Ibn-al-Haitam, al-Hasan Ibn-al-Hasan; Witelo; Risner, Friedrich, Opticae thesavrvs Alhazeni Arabis libri septem, nunc primùm editi. Eivsdem liber De Crepvscvlis & Nubium ascensionibus. Item Vitellonis Thuvringopoloni Libri X. Omnes instaurati, figuris illustrati & aucti, adiectis etiam in Alhazenum commentarijs, a Federico Risnero, 1572

Table of contents

< >
[251.] 51. Ab uno cui{us}libet ſpeculi puncto, unum uiſibilis punctum ad unum uiſum reflectitur. 29. 30. 31 p 5. Item 37 p 5: item in præfat. 1. 5. & 10 librorum.
[252.] ALHAZEN FILII ALHAYZEN OPTICAE LIBER QVINTVS.
[253.] PROOEMIVM LIBRI. CAP. I. 1. Imago eſt form a uiſibilis, à polit a ſuperficie reflexa. In def. 5 libri.
[254.] DE LOCIS IMAGINVM. CAP. II. 2. In ſpeculo plano imago uidetur in concurſu perpendicularis incidentiæ & lineæ reflexio-nis. 37 p 5.
[255.] 3. In ſpeculo ſphærico conuexo, imago uidetur in concurſu perpendicularis incidentiæ & li-neæ reflexionis. 11 p 6.
[256.] 4. In ſpeculis conuexis cylindraceo, conico, imago uidetur in concurſu perpendicularis inci-dentiæ & lineæ reflexionis. 37 p 5.
[257.] 5. Rectarum linearum ab eodem uiſibilis puncto in ſpecula planum uel conuexum caden-tium: minima eſt perpendicularis. 21 p 1.
[258.] 6. In ſpeculo ſpbærico cauo, imago uidetur in concurſu perpendicularis incidentiæ & lineæ refle xionis. 37 p 5.
[259.] 7. In ſpeculis cauis cylindraceo, conico, imago uidetur in concurſu perpendicularis inciden-tiæ & lineæ reflexionis. 37 p 5.
[260.] 8. Imago in quocun ſpeculo, uidetur in concurſu perpendicularis incidentiæ & lineæ refle-scionis. 37 p 5.
[261.] 9. Imago in ſpeculo plano uidetur in perpendiculari incidentiæ. 36 p 5.
[262.] 10. Imago in ſpeculis conuexis, cauis: ſphærico, cylindraceo, conico uidetur in perpendiculari incidentiæ. 36 p 5.
[263.] 11. Viſibile & imago à ſpeculi plani ſuperficie in oppoſit {as} partes æquabiliter distant. 49 p 5.
[264.] 12. Viſu & uiſibili datis, in ſpeculo plano punctum reflexionis inuenire. 46 p 5.
[265.] 13. Si recta linea ab uno uiſu ſit perpendicularis ſpeculo plano, unum ipſi{us} punctũ; in quo uiſ{us} ſuperficiem ſecat, ab uno ſpeculi puncto, in quod cadit, ad eundem uiſum reflectetur. 32 p 5.
[266.] 14. Ab uno ſpeculi plani puncto, unum uiſibilis punctũ ad unũ uiſum reflectitur. 45 p 5.
[267.] 15. In ſpeculo plano, imagouni{us} puncti, una, & uno eodem́ in loco ab utroque uiſu uide-tur. 51 p 5.
[268.] 16. In ſpeculo ſphærico conuexo linea reflexionis & perpendicularis incidentiæ concurrunt: & imago uidetur in ipſarum concurſu. 9. 11 p 6. Idem 3 n.
[269.] 17. Finis contingentiæ in ſpeculo ſphærico, eſt concurſ{us} rectæ ſpeculum in reflexionis puncto tangentis, cum perpendiculari incidentiæ uel reflexionis. Et rect a à centro ſpeculi ſphærici conuexi ad imaginem, maior est recta ab imagine ad reflexionis punctum ducta. In def. 13 p 6.
[270.] 18. Si in ſpeculo ſphærico conuexo perpendicularis incidentiæ ſecetur à lineis reflexionis: & ſpeculum in reflexionis puncto tan-gente: erit, ut tota perpendicularis ad inferum ſegmentum: ſic ſu-perum ad intermedium. Et pars perpendicularis inter punctum contingentiæ, & peripheriam, communem ſectionem ſuperficie-rum reflexionis, & ſpeculi, erit minor eiuſdem peripheriæ ſemidia metro. 12. 14 p 6.
[271.] 19. Sirecta linea ab uno uiſu ſit perpendicularis ſpeculo ſphæ-rico conuexo: unum ipſi{us} punctum, in quo uiſ{us} ſuperficiem ſe-cat, ab uno ſpeculi puncto, in quod cadit, ad eundem uiſum refle-ctetur. 10 p 6.
[272.] 20. Sipars lineæ reflexionis, intra peripheriam circuli (qui eſt communis ſectio ſuperficie-rum reflexionis & ſpeculi ſphærici conuexi) continuatæ, æquetur ſemidiametro eiuſdem peri-pheriæ: imago intra ſpeculum uidebitur. 24 p 6.
