1
tum ſecundùm formam analogicè. Itaque, tantum abeſt, vt quies motui repugnet, vt motus ex
ea compleatur. Credo etiam, ſicut forma, ſi conſideretur ſimpliciter, & non vt in materia, & eſ
ſentiæ, non exiſtentiæ principium, tempori non ſubiicitur: ſic quietem cùm motus conſummatio
nem præſeferat; motus autem præcipuè menſura fit tempus: tempore nullo modo concludi, ni
ſi fortè cum quo ad nos includat notionem motus, illi quoque animus noſter attribuat tempus,
eſt enim quies natura ſolùm prior, nobis autem poſterior. At verò quies alterius ſignificati, non
differt à motu, niſi quòd tota vergit ad terminum ad quem. Sicut ergo motum metitur tem
pus, ſic etiam metitur hanc quietem, & ſicut motus rei partes nobis ſucceſsiuè proponit: ſic quies
obiicit ſucceſsiuè parteis termini ad quem. Hæc cùm fluxu conuenit, ſuperior eſt finis huius flu
xus. At verò vt motus communiter & propriè ſumitur: ſic etiam quies ſecundi ſignificati gene
ratim & ſpeciatim ſumi poteſt, ac ſicut propriè motus eſt ſecundùm locum: ita & proprie quies
eius motus finem deſignabit. Et cùm quies aut ſit finis motus, aut eius finem reſpiciat; negari
non poteſt, quin ipſa ſit motu perfectior. Quanquam de quiete diſtinctum fuiſſe lego apud phi
loſophos & magni quidem nominis qui generaliter non accipiunt hoc theorema, ſed putant id
in animo carentibus duntaxat euenire, in animatis autem (melius erat à non animalibus anima
lia ſeparare) ſecus ſe habere, quia motus eſt perfectior, quòd eorum natura perficiatur ex opere,
& inuigilia. Sed eos planè latet Ariſtotelica diſtiunctio. a Neque enim ea quies eſt in animali,
ſed impotentia vigilandi. Generatim verò quies eſt perfectior motu, ſi fuerit ſecundùm naturam.
Cuncta enim ea gratia mouentur, vt quieſcant & motus item in animali, neque vertor hominem ſub
ea regula complecti. eſt propter alicuius indigentiam, quo adepto deſiſtit à motu. mouetur ani
mal, vt noxium declinet, vtile aſſequatur, eo declinato quod nocet; illo comparato quod con
fert, animal manet, & agit homo, vt demum in Dei contemplatione requieſcat, & cęlum moue
tur, vt maneat; ſed in quo manet ſecundùm naturam & ex quo mouetur, idem ſunt: proptereà
continuè voluitur. Quantum verò attinet ad oppoſitionem quietis, & ea generaliter ſtatuenda
ſunt quæ de motibus: oppoſitionem eodem genere reſtringi, & quietem conſiderari ſimpliciter
& ad ſubiectum, ac ſimpliciter quidem quietem opponi motui, tanquam priuationem, non ſecun
dùm rationem, ſed ad ſenſum: quia motus eſt notior; ideoque. methodus naturalis in motu ma
gis, quàm in quiete conſiſtit, ſed planè quies item eſt aliqua pars methodi naturalis: eſt verò pri
uatio, quia ſupponitur illi habilitas ad motum, quam ſi tollas; iam illa quies non eſt, ſed immo
bilitas & ἀκιfησία. Quanquam habilitas illa dupliciter ſe habet etiam iudicio præſtantium phi
loſophorum: nanque & in illo ponitur de quo verè moueri prędicatur, & eadem ac diuerſa ra
tione, & quidem eadem in partibus quas à toto, quod actu nonnunquam mouetur, ſeparari con
tingit; diuerſa, vt ſi ex toto maneat, ex parte moueatur, vt corporum vniuerſitates & cęlum.
Quòd ſi quietem cum quiete conferas, quia ſunt vtræque priuationes, ne vtiquam opponentur:
etenim quæque oppoſitio vel vtriuſque oppoſiti, vel alterius duntaxat actum flagitat: quare non
opponuntur per ſe, aut ad ſummum, quatenus illis formæ contrarię ſupponuntur, vt quies in albo
& nigro: tametſi eo tempore ſunt ipſęmet formæ. Verùm ſi ſpectes vt ſe habent ad ſubiectum,
& motus & quies aduerſantur. Nam quæ ſecundùm naturam eſt, illi opponitur quæ eſt præter
naturam, & quies ſecundùm naturam motui præter naturam. quies item quæ eſt in termino à
quo, opponitur motui, non illa quæ eſt in termino ad quem, ſiue naturalis, ſeu violens,
quòd terminus à quo corrumpitur, dum fit motus; ad eam itur, quę eſt in termino
ad quem, & in ea perficitur motus, tanquam eadem re ſit cum termino ad
quem. Ex quibus etiam naſcitur, vt cùm ſit motus inter contraria, &
vtraque diuerſis rationibus vicem ſubeant terminorum à quibus quie
tes quę ſunt in terminis oppoſitis, etiam ſecum pugnent. Sed
iam de motus & quietis oppoſitione ſatis. De ſubiecto igi
tur & efficiente motum, deque his quæ ſeorſum
hæc principia conſequuntur, tot generatim
dixiſſe ſufficiat. Ad formam igitur & fi
nem quæ reliquæ ſunt de cauſsis
motus, nos proximè con
uertamus.
