/>
              axes figurarum occurrunt extra trigonum
                <lb/>
              lateri oppoſito: quia tales ſunt in ambobus
                <lb/>
              planis, videlicet duorum triangulorum & K,
                <lb/>
              igitur illæ figuræ erunt ambæ hyperbo­
                <lb/>
              les, & vocantur ab Apollonio contra­
                <lb/>
              poſitæ. </s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.010917">Ex his patet igitur, quòd omnes hæ fi­
                <lb/>
              guræ conueniunt in hoc, quòd generantur
                <lb/>
              ex ſectione coni, aut conorum bifariam: per
                <lb/>
              planum ad perpendiculum erectum ſuper
                <lb/>
              ſuperficiem triangulorum, quòd non tran­
                <lb/>
              ſeat per verticem coni: & quod latera ha­
                <lb/>
              rum ſuperficierum ſunt lineæ obliquæ: &
                <lb/>
              quòd non poſſunt eſſe plures his quinque.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.010918">Omnibus igitur his quinque figuris com­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1528"/>
                <lb/>
              mune eſt, vt cùm duæ quæ illas contangant
                <lb/>
              rectè in vnum coierint, ducta recta linea ex
                <lb/>
              concurſus loco vſque ad aduerſam figuræ
                <lb/>
              partem, vel in contrapoſitis, vſque ad rectam
                <lb/>
              lineam, quæ per puncta contactus ducitur,
                <lb/>
              proportionem totius lineæ ad partem, quæ
                <lb/>
              eſt extra obliquas, eſſe velut partium in­
                <lb/>
              tra obliquas ad lineam quæ contactus pun­
                <lb/>
              cta iungit terminatarum.
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1529"/>
              </s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.010919">
                <margin.target id="marg1528"/>
              Omnium co­
                <lb/>
              ni quinque
                <lb/>
              figurarum
                <lb/>
              commune
                <lb/>
              priuilegium.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.010920">
                <margin.target id="marg1529"/>
              Centrum &
                <lb/>
              verſa in hy­
                <lb/>
              perbolis tria
                <lb/>
              priuilegia.</s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.010921">Cùm igitur (vt dictum eſt) tertium la
                <lb/>
              tus trigoni diuidentis conum per axem coni
                <lb/>
              neceſſariò occurrat, deductum axi hyperbo­
                <lb/>
              lis extra conum, pars axis hyperbolis inter
                <lb/>
              verticem hyperbolis, & punctum concur­
                <lb/>
              ſus, cum latere oppoſito trianguli vocatur
                <lb/>
              verſa, & punctus in medio verſæ centrum
                <lb/>
              hyperbolis. </s>
              <s id="s.010922">Et habes exemplum in quarta
                <lb/>
              figura. </s>
              <s id="s.010923">Nam A vocatur verſa, & L centrum
                <lb/>
              hiperbolis. </s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.010924">Sunt autem hyperboli tria maximè præ­
                <arrow.to.target n="marg1530"/>
                <lb/>
              cipua, quorum primum eſt, quòd in quaque
                <lb/>
              illius parte circumferentiæ duo puncta ſu­
                <lb/>
              mantur, à quibus binæ, & binæ ad non tan­
                <lb/>
              gentes rectæ lineæ deducantur mutuò inter
                <lb/>
              ſe æquidiſtantes, rectangula, contecta ab his
                <lb/>
              lineis, quæ ab imo eueniunt, atque ab his
                <lb/>
              quæ ab aliis punctis inuicem æqualia erunt.
