Buonamici, Francesco, De motu libri X

Table of figures

< >
< >
page |< < of 1055 > >|
    <archimedes>
      <text>
        <body>
          <chap>
            <p type="main">
              <s>
                <pb pagenum="226"/>
              ſiquidem oppoſitio motuum determinetur oppoſitione poſitiua terminorum: at ipſorum termi­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1549"/>
                <lb/>
              ni priuatiuè opponuntur, ens .ſ. </s>
              <s>& non ens. </s>
              <s>Si ſubiecta reſpexeris, difficile admodum ſit ſtatue­
                <lb/>
              re, quemadmodum ſe habeat in illis id quod eſt ſecundùm & præter naturam: tum etiam conſi­
                <lb/>
              militer'ne procedant atque in latione & alteratione. </s>
              <s>Verùm vt à primo exordiar. </s>
              <s>In ſubſtantia
                <lb/>
              videmus ab Ariſtotele ſtatui repugnantiam ſecundùm & præter naturam ex velocitate & tardi­
                <lb/>
              tate quæ ſunt accidentia,
                <emph type="sup"/>
              a
                <emph.end type="sup"/>
              ſi qua ſit ocyor generatio, aut corruptio quàm ferat natura, vt cùm
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1550"/>
                <lb/>
              animal iugulatur, aut anticipat meſsis. </s>
              <s>Quod attinet ad ſubſtantiam quæ actu exiſtit: dubium
                <lb/>
              eſſe poteſt, ſit'ne aliqua
                <expan abbr="ſubſtãtia">ſubſtantia</expan>
              pręter naturam ſimpliciter, quòd nulla forma præter naturam
                <lb/>
              eſſe videatur, præterea ſit'ne vllus interitus ſecundùm naturam: quandò natura rem eſſe appe­
                <lb/>
              tit, non autem non eſſe. </s>
              <s>Nos hîc rem omnem paucis perſtringemus, quæ poſthàc vberrimè tra­
                <lb/>
              ctabitur. </s>
              <s>Id igitur quod eſt ſecundùm & præter
                <expan abbr="naturã">naturam</expan>
              , aut ſimpliciter eſt, aut aliqua ex parte.
                <lb/>
              </s>
              <s>Secundùm naturam ſimpliciter, in quo affecta eſt, cum forma, tum materia ex naturæ ipſius ordi­
                <lb/>
              ne, quod eſt plurimum ita fieri. </s>
              <s>Et præter naturam ſimpliciter, ſiquid materia dominante inde­
                <lb/>
              finitum exoriatur, & rarò, quod monſtrum vocatur in eo quod eſt
                <expan abbr="monſtrũ">monſtrum</expan>
              . </s>
              <s>ſiquidem & aliquid
                <lb/>
              in ipſo ex natura ineſſe nil vetet. </s>
              <s>Ex parte verò ortus ſecundùm naturam, vbi quippiam domi­
                <lb/>
              nante materia definitum naſcatur. </s>
              <s>
                <emph type="sup"/>
              b
                <emph.end type="sup"/>
              Idem quoque ortus eſt præter naturam non ſimpliciter,
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1551"/>
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1552"/>
                <lb/>
              cùm ſit præter naturam formæ. </s>
              <s>Nam quicquam præter naturam materiæ ſolius eſſe non exiſti­
                <lb/>
              mo, cùm forma ſuccedat pro merito materiæ. </s>
              <s>Si ergo materia ſit affecta præter naturam, eodem
                <lb/>
              quoque modo affecta ſit forma neceſſe eſt, vt contrà etiam, nihil eſſe ſecundùm naturam forma
                <lb/>
              ſolius. </s>
              <s>Nam ſiquid non eſt ſecundùm naturam materiæ, neque eſt ſecundùm naturam formę.
                <lb/>
              </s>
              <s>Ergo ab oppoſito ſiquid eſt ſecundùm naturam formę, neceſſe item eſt, vt ſit ſecundùm naturam
                <lb/>
              materiæ, ob eandem .ſ. </s>
              <s>cauſſam, quia forma conſequitur materiam. </s>
              <s>Interitus quia deperit for­
                <lb/>
              ma, nunquam poteſt eſſe ſecundùm naturam ſimpliciter, ſed planè ſecundùm naturam materiæ,
                <lb/>
              quemadmodum reſolutio naturalis quæ fit per putrefactionem. </s>
              <s>At verò quendam eſſe pręter
                <lb/>
              naturam ſimpliciter, nil certè prohibet, veluti 4. Meteor. </s>
              <s>docuimus eſſe conflagrationem; neque
                <lb/>
              .n. ille eſt curſus materiæ naturalis. </s>
              <s>Cùm igitur ita ſe habeant ſecundùm & præter naturam in
                <lb/>
              ſubſtantiis, ea generatim decernemus: Generationem generationi opponi & corruptioni, & qui­
                <lb/>
              dem generationi poſitiuè, ſi vnà ſit ſecundàm naturam, altera præter naturam, vel ſuiipſius, vel
                <lb/>
              alterius. </s>
              <s>Interitus interitui non opponitur, quemadmodum neque opponitur non ens non enti,
                <lb/>
              ſed illo nomine opponi non inconuenit, quatenus ſunt ſecundùm & præter naturam. </s>
              <s>Sic cor­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1553"/>
                <lb/>
              ruptio ſecundùm naturam opponetur ei quæ eſt pręter
                <expan abbr="naturã">naturam</expan>
              , ſiue ſit alterius, ſiue
                <expan abbr="etiã">etiam</expan>
              ſuiipſius.
