Ibn-al-Haitam, al-Hasan Ibn-al-Hasan; Witelo; Risner, Friedrich, Opticae thesavrvs Alhazeni Arabis libri septem, nunc primùm editi. Eivsdem liber De Crepvscvlis & Nubium ascensionibus. Item Vitellonis Thuvringopoloni Libri X. Omnes instaurati, figuris illustrati & aucti, adiectis etiam in Alhazenum commentarijs, a Federico Risnero, 1572

List of thumbnails

< >
201
201 (195)
202
202 (196)
203
203 (197)
204
204 (198)
205
205 (199)
206
206 (200)
207
207 (201)
208
208 (202)
209
209 (203)
210
210 (204)
< >
page |< < (240) of 778 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="lat" type="free">
        <div xml:id="echoid-div559" type="section" level="0" n="0">
          <p>
            <s xml:id="echoid-s16976" xml:space="preserve">
              <pb o="240" file="0246" n="246" rhead="ALHAZEN"/>
            medij, & extra punctum, quod eſt extremitas diametri circuli medij:</s>
            <s xml:id="echoid-s16977" xml:space="preserve"> & declinans ad partem, in qua
              <lb/>
            eſt centrum ſphæræ uitreæ.</s>
            <s xml:id="echoid-s16978" xml:space="preserve"> Et linea, quæ egreditur à centro huius ſphæræ in imaginatione ad lo-
              <lb/>
            cum refractionis, eſt perpendicularis ſuper ſuperficiem huius ſphæræ:</s>
            <s xml:id="echoid-s16979" xml:space="preserve"> eſt ergo perpendicularis ſu-
              <lb/>
            per ſuperficiem aeris, qui contingit ſuperficiem ſphæræ.</s>
            <s xml:id="echoid-s16980" xml:space="preserve"> Hęc ergo refractio eſt ad partẽ contrariam
              <lb/>
            illi, in qua eſt perpendicularis, exiens à loco refractionis ſuper ſuperficiem aeris contingẽtis ſuper-
              <lb/>
            ficiem ſphæræ.</s>
            <s xml:id="echoid-s16981" xml:space="preserve"> Lux autem, quæ tranſit per centra duorum foraminum, tranſit in corpus uitri rectè:</s>
            <s xml:id="echoid-s16982" xml:space="preserve">
              <lb/>
            quia eſt perpendicularis ſuper ſuperficiem uitri æqualem, oppoſitam duobus foraminibus:</s>
            <s xml:id="echoid-s16983" xml:space="preserve"> & per-
              <lb/>
            ueniet ad conuexitatem ſphæræ uitreæ:</s>
            <s xml:id="echoid-s16984" xml:space="preserve"> & cum peruenerit ad illam ſuperficiem, non erit perpen-
              <lb/>
            dicularis ſuper illam:</s>
            <s xml:id="echoid-s16985" xml:space="preserve"> cũ hon ſit diameter in ſphærà.</s>
            <s xml:id="echoid-s16986" xml:space="preserve"> Et omnis perpendicularis ſuper ſphæræ ſuper-
              <lb/>
            ficiem, eſt diameter illius, aut ſecundum rectitudinem diametri illius [ut cõſtat è 4 th 1 ſphæ.</s>
            <s xml:id="echoid-s16987" xml:space="preserve">] Sed
              <lb/>
            lux, quæ extenditur in corpore uitri hoc modo, non eſt perpendicularis ſuper ſuperficiẽ aeris con-
              <lb/>
            tingentis conuexum uitri:</s>
            <s xml:id="echoid-s16988" xml:space="preserve"> & hæc lux inuenitur refracta:</s>
            <s xml:id="echoid-s16989" xml:space="preserve"> ergo refringitur apud conuexum ſphæræ.</s>
            <s xml:id="echoid-s16990" xml:space="preserve">
              <lb/>
            Et ſi experimentator infuderit aquam intra uas, (uitro remanente in ſuo ſitu) & poſuerit aquam
              <lb/>
            infra centrum laminæ, & aſpexerit lucem, quæ eſt in ora inſtrumenti:</s>
            <s xml:id="echoid-s16991" xml:space="preserve"> inueniet lucem refractam ad
              <lb/>
            partem, in qua eſt centrum uitri:</s>
            <s xml:id="echoid-s16992" xml:space="preserve"> ergo ad partem contrariam illi, in qua eſt perpendicularis, exiens
              <lb/>
            à loco refractionis, quæ extenditur à corpore uitri in corpore aeris perpendicularis ſuper concaui-
              <lb/>
            tatem aeris, contingentis conuexum uitri.</s>
            <s xml:id="echoid-s16993" xml:space="preserve"> Ex omnibus ergo his experimentationibus patet, quòd
              <lb/>
            lux ſolis tranſit in omne corpus diaphanum ſecũdum uerticationes linearum rectarum:</s>
            <s xml:id="echoid-s16994" xml:space="preserve"> & cum oc-