tum ſecundùm formam analogicè. Itaque, tantum abeſt, vt quies motui repugnet, vt motus ex
ea compleatur. Credo etiam, ſicut forma, ſi conſideretur ſimpliciter, & non vt in materia, & eſ
ſentiæ, non exiſtentiæ principium, tempori non ſubiicitur: ſic quietem cùm motus conſummatio
nem præſeferat; motus autem præcipuè menſura fit tempus: tempore nullo modo concludi, ni
ſi fortè cum quo ad nos includat notionem motus, illi quoque animus noſter attribuat tempus,
eſt enim quies natura ſolùm prior, nobis autem poſterior. At verò quies alterius ſignificati, non
differt à motu, niſi quòd tota vergit ad terminum ad quem. Sicut ergo motum metitur tem
pus, ſic etiam metitur hanc quietem, & ſicut motus rei partes nobis ſucceſsiuè proponit: ſic quies
obiicit ſucceſsiuè parteis termini ad quem. Hæc cùm fluxu conuenit, ſuperior eſt finis huius flu
xus. At verò vt motus communiter & propriè ſumitur: ſic etiam quies ſecundi ſignificati gene
ratim & ſpeciatim ſumi poteſt, ac ſicut propriè motus eſt ſecundùm locum: ita & proprie quies
eius motus finem deſignabit. Et cùm quies aut ſit finis motus, aut eius finem reſpiciat; negari
non poteſt, quin ipſa ſit motu perfectior. Quanquam de quiete diſtinctum fuiſſe lego apud phi
loſophos & magni quidem nominis qui generaliter non accipiunt hoc theorema, ſed putant id
in animo carentibus duntaxat euenire, in animatis autem (melius erat à non animalibus anima
lia ſeparare) ſecus ſe habere, quia motus eſt perfectior, quòd eorum natura perficiatur ex opere,
& inuigilia. Sed eos planè latet Ariſtotelica diſtiunctio. a Neque enim ea quies eſt in animali,
ſed impotentia vigilandi. Generatim verò quies eſt perfectior motu, ſi fuerit ſecundùm naturam.
Cuncta enim ea gratia mouentur, vt quieſcant & motus item in animali, neque vertor hominem ſub
ea regula complecti. eſt propter alicuius indigentiam, quo adepto deſiſtit à motu. mouetur ani
mal, vt noxium declinet, vtile aſſequatur, eo declinato quod nocet; illo comparato quod con
fert, animal manet, & agit homo, vt demum in Dei contemplatione requieſcat, & cęlum moue
tur, vt maneat; ſed in quo manet ſecundùm naturam & ex quo mouetur, idem ſunt: proptereà
continuè voluitur. Quantum verò attinet ad oppoſitionem quietis, & ea generaliter ſtatuenda
ſunt quæ de motibus: oppoſitionem eodem genere reſtringi, & quietem conſiderari ſimpliciter
& ad ſubiectum, ac ſimpliciter quidem quietem opponi motui, tanquam priuationem, non ſecun
dùm rationem, ſed ad ſenſum: quia motus eſt notior; ideoque. methodus naturalis in motu ma
gis, quàm in quiete conſiſtit, ſed planè quies item eſt aliqua pars methodi naturalis: eſt verò pri
uatio, quia ſupponitur illi habilitas ad motum, quam ſi tollas; iam illa quies non eſt, ſed immo
bilitas & ἀκιfησία. Quanquam habilitas illa dupliciter ſe habet etiam iudicio præſtantium phi
loſophorum: nanque & in illo ponitur de quo verè moueri prędicatur, & eadem ac diuerſa ra
tione, & quidem eadem in partibus quas à toto, quod actu nonnunquam mouetur, ſeparari con
tingit; diuerſa, vt ſi ex toto maneat, ex parte moueatur, vt corporum vniuerſitates & cęlum.
Quòd ſi quietem cum quiete conferas, quia ſunt vtræque priuationes, ne vtiquam opponentur:
etenim quæque oppoſitio vel vtriuſque oppoſiti, vel alterius duntaxat actum flagitat: quare non
opponuntur per ſe, aut ad ſummum, quatenus illis formæ contrarię ſupponuntur, vt quies in albo
& nigro: tametſi eo tempore ſunt ipſęmet formæ. Verùm ſi ſpectes vt ſe habent ad ſubiectum,
& motus & quies aduerſantur. Nam quæ ſecundùm naturam eſt, illi opponitur quæ eſt præter
naturam, & quies ſecundùm naturam motui præter naturam. quies item quæ eſt in termino à
quo, opponitur motui, non illa quæ eſt in termino ad quem, ſiue naturalis, ſeu violens,
quòd terminus à quo corrumpitur, dum fit motus; ad eam itur, quę eſt in termino
ad quem, & in ea perficitur motus, tanquam eadem re ſit cum termino ad
quem. Ex quibus etiam naſcitur, vt cùm ſit motus inter contraria, &
vtraque diuerſis rationibus vicem ſubeant terminorum à quibus quie
tes quę ſunt in terminis oppoſitis, etiam ſecum pugnent. Sed
iam de motus & quietis oppoſitione ſatis. De ſubiecto igi
tur & efficiente motum, deque his quæ ſeorſum
hæc principia conſequuntur, tot generatim
dixiſſe ſufficiat. Ad formam igitur & fi
nem quæ reliquæ ſunt de cauſsis
motus, nos proximè con
uertamus.
A
B
a Lib. de
Son.
Son.
C
D
Finis Libri Secundi.