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1531"/>
                <lb/>
              Secundum eſt, quòd inuenire contingit duas
                <lb/>
              lineas in eodem plano, quarum altera erit
                <lb/>
              recta, reliqua latus hyperboles, quæ ſemper
                <lb/>
              ſibi inuicem magis approximabuntur, &
                <lb/>
              nunquam ſe tangent. </s>
              <s id="s.010925">Tertium ex ſecundo
                <lb/>
              pendet, quòd erit inuentu facilè, duas li­
                <lb/>
              neas, quæ ſemper magis in eodem plano
                <lb/>
              approximabuntur, & quanquam etiam in
                <lb/>
              infinitum protraherentur, nunquam erunt
                <lb/>
              proximiores mille ſtadiis, gratia exempli.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.010926">Demonſtrato enim ſecundo, ſi ſumatur li­
                <lb/>
              nea æquidiſtans rectæ ex aduerſa parte mil­
                <lb/>
              le ſtadiis, patebit quod dictum eſt. </s>
              <s id="s.010927">Igitur
                <lb/>
              demonſtremus ſecundum, quod licet ab
                <lb/>
              Apollonio demonſtretur, volo tamen vti
                <lb/>
              demonſtratione Rabbi Moyſis Narbonen­
                <lb/>
              ſis exponentis dictum Rabbi Moyſis Ægy­
                <lb/>
              ptij, in libro cui titulus eſt, Directio dubi­
                <lb/>
              tantium, quod erat: Quædam intelligi poſſe,
                <lb/>
              quæ imaginari nequeunt: vnde concludit,
                <lb/>
              quòd intellectus ab imaginatione differat,
                <lb/>
              non ſolùm ob nouitatem, ſed ob facilitatem
                <lb/>
              & pulchritudinem. </s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.010928">
                <margin.target id="marg1530"/>
              Hyperbolis
                <lb/>
              tria priuile­
                <lb/>
              gia.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.010929">
                <margin.target id="marg1531"/>
              Duarum li­
                <lb/>
              nearum, quæ
                <lb/>
              ſemper
                <expan abbr="ap-proximãtur">ap­
                  <lb/>
                proximantur</expan>
              ,
                <lb/>
              & nunquam
                <lb/>
              coëunt &
                <lb/>
              demonſtra­
                <lb/>
              tio.</s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.010930">Sit igitur conus ABCD: nunc triangu­
                <lb/>
              lum nullum ſecantem intelligo. </s>
              <s id="s.010931">Sed per
                <lb/>
              A B D, intelligo connexam coni ſuperfi­
                <lb/>
              ciem, in qua protraho AC, à vertice, vſque
                <lb/>
              ad baſim. </s>
              <s id="s.010932">Et ſit K plana ſuperficies contan­
                <lb/>
              gens conum in recta linea AC: quæ ſuperfi­
                <lb/>
              cies intelligatur in infinitum cum coni ſu­
                <lb/>
              perficie extendi. </s>
              <s id="s.010933">Dico primò, hanc
                <expan abbr="ſuperficiẽ">ſuperficiem</expan>
                <lb/>
              planam non poſſe tangere coni ſuperficiem
                <lb/>
              alibi, quàm in linea AC: quòd ſi poteſt, tan­
                <lb/>
              gat in G, & duco circulum æquidiſtantem
                <lb/>
              per G baſi BCD: cùm igitur circulus ſit in
                <lb/>
              vna ſuperficie, erunt puncta contactus plani
                <lb/>
              K, & periferiæ circuli illius in vna recta linea
                <lb/>
              ex demonſtratis in vndecimo elementorum
                <lb/>
              Euclidis. </s>
              <s id="s.010934">Quamobrem cùm illa linea iam
                <lb/>
              tangat circuli periferiam in linea AC, ca­
                <lb/>
              det ex demonſtratis ab Euclide in tertio ele­
                <lb/>
              mentorum extra circumferentiam circuli
                <lb/>
              VXG, igitur non tanget illum in puncto G.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.010935">Aſſumo igitur E F rectam æquidiſtantiam
                <lb/>
              AC, in ſuperficie K, & adeò propinquam
                <lb/>
              rectæ AC, vt ſuperficies H ducta ad per­
                <lb/>
              pendiculum ſuper ſuperficiem K, ſecet co­
                <lb/>
              num, & illius ſuperficiem in punctis, puta S
                <lb/>
              & G, & palam eſt ex dictis, partem ſuper­
                <lb/>
              ficiei ex H, cono incluſam eſſe hyperbolem,
                <lb/>
              & lineam G S, quæ eſt in coni ſuperficie,
                <lb/>
              eſſe latus hyperbolis. </s>
              <s id="s.010936">Conſtat igitur iam
                <lb/>
              latus hyperbolis GS eſſe in ſuperficie eadem
                <lb/>
              cum linea EF, ſcilicet in ſuperficie H: &
                <lb/>
                <figure id="id.016.01.242.1.jpg" xlink:href="016/01/242/1.jpg" number="100"/>
                <lb/>
              quòd iſtæ duæ lineæ cùm ſint in eodem pla­
                <lb/>
              no H, nunquam ſe tangent: ſi enim ſe tan­
                <lb/>
              gent, vel in linea AC, & ita AC, & EF
                <lb/>
              æquidiſtantes concurrent, quòd includit
                <lb/>
              contradictionem: vel extra lineam A C,
                <lb/>
              & ita cùm G S ſemper ſit in ſuperficie coni
                <lb/>
              & EF ſemper in ſuperficie K, igitur K, tange­
                <lb/>
              ret conum extra lineam AC, cuius iam op­
                <lb/>
              poſitum demonſtrauimus. </s>
              <s id="s.010937">Dico modò, quòd
                <lb/>
              cùm EF recta, & GS latus hyperbolis ſint
                <lb/>
              in eadem ſuperficie H, & protractæ in infi­
                <lb/>
              nitum nunquam conueniunt, quòd ſem­
                <lb/>
              per vt magis à vertice coni elongantur, </s>
            </p>
          </chap>
        </body>
      </text>
    </archimedes>