[273.] 21. Si reflexio fiat à peripheria circuli (qui eſt communis ſectio ſuperficierum, reflexionis & ſpeculi ſphærici conuexi) inter rectam à uiſu ad ſpeculi centrum ductam, & lineam reflexionis, æquantem partem ſuam intra peripheriam, eiuſdem ſemidiametro: imago intra ſpeculum ui-debitur. 25 p 6.
[274.] 22. Si reflexio fiat à peripheria circuli (qui eſt communis ſectio ſuperficierum reflexionis & ſpeculi ſphærici conuexi) inter rectam à uiſu ſpeculum tangentem, reflexionis puncto proxi-mam, & lineam reflexionis æquãtem partem ſuam intra peripheriam eiuſdem ſemidiametro: imago aliàs intra ſpeculum: aliàs in ſuperficie: aliàs extra uidebitur. 26 p 6. Item 27. 7 p 6.
[275.] 23. Si linea reflexionis ſecans diametrum ſpeculi ſphærici conuexi: æquet ſegmentum ſuum inter ſpeculi ſuperficiem & dictam diametrum, ſegmento eiuſdem diametri contermino centro ſpeculi: erit hoc ſegmentum imaginum expers. 28 p 6.
[276.] 24. Si in diametro ſpeculi ſphærici conuexi extra uiſ{us} centrum ducta, in́ apparentem ſuperficiem continuata, imaginum meta notetur: Imagines dictæ diametri uidebuntur inter metam & ſpeculi ſuperficiem. 29 p 6.
[277.] 25. Si linea reflexionis ſecans ſpeculum ſphæricum conuexum, æquet ſegmentum intra ipſi-{us} ſuperficiem, eiuſdem ſemidiametro: & ſemidiameter per terminum lineæ reflexionis con-currat cum rect a à uiſu ſpeculum tangente: Imagines concurrentis ſemidiametri, inter concur ſum & ſpeculι ſuperficiem uidebuntur. 30 p 6.
[278.] 26. Si linea reflexionis æquans ſua parte inſcripta ſemidiametrum circuli (qui est communis ſectio ſuperficierum reflexionis & ſpeculi ſphærici conuexi) terminetur in peripheria non appa rente: perpẽdicularis incidẽtiæ, ſecãs peripheriã inter lineã reflexionis, & rectã à uiſu ſpeculũ tangentẽ: habebit quaſdam imagines intra, quaſdam extra ſpeculũ: unam in ſuperficie. 31 p 6.
[279.] 27. Si linea reflexionis, æquans ſua parte in ſcripta ſemidiametrum circuli (qui eſt commu-nis ſectio ſuperficierum reflexionis & ſpeculi ſphærici conuexi) terminetur in peripheria nõ ap-parente: perpendicularis incidentiæ ſecans peripheriam inter terminos lineæ reflexionis & quadr antis peripheriæ, à puncto tact{us}, rectæ à uiſu ſpeculum tangentis, inchoati, habebit i-magines extra ſpeculum. 32 p 6.
[280.] 28. Perpendicularis incidentiæ ſecans occult ãperipheriam cir culι (quieſt communis ſectio ſuperficierum reflexionis & ſpeculi ſphærici conuexi) inter terminos rectæ per centra uiſ{us} ac ſpeculi ductæ, & quadrantis peripheriæ, à puncto tact{us} rectæ à uiſu ſpe-culum tangentis, inchoati: imaginem nullam habet. 33 p 6.
< >
page |< < (239) of 778 > >|
245239OPTICAE LIBER VII. applicet uitrum applicatione fixa, & extrahat à centro laminæ lineã in ſuperficie perpendicula rem
ſuper differẽtiam communẽ, quæ eſt in uitro:
erit hæc linea perpendicularis ſuper ſup erficiẽ uitri.
Nam ſuperficies uitri æqualis, eſt perpendicularis ſuper ſuperficiẽ laminæ.
Deinde experimẽtator
ponat inſtrumentũ in uaſe exiſtente ſine aqua, & moueat inſtrumentũ, quouſq;
lux trãſeat per duo
foramina, & intueatur lucem, quæ eſt intra uas:
tune inueniet illam in interiore ora inſtrumenti, &
inueniet centrum lucis in circumferentia medij circuli, & extra punctum, quod eſt differentia com
munis circumferentiæ medij circuli, & lineæ perpendiculari, in ora inſtrumenti:
quod punctum eſt
extremitas diametri medij circuli:
& inueniet declinationem eius ad cõtrariam partẽ illi, in qua oſt
perpendicularis.
Hæc autẽ lux extenditur in uitro ſecundũ rectitudinem lineæ tranſeuntis per cen
tra duorum foraminũ:
quia hæc linea eſt diameter uitri in hac etiã poſitione, quia tranſit per centrũ
uitri.
In hac ergo poſitione refractio lucis etiam eſt apud centrum uitri: & hęc lux eſt obliqua ſuper
ſuperficiem uitri æqualem, & ſuperficiem aeris contingentem uitrum.
