Cardano, Girolamo
,
De subtilitate
,
1663
Text
Text Image
Image
XML
Thumbnail overview
Document information
None
Concordance
Figures
Thumbnails
Table of figures
<
1 - 30
31 - 60
61 - 90
91 - 120
121 - 150
151 - 168
[out of range]
>
<
1 - 30
31 - 60
61 - 90
91 - 120
121 - 150
151 - 168
[out of range]
>
page
|<
<
of 403
>
>|
<
archimedes
>
<
text
>
<
body
>
<
chap
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.011006
">
<
pb
pagenum
="
598
"
xlink:href
="
016/01/245.jpg
"/>
partis eius ad eorum eandem altitudinem
<
lb
/>
& baſim habentem, eſt velut dimidij axis
<
lb
/>
cum reliquæ portionis axe, ad eandem re
<
lb
/>
liquam axis portionem alterius partis ſphæ
<
lb
/>
roidis. </
s
>
<
s
id
="
s.011007
">Ex quo patet quartum, quod cùm
<
lb
/>
ſphæroides, & portio ſphæræ altitudinem
<
lb
/>
& baſim eandem, aut æquales retinuerint,
<
lb
/>
ipſæ inuicem erunt æquales.
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg1546
"/>
</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.011008
">
<
margin.target
id
="
marg1545
"/>
Sphæroidis
<
lb
/>
priuilegia
<
lb
/>
duo.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.011009
">
<
margin.target
id
="
marg1546
"/>
Cylindri pri
<
lb
/>
uilegia duo.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.011010
">Inde cylindri priuilegia duo. </
s
>
<
s
id
="
s.011011
">Cylindrus
<
lb
/>
cono triplus eſt, altitudinem eandem ac
<
lb
/>
baſim habenti. </
s
>
<
s
id
="
s.011012
">Sphæræ verò, cuius diameter
<
lb
/>
ſit æqualis altitudini ſuæ, & maior circulus
<
lb
/>
baſi Cylindri ipſe cylindrus ſeſquialter erit.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.011013
">Hæ igitur ſunt ſexaginta proprietates, nobi
<
lb
/>
litate, & pulchritudine, & admiratione
<
lb
/>
præſtantiores, Geometricarum figurarum
<
lb
/>
tam ſuperficialium, quàm corporearum:
<
lb
/>
quandoquidem non me præterit eas penè
<
lb
/>
eſſe infinitas, ſed cum his elegantia non
<
lb
/>
poſſunt conferri: vel quia nondum demon
<
lb
/>
ſtratio earum inuenta eſt, vel quia non ex
<
lb
/>
ſola nominum dignotione poſſunt intellegi,
<
lb
/>
vel quia ad æqualitatem non referuntur, ſed
<
lb
/>
quaſi vagantur. </
s
>
<
s
id
="
s.011014
">Æqualitas enim Geometræ
<
lb
/>
quidam eſt ſcopus.
<
arrow.to.target
n
="
marg1547
"/>
</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.011015
">
<
margin.target
id
="
marg1547
"/>
Modi tres
<
lb
/>
inueniendi
<
lb
/>
Geometrica
<
lb
/>
theoremata.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.011016
">Quòd ſi quid aliud demonſtret, vt ma
<
lb
/>
ius, aut notum? </
s
>
<
s
id
="
s.011017
">maius quidem æqualis gra
<
lb
/>
tia, notum cognito æquale. </
s
>
<
s
id
="
s.011018
">Tripliciter licet
<
lb
/>
hoc aſſequi, vocaturque Argumenti con
<
lb
/>
cluſio, ſi directè procedat, aut per nega
<
lb
/>
tionem, cùm ad inconueniens reſpondens
<
lb
/>
deducitur. </
s
>
<
s
id
="
s.011019
">Et per continuam potentiam, ve
<
lb
/>
lut cùm paraboles, aut ſuperficiei ſphæræ
<
lb
/>
magnitudo ab Archimede demonſtratur:
<
lb
/>
eſtque hic modus, quo plerunque vtimur
<
lb
/>
in ſubtiliſſimis inuentis. </
s
>
<
s
id
="
s.011020
">Eſt verò duplex hic:
<
lb
/>
hic ſimplex, qui ex maioris ac minoris
<
expan
abbr
="
cõſtat
">conſtat</
expan
>
<
lb
/>
comparatione, vt in ſphæræ ſuperficiei ma
<
lb
/>
gnitudine determinanda: alter ex propor
<
lb
/>
tionibus, quæ fine carent, vt in area pa
<
lb
/>
raboles. </
s
>
<
s
id
="
s.011021
">Nihil mirum igitur Geometriam
<
arrow.to.target
n
="
marg1548
"/>
<
lb
/>
eſſe omnium ſcientiarum ſubtiliſſimam:
<
lb
/>
quæ cùm tamen à manifeſtiſſimis initium
<
lb
/>
ducat, meritò anſam præbuit, vt prima
<
lb
/>
omnium etiam pueris doceretur. </
s
>
<
s
id
="
s.011022
">Mirum eſt
<
lb
/>
quàm breui ex apertiſſimis paucis axioma
<
lb
/>
tibus ad obſcuriſſima te trahat. </
s
>
<
s
id
="
s.011023
">Sic etiam
<
lb
/>
ex humillimis in altiſſima illicò aſſurgit.