              <lb/>
            currit corpori diaphano diuerſæ diaphanitatis à diaphanitate corporis, in quo eſt, lineæq́ue, per
              <lb/>
            quas extenditur in primo corpore, fuerint declinãtes ſuper ſuperficiem ſecundi corporis:</s>
            <s xml:id="echoid-s16995" xml:space="preserve"> tunc lux
              <lb/>
            refringitur in corpore ſecundo in uerticatione linearũ rectarum aliarum à primis, per quas exten-
              <lb/>
            debatur in primo corpore.</s>
            <s xml:id="echoid-s16996" xml:space="preserve"> Et ſi lineæ rectæ, per quas extendebatur in primo corpore, fuerint per-
              <lb/>
            pendiculares ſuper ſuperficiem ſecundi corporis:</s>
            <s xml:id="echoid-s16997" xml:space="preserve"> tunc lux extenditur in rectitudine eius, & nõ re-
              <lb/>
            fringitur.</s>
            <s xml:id="echoid-s16998" xml:space="preserve"> Et cum lux obliqua fuerit, & exierit à corpore ſubtiliore ad groſsius, refringetur ad par-
              <lb/>
            tem perpendicularis, exeuntis à loco refractionis perpendicularis ſuper ſuperficiem ſecundi cor-
              <lb/>
            poris.</s>
            <s xml:id="echoid-s16999" xml:space="preserve"> Cum uerò lux obliqua, fuerit extenſa à groſsiore ad ſubtilius:</s>
            <s xml:id="echoid-s17000" xml:space="preserve"> refringetur ad partem contra-
              <lb/>
            riam perpendicularis exeuntis à loco refractionis ſuper ſuperficiem ſecundi corporis.</s>
            <s xml:id="echoid-s17001" xml:space="preserve"> Cum ergo
              <lb/>
            lux tranſeat per omnia diaphana ſecundum lineas rectas:</s>
            <s xml:id="echoid-s17002" xml:space="preserve"> ergo omnes luces extendentur in omni-
              <lb/>
            bus corporibus diaphanis:</s>
            <s xml:id="echoid-s17003" xml:space="preserve"> quia declaratum eſt in primo tractatu huius libri [14.</s>
            <s xml:id="echoid-s17004" xml:space="preserve"> 17.</s>
            <s xml:id="echoid-s17005" xml:space="preserve"> 28 n] quòd pro
              <lb/>
            prium lucis eſt extendi ſemper ſecundum lineas rectas, ſiue lux fuerit eſſentialis, ſiue accidentalis,
              <lb/>
            ſiue fortis, ſiue debilis.</s>
            <s xml:id="echoid-s17006" xml:space="preserve"> Præterea poteſt experimentator experiri luces accidentales in illo prædicto
              <lb/>
            inſtrumento, & illis uijs prædictis:</s>
            <s xml:id="echoid-s17007" xml:space="preserve"> ſi in aliqua domo, in quam intret lux diei per aliquod foramen
              <lb/>
            alicuius quantitatis, clauſerit ianuam, & poſuerit inſtrumẽtum in oppoſitione foraminis, & inſpe-
              <lb/>
            xerit lucem, quæ eſt intra aquam, & ultra uitrum in ora inſtrumenti, & proceſſerit per uias præo-
              <lb/>
            ſtenſas in experimentatione lucis ſolis.</s>
            <s xml:id="echoid-s17008" xml:space="preserve"> Cum ergo experimentator expertus fuerit lucem acciden-
              <lb/>
            talem his prædictis uijs:</s>
            <s xml:id="echoid-s17009" xml:space="preserve"> inueniet lucem accidentalem tranſeuntem per corpus aquæ & per corpus
              <lb/>
            uitri, & inueniet extenſionem eius in uitro ſecũdum uerticationes linearũ rectarum:</s>
            <s xml:id="echoid-s17010" xml:space="preserve"> & refractam,
              <lb/>
            ſi fuerit obliqua ſuper ſuperficiem ſecundi corporis:</s>
            <s xml:id="echoid-s17011" xml:space="preserve"> & rectam, ſi fuerit perpẽdicularis ſuper ſuper-
              <lb/>
            ficiem corporis ſecundi.</s>
            <s xml:id="echoid-s17012" xml:space="preserve"> In primo autem tractatu declaratum eſt, quòd lux omnis ſiue eſſentialis,
              <lb/>
            ſiue accidentalis, ſiue fortis, ſiue debilis, ſemper extenditur à quolibet puncto cuiuslibet corporis
              <lb/>
            ſecundum lineam rectam.</s>
            <s xml:id="echoid-s17013" xml:space="preserve"> Ex iſtis ergo omnibus, quæ declarauimus experientia & ratione:</s>
            <s xml:id="echoid-s17014" xml:space="preserve"> patet,