Ex quibus patet, quòd, cum
lux extẽditur in uitro, & egreditur ad aerem, & fuerit obliqua ſuper ſuperficiem aeris:
refringetur:
& refractio eius erit in ſuperficie circuli medij, & ad partem contrariam illi, in qua eſt linea exiens à
loco refractionis, quæ eſt perpendicularis ſuper ſuperficiem aeris.
Et ſi experimentator infuderit
aquam in uas (exiſtente uitro in ſua poſitione) & poſuerit aquam ſuper centrum uitri, & aſpexe-
rit lucem, quæ eſt intra uas:
inueniet lucem in interiore parte oræ inſtrumenti, & inueniet centrum
lucis in circumferentia medij circuli, & inueniet illud extra extremitatem diametri med ij circuli,
obliquum ad partem contrariam illi, ſuper quam eadit perpendicularis:
& inueniet diſtãtiam cen-
tri lucis ab extremitate diametri medij circuli minorem diſtantia centri lucis ab hoc puncto, in ex-
perientia egreſſus lucis à cẽtro ad aerem:
quia aer eſt ſubtilior aqua, aqua autem eſt ſubtilior uitro.
Ex hac autem experimentatione, & prædicta, patet, quòd quando lux extenditur in corpore groſ-
ſiore, & occurrerit corpori ſubtiliori, & fuerit obliqua ſuper ſuperficiem corporis ſubtilioris:
refrin
getur, & non tranſibit rectè:
& refractio eius erit ad partem contrariã illi, in qua eſt perpendicularis
exiens à loco refractionis, quæ eſt perpendicularis ſuper ſuperficiem corporis ſubtilioris:
& tantò
magis declinabit à perpendiculari, quantò corpus erit ſubtilius.
Item oportet experimentatorem
euellere uitrum, & ponere etiam ipſum in ſuperficie laminæ, & ſuperponat lineam rectam, quæ eſt
in eo, ſuper lineam rectam, quæ eſt in lamina, & ponat ſuperficiem eius conuexam ex parte duo-
rum foraminum, & lineam rectam, quę eſt in uitro, extra centrum laminæ, & coniungat uitrum be-
ne, & ponat regulam ſubtilem ſuper ſuperficiem laminæ, & erigat eam ſuper oram eius, & ponat
ſuperficiem eius, in qua ſignatur linea, ex parte uitri, & terminus eius ſecet diametrum laminæ per-
pendiculariter, & applicetur hoc modo.
Sic ergo linea, quæ tranſit per centra duorum foraminum,
non tranſit per centrum ſpæræ, ſed per aliud punctum ſuperficiei uitri æqualis: & erit obliqua ſu-
per ſphæricam ſuperficiem.
Deinde oportet experimentatorem ponere inſtrumentum in uaſe, &
uas in ſole:
& moueat inſtrumentum, quouſque lux tranſeat per duo foramina, & intueatur ſuper-
ficiem regulæ:
tunc inueniet lucem ſuper ſuperficiem regulæ, & centrum eius ſuper lineam, quæ
eſt in ſuperficie regulæ, & centrum lucis extra rectitudinem lineæ, quæ tranſit per centra duorum
foraminum:
& inueniet declinationem eius ad partem, in qua eſt centrum uitri: & inueniet lineam,
quæ tranſit per centra duorum foraminum, perpendicularẽ ſuper ſuperficiem uitri æqualem [per
8 p 11] eſt enim æquidiſtans diametro, & diameter laminæ eſt perpendicularis ſuper ſuperficiem
uitri æqualem.
Et ſi lux tranſiſſet per centra duorum foraminum, & extenderetur ſecundum recti-
tudinem ad ſuperficiem æqualem:
tunc extenderetur in rectitudine in aere: ſed cum centrum lu-
cis, quę eſt in regula, non ſit in rectitudine huius lineæ:
ergo lux nõ extenditur in rectitudine ipſius
ad ſuperficiem æqualem:
& lux in corpore uitri extenditur rectè: ergo lux, quæ extenditur in cor-
pore uitri, non eſt in rectitudine lineæ, quæ tranſit per cẽtra duorum foraminum:
ergo eſt refracta:
ſed non in aere, neque in corpore uitritergo refringitur apud ſphæricam ſuperficiem uitri.
Et linea,
quæ tranſit per centra duorum foraminum, nõ tranſit per centrum uitri:
& hæc lux, cum egreditur
à ſuperficie uitri æquali, refringitur.
Sed cum regula ſubtilis fuerit ualde propinqua ſuperficiei ui-
tri:
tunc declinatio centri lucis, quæ eſt in regula, à rectitudine lineæ, quę extenditur in corpore ui-
tri, non latebit in tantùm, ut poſsit occultare refractionem lucis in corpore uitri aut partem eius.