                <lb/>
              </s>
              <s>Sed, ſi ortum cum interitu conferamus, ita de illorum repugnantia ſtatuendum eſſe puto. </s>
              <s>Cui
                <lb/>
              ſimpliciter ſit ortus ſecundùm naturam, illi interitum eſſe præter naturam formæ, cui ſit ortus ſe­
                <lb/>
              cundùm materiam interitum ad idem eſſe præter naturam, & hæc opponi. </s>
              <s>Et cui ſit ortus præ­
                <lb/>
              ter
                <expan abbr="naturã">naturam</expan>
              , illi interitum eſſe ſecundùm vtranque naturam, & oppoſitum, vt apparet in monſtro.
                <lb/>
              </s>
              <s>Ex quibus etiam inſtar corrolarij cognoſci poteſt haud eſſe conſimilem in ortu & cęteris moti­
                <lb/>
              bus,
                <expan abbr="ſiquidẽ">ſiquidem</expan>
              oppoſitio ortus & interitus: & ſecum
                <expan abbr="cõmuniter">communiter</expan>
              & inter ſe ſeorſum ad idem ſubie­
                <lb/>
              ctum ſe habeant ſecundùm & præter naturam. </s>
              <s>Sed in accidentibus, vbi motus vtrique ſint natu­
                <lb/>
              rales, reſpiciunt diuerſa ſubiecta: quòd ſi vnus ex natura fuerit, alter verò præter naturam, per­
                <lb/>
              tinet ad idem ſubiectum. </s>
              <s>Eius rei cauſſam hanc eſſe cenſebo, quòd in aliis motibus ſupponitur
                <lb/>
              actu ſubſtantia, cuius formam certa accidentia conſequuntur. </s>
              <s>Itaque oppoſitum ſecundùm na­
                <lb/>
              turam non ineſt. </s>
              <s>In ſubſtantia, quia forma mutatur, & actus indefinitus eſt, materia nunquam
                <lb/>
              non reſpiciente contraria, motus oppoſiti in eodem ſubiecto poſſunt eſſe ſecundùm naturam, vt
                <lb/>
              generatio ſecundùm formam, corruptio ſecundùm materiam. </s>
              <s>Sic ergo de oppoſitione motuum
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1554"/>
                <lb/>
              communiter & priuatim conſtitutum ſit.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg1547"/>
              C</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg1548"/>
              D</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg1549"/>
              E</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg1550"/>
              a 5. Phyſ.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg1551"/>
              b 2. de Ge­
                <lb/>
              ne. </s>
              <s>an. </s>
              <s>c. 4.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg1552"/>
              F</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg1553"/>
              G</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg1554"/>
              H</s>
            </p>
            <p type="head">
              <s>
                <emph type="italics"/>
              Ediſſeruntur aliqua de oppoſitione motus & quietis. </s>
              <s>Cap. </s>
              <s>XLVII
                <emph.end type="italics"/>
              .</s>
            </p>
            <p type="main">
              <s>SVPEREST nunc quies de cuius oppoſitione pauca ſuccurrunt quę priuatim dici poſsint:
                <lb/>
              ſed tamen aliqua de illius ingenio dicenda ſunt, cùm & ipſa compleat aliquam partem me­
                <lb/>
              thodi naturalis. </s>
              <s>Quies apud nos duplici voci reſpondere debet apud Ariſtotelem
                <foreign lang="grc">τῇ ἠρεμια καὶ
                  <lb/>
                τῆ́ ἠρεμήσει</foreign>
              quarum altera ſtatum ſignificat, altera fluxum. </s>
              <s>Porrò quies quæ ſtatum ſignificat,
                <lb/>
              re ipſa eſt idem cum forma, ſolùm ratione diſcrepat, dum forma tantum id notat quod pręſens
                <lb/>
              eſt, quies etiam notat vnà motum præcedentem, atque adeò, vt ſicut priuatio formæ ſucceſſuræ
                <lb/>
              notionem affert, hæc motus afferat
                <expan abbr="notionẽ">notionem</expan>
              , ſed eius qui præceſſerit, & cùm forma & quies idem
                <lb/>
              re ſint, eiſdem quoque attributis ſubiaceant neceſſe eſt. </s>
              <s>Proinde ſicut forma nobis vniuerſam
                <lb/>
              rem totam ſimul præſentat, & pertinet analogicè forma ad plura prædicamenta, atque etiam eſt
                <lb/>
              finis & conſummatio motus, omneis eius parteis in ſe continens, vt
                <expan abbr="totũ">totum</expan>
              ſecundùm formam: ſic
                <lb/>
              quies illum fluxum, qui exiſtit in motu, conſummat & finit, ac partes continet eius fluxus, vt </s>
            </p>
          </chap>
        </body>
      </text>
    </archimedes>