              <lb/>
            quòd omnis lux in corpore lucido eſſentialiter aut accidentaliter, fortiter aut debiliter extenditur
              <lb/>
            à quolibet puncto illius per corpus diaphanum, contingẽs illud corpus, per omnẽ lineam rectam,
              <lb/>
            per quam poterit extendi, ſiue illud corpus contingens ſit aer, aut aqua, aut lapis diaphanus.</s>
            <s xml:id="echoid-s17015" xml:space="preserve"> Et ſi
              <lb/>
            luces extenſæ per corpus contingens lucem, quæ eſt principium eius, occurrerint corpori diuerſæ
              <lb/>
            diaphanitatis à diaphanitate corporis, in quo exiſtit, & fuerint in lineis perpendicularibus ſuper
              <lb/>
            ſuperficiem ſecundi corporis:</s>
            <s xml:id="echoid-s17016" xml:space="preserve"> extendentur rectè in ſecundo corpore:</s>
            <s xml:id="echoid-s17017" xml:space="preserve"> & ſi fuerint in obliquis lineis
              <lb/>
            ſuper ſuperficiẽ ſecundi corporis, refringentur in ſecundo corpore:</s>
            <s xml:id="echoid-s17018" xml:space="preserve"> tum in ſecundo corpore exten-
              <lb/>
            dentur in uerticatione linearum rectarum aliarum à primis.</s>
            <s xml:id="echoid-s17019" xml:space="preserve"> Et ſi lux fuerit refracta:</s>
            <s xml:id="echoid-s17020" xml:space="preserve"> tunc linea, per
              <lb/>
            quam extendebatur lux in primo corpore, & linea per quam refringebatur in ſecundo:</s>
            <s xml:id="echoid-s17021" xml:space="preserve"> erunt in ea-
              <lb/>
            dem æquali ſuperficie [ut oſtenſum eſt 5 n] & refractio eius, cum egreſſa fuerit à corpore ſubtilio-
              <lb/>
            re ad groſsius:</s>
            <s xml:id="echoid-s17022" xml:space="preserve"> erit ad partem perpendicularis, exeuntis à loco refractionis ſuper ſuperficiem groſ-
              <lb/>
            ſioris corporis:</s>
            <s xml:id="echoid-s17023" xml:space="preserve"> & cũ egreſſa fuerit à groſsiore corpore ad ſubtilius:</s>
            <s xml:id="echoid-s17024" xml:space="preserve"> tũc refractio eius erit ad partem
              <lb/>
            cõtrariã illi, in quá eſt perpẽdicularis exiẽs à loco refractionis ſuper ſuperficiẽ ſubtilioris corporis.</s>
            <s xml:id="echoid-s17025" xml:space="preserve"/>
          </p>
        </div>
        <div xml:id="echoid-div560" type="section" level="0" n="0">
          <head xml:id="echoid-head487" xml:space="preserve" style="it">8. Radi{us} medio perpẽdicularis, irrefract{us} penetrat, obliqu{us} refringitur: in denſiore qui-
            <lb/>
          dem ad perpendicularem: in rariore uerò à perpẽdiculari è refractionis puncto excitata. 47 p 2.</head>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s17026" xml:space="preserve">QVare autẽ refringatur lux, quando occurrit corpori diaphano diuerſæ diaphanitatis, cauſſa
              <lb/>
            hæc eſt:</s>
            <s xml:id="echoid-s17027" xml:space="preserve"> quia tranſitus lucis per corpora diaphana fit per motum uelociſsimum, ut declara-
              <lb/>
            uimus in tractatu ſecundo.</s>
            <s xml:id="echoid-s17028" xml:space="preserve"> Luces ergo, quę extenduntur per corpora diaphana, extendun-
              <lb/>
            tur motu ueloci, qui non patet ſenſui propter ſuam uelocitatem.</s>
            <s xml:id="echoid-s17029" xml:space="preserve"> Præterea motus earum in ſubtili-
              <lb/>
            bus corporibus, ſcilicet in illis;</s>
            <s xml:id="echoid-s17030" xml:space="preserve"> quæ ualde ſunt diaphana, uelocior eſt motu earum in ijs, quæ ſunt
              <lb/>
            groſsiora illis, ſcilicet quæ minus ſunt diaphana.</s>
            <s xml:id="echoid-s17031" xml:space="preserve"> Omne enim corpus diaphanum, cum lux trãſit in
              <lb/>
            ipſum, reſiſtit luci aliquantulum, ſecũdum quod habet de groſsitie.</s>
            <s xml:id="echoid-s17032" xml:space="preserve"> Nam in omni corpore naturali
              <lb/>
            </s>
          </p>
        </div>
      </text>
    </echo>