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg1549
"/>
</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.011024
">
<
margin.target
id
="
marg1548
"/>
Geometria
<
lb
/>
ſcientiarum
<
lb
/>
ſubtiliſſima.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.011025
">
<
margin.target
id
="
marg1549
"/>
Reflexa pro
<
lb
/>
portio quia
<
lb
/>
ſit.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.011026
">Circa Mathematicas tamen contingunt
<
lb
/>
imperfectæ demonſtrationes, & quodam
<
lb
/>
modò paralogiſmi. </
s
>
<
s
id
="
s.011027
">Imperfectæ autem de
<
lb
/>
monſtrationes inueniuntur maximè in ge
<
lb
/>
neribus proportionum non perfectæ natu
<
lb
/>
ræ, qualis eſt reflexa proportio, quæ à no
<
lb
/>
bis inuenta eſt. </
s
>
<
s
id
="
s.011028
">Et quia ſubtiliſſimæ & ipſa
<
lb
/>
eſt contemplationis, & omnibus figuris
<
lb
/>
æquilateris, quæ circulo inſcribuntur, com
<
lb
/>
munis, ob id à nobis hîc erit demonſtran
<
lb
/>
da, tum maximè quod illius auxilio ad la
<
lb
/>
terum heptagoni inuentionem procedimus,
<
lb
/>
docemurque reſolutoria methodo vti. </
s
>
<
s
id
="
s.011029
">Ob
<
lb
/>
tot igitur cauſas, & tantas quamuis præ
<
lb
/>
ter ordinem, demonſtratio huius propor
<
lb
/>
tionis hic ſubiicitur. </
s
>
<
s
id
="
s.011030
">Cùm igitur fuerint tres
<
lb
/>
quantitates, quarum proportio aggregati
<
lb
/>
primæ, & ſecundæ ad tertiam fuerit, velut
<
lb
/>
tertiæ ad ſecundam, dicetur proportio hæc
<
lb
/>
reflexa: veluti in numeris capio, 9. 16. 20.