Et hæc refractio erit ad partem, in qua eſt centrum uitri:
ergo eſt ad perpendicularem exeuntem à
loco refractionis, perpendicularem ſuper ſuperficiem uitri ſphæricam:
quia linea exiens à centro
uitri ad punctũ refractionis, eſt perpendicularis exiens à loco refractionis ſuper ſuperficiem ſphæ-
ricam.
Deinde oportet experimentatorem euellere uitrum, & ponere è contrario huic poſitioni:
ſcilicet ut ponat ſuperficiem uitri æqualem ex parte duorum foraminũ, & ponat differentiam com
munem duabus ſuperficiebus æqualibus uitri, ſuper lineam ſecantem diametrum laminę perpen-
diculariter, & ponat medium differentiæ cõmunis extra centrũ laminæ.
Vitro autẽ coniuncto hoc-
modo:
linea, quæ tranſit per centra duorũ foraminum, non tranſit per centrũ uitri, ſed perueniet ad
punctum de ſuperficie eius æquali, in qua eſt centrũ eius, extra punctũ centri:
& erit perpendicula-
ris ſuper ſuperficiem æqualẽ, ſicut ſupradictũ eſt.
Et cũ linea, quæ tranſit per centra duorũ forami-
num, extẽſa fuerit rectè in imaginatione:
perueniet ad punctũ, quod eſt extremitas diametri circuli
medij.
Et cũ experimentator poſuerit uitrũ hoc modo, ponet inſtrumẽtum in uaſe, & uas in ſole, &
moueat inſtrumentũ, donec lux tranſeat per duo foramina, & intueatur oram inſtrumẽti:
& inue-
niet lucem in interiore parte oræ inſtrumenti, & inueniet centrum lucis in circumferentia circuli

Text layer

  • Dictionary

Text normalization

  • Original

Search


  • Exact
  • All forms
  • Fulltext index
  • Morphological index