<
lb
/>
proportio 25. aggregati 9. & 16. ad 20. quæ
<
lb
/>
eſt qualis 20. ad 16. dicetur proportio re
<
lb
/>
flexa. </
s
>
<
s
id
="
s.011031
">Nam 9. eſt prima quantitas, 16. ſecun
<
lb
/>
da, 20. tertia. </
s
>
<
s
id
="
s.011032
">Quòd ſi proportio aggregati
<
lb
/>
primæ, & tertiæ præter hoc fuerit, qualis
<
lb
/>
ſecundæ ad primam, diceretur tunc reflexa
<
lb
/>
bis. </
s
>
<
s
id
="
s.011033
">Hæc autem in numeris exemplo decla
<
lb
/>
rari non poteſt, ſed ab heptagono, vt do
<
lb
/>
cebimus, ortum habet. </
s
>
<
s
id
="
s.011034
">Dico igitur, quod
<
lb
/>
ſimplex reflexa eſt inter duo latera conti
<
lb
/>
nentia angulum duplum in aliquo triangu
<
lb
/>
lo, & latus reſpiciens angulum duplum, &
<
lb
/>
latus reſpiciens angulum, qui eſt ſubduplus.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.011035
">Sit igitur triangulus, ſeu triangulum (nihil
<
lb
/>
enim refert hæc curioſitas ) ABC, cuius B
<
lb
/>
<
figure
id
="
id.016.01.245.1.jpg
"
xlink:href
="
016/01/245/1.jpg
"
number
="
102
"/>
<
lb
/>
angulus duplus ſit angulo A, dico propor
<
lb
/>
tionem aggregati ex AB, BC ad latus AC,
<
lb
/>
quod angulum reſpicit B duplum, eſſe quale
<
lb
/>
AC ad B. </
s
>
<
s
id
="
s.011036
">C quod reſpicit A ſubduplum. </
s
>
<
s
id
="
s.011037
">Nam
<
lb
/>
ex nona primi elementorum diuido angu
<
lb
/>
lum ABC per æqualia linea BD. </
s
>
<
s
id
="
s.011038
">In duobus
<
lb
/>
igitur triangulus ABC, & BCD angulus
<
lb
/>
C communis eſt, & A æqualis CBD, cum
<
lb
/>
vterque ſit medietas anguli B, & angulus
<
lb
/>
CDB ex trigeſima ſecunda primi elemento
<
lb
/>
rum æqualis eſt angulo B: quare duo illi
<
lb
/>
trianguli erunt æqualium inuicem angulo
<
lb
/>
rum. </
s
>
<
s
id
="
s.011039
">Et ideò per quartam ſexti elementorum
<
lb
/>
Euclidis
<
emph
type
="
italics
"/>
(
<
emph.end
type
="
italics
"/>
ſemper intellige
<
emph
type
="
italics
"/>
)
<
emph.end
type
="
italics
"/>
ratio A C ad
<
lb
/>
CB, eſt qualis CB ad CD Dupla igitur eſt
<
lb
/>
ratio AC ad CD, ei quæ eſt AC ad BC. </
s
>
<
s
id
="
s.011040
">At
<
lb
/>
quia angulus B per æqualia diuiſus eſt, erit
<
lb
/>
per tertiam ſexti elementorum ratio late
<
lb
/>
rum vt partium baſis, ſcilicet. </
s
>
<
s
id
="
s.011041
">AB ad BC,
<
lb
/>
qualis AD ad DC: quare ex coniuncta pro
<
lb
/>
portione propter decimaoctauamquinti ele
<
lb
/>
mentorum ratio aggregati AC, & BC ad
<
lb
/>
BC, vt AC ad CD. </
s
>
<
s
id
="
s.011042
">At AC ad CD dupla
<
lb
/>
ei quæ eſt AC ad BC, dupla igitur eſt ra
<
lb
/>
tio AB, & BC ad BC, ei quæ eſt A C ad
<
lb
/>
CB. </
s
>
<
s
id
="
s.011043
">Igitur ex definitione duplæ proportio
<
lb
/>
nis ratio aggregati AB & B C ad A C, vt
<
arrow.to.target
n
="
marg1550
"/>
<
lb
/>
AC ad BC, quod demonſtrandum fuit. </
s
>
<
s
id
="
s.011044
">Sit
<
lb
/>
igitur figuræ cuiuſuis æquilateræ in circu
<
lb
/>
lo deſcriptæ, puta tredecim habentis late
<
lb
/>
ra, latus vnum A B, & ſit A D ſubtenſa
<
lb
/>
duobus lateribus eiuſdem figuræ A C &
<
lb
/>
CD, & producatur B D quia ergo A B
<
lb
/>
eſt æqualis AC, & etiam eadem ratione
<
lb
/>
CD, erunt ſinguli arcus AC & CD æqua
<
lb
/>
les A B arcui, quare totus arcus A D du
<
lb
/>
plus arcui A B, ex demonſtratis in tertio
<
lb
/>
elementorum Euclidis, & vltima ſexti
<
lb
/>
eiuſdem angulus A B D duplus angulo
<
lb
/>
<
figure
id
="
id.016.01.245.2.jpg
"
xlink:href
="
016/01/245/2.jpg
"
number
="
103
"/>
<
lb
/>
A D B duplus angulo ADB: quare ex nu
<
lb
/>
per demonſtratis ratio aggregati laterum
<
lb
/>
AB, & B D ad latus AD, veluti lateris </
s
>
</
p
>
</
chap
>
</
body
>
</
text
>
</
archimedes
>