Bošković, Ruđer Josip, Theoria philosophiae naturalis redacta ad unicam legem virium in natura existentium

List of thumbnails

< >
241
241 (189)
242
242 (190)
243
243 (191)
244
244 (192)
245
245 (193)
246
246 (194)
247
247 (195)
248
248 (196)
249
249 (197)
250
250 (198)
< >
page |< < (196) of 389 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="la" type="free">
        <div type="section" level="0" n="0">
          <pb o="196" file="0248" n="248" rhead="THEORIÆ"/>
          <p>
            <s xml:space="preserve">428. </s>
            <s xml:space="preserve">Porro in primo caſu ſtatim apparet, unde facilis ille
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0248-01" xlink:href="note-0248-01a" xml:space="preserve">Unde facilis
                <lb/>
              motus in flui-
                <lb/>
              dis primi ge-
                <lb/>
              n
                <unsure/>
              eris.</note>
            habeatur motus. </s>
            <s xml:space="preserve">Quoniam, aucta diſtantia, nulla ſenſibili vi ſe
              <lb/>
            attrahunt particulæ; </s>
            <s xml:space="preserve">altera non ſequetur motum alterius; </s>
            <s xml:space="preserve">niſi
              <lb/>
            ubi illa verſus hanc promota ita acceſſerit, ut vi repulſiva mu-
              <lb/>
            tua, quemadmodum in corporum colliſionibus accidit, cogatur
              <lb/>
            illi loco cedere, quæ ceſſio, ſi fatis lævigatæ ſuperficies fuerint,
              <lb/>
            ut prominentes monticuli in exiguos hiatus ingreſſi motum non
              <lb/>
            impediant, & </s>
            <s xml:space="preserve">ſit locus aliquis, verſus quem poſſint vel in gy-
              <lb/>
            rum actæ particulæ, vel elevatæ, vel per apertum foramen erum-
              <lb/>
            pentes, loco cedere; </s>
            <s xml:space="preserve">facile fiet, nec alia requiretur vis ad eum
              <lb/>
            motum, niſi quæ ad inertiæ vim vincendam requiritur, vel, ſi
              <lb/>
            graves particulæ ſint verſus externam maſſam, ut hic verſus
              <lb/>
            Tellurem, & </s>
            <s xml:space="preserve">fluidum motu impreſſo debeat aſcendere, vis, quæ
              <lb/>
            requiritur ad vincendam gravitatem ipſam: </s>
            <s xml:space="preserve">verum ad vincen-
              <lb/>
            dam ſolam vim inertiæ, ſatis eſt quæcunque activa vis utcun-
              <lb/>
            que exigua, & </s>
            <s xml:space="preserve">ad vincendam gravitatem, in hoc fluidorum ge-
              <lb/>
            nere, ſi perfecta ſit lævigatio; </s>
            <s xml:space="preserve">ſatis eſt vis utcunque paullo ma-
              <lb/>
            jor pondere maſſæ fluidæ aſcendentis: </s>
            <s xml:space="preserve">quanquam niſi exceſſus fue-
              <lb/>
            rit major; </s>
            <s xml:space="preserve">lentiſſimus erit motus: </s>
            <s xml:space="preserve">ipſum autem pondus coget
              <lb/>
            particulas ad ſe invicem accedere nonnihil, donec obtineatur
              <unsure/>
              <lb/>
            vis repulſiva ipſum elidens, uti ſupra oſtendimus num. </s>
            <s xml:space="preserve">348; </s>
            <s xml:space="preserve">ad-
              <lb/>
            eoque in ſtatu æquilibrii ſe particulæ, in hoc etiam caſu, re-
              <lb/>
            pellent, ſed erunt citra, & </s>
            <s xml:space="preserve">prope ejuſmodi limites, ultra quos
              <lb/>
            vis attractiva ſit ad ſenſum nulla. </s>
            <s xml:space="preserve">Quod ſi figura particula-
              <lb/>
            rum prætiva fuerit ſphærica, mulla. </s>
            <s xml:space="preserve">Quod ſi figura particula-
              <lb/>
            in omnem plagam ob ipſam circumquaque uniformem figu-
              <lb/>
            ram.</s>
            <s xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:space="preserve">429. </s>
            <s xml:space="preserve">In ſecundo, ac tertio genere motus itidem habebitur fa-
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0248-02" xlink:href="note-0248-02a" xml:space="preserve">Eadem ratio,
                <lb/>
              & in reliquis
                <lb/>
              binis: diſcri-
                <lb/>
              men inter i-
                <lb/>
              pſa.</note>
            cilis, ſi particulæ ſphæricæ ſint, & </s>
            <s xml:space="preserve">paribus a centro diſtantiis
              <lb/>
            homogeneæ, ut nimirum vires dirigantur ad centra. </s>
            <s xml:space="preserve">In ejuf-
              <lb/>
            modi enim partieulis motus quidem unius particulæ circa aliam
              <lb/>
            omni difficultate carebit, & </s>
            <s xml:space="preserve">vires mutuæ folum acceſſum, vel
              <lb/>
            receſſum impedient. </s>
            <s xml:space="preserve">Hinc impreſſo motu particulis aliquot,
              <lb/>
            poterunt ipſæ moveri in gyrum aliæ circa alias, & </s>
            <s xml:space="preserve">alia ſucce-
              <lb/>
            dere poterit loco ab alia relicto, quin partes remotiores motum
              <lb/>
            ejuſmodi ſentiant: </s>
            <s xml:space="preserve">quanquam fere ſemper fortuita quædam par-
              <lb/>
            ticularum diſpoſitio hiatus, qui neceſſario relinqui debent inter
              <lb/>
            globos, & </s>
            <s xml:space="preserve">directio impreſſionis varia inducent etiam acceſſus & </s>
            <s xml:space="preserve">
              <lb/>
            receſſus aliquos, quibus fiet, ut motus ad remotiores etiam par-
              <lb/>
            ficulas deveniat, ſed eo minor, quo major fuerit earum di-
              <lb/>
            ſtantia. </s>
            <s xml:space="preserve">Verum hic notandum erit diſcrimen ingens inter duos
              <lb/>
            caſus, in quibus partes fluidi ſe repellunt, & </s>
            <s xml:space="preserve">caſus, in quibus
              <lb/>
            ſe attrahunt.</s>
            <s xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:space="preserve">430. </s>
            <s xml:space="preserve">In primo caſu particulæ proximæ debebunt ſe omni-
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0248-03" xlink:href="note-0248-03a" xml:space="preserve">In elaſticis flui-
                <lb/>
              dis particulas
                <lb/>
              eſſe extra li-
                <lb/>
              mites ſub arcu-
                <lb/>
              bus repulſivis
                <lb/>
              latis.</note>
            no repellere, & </s>
            <s xml:space="preserve">vis ex parte altera elidet vim ex altera; </s>
            <s xml:space="preserve">ſed
              <lb/>
            ſi repente relinquatur libertas ex parte quavis, ſine ulla ex-
              <lb/>
            terna vi, ſed ſola illa particularum actione mutua, recedent
              <lb/>
            reipſa particulæ a ſe invicem, & </s>
            <s xml:space="preserve">fluidum dilatabitur; </s>
            <s xml:space="preserve"/>
          </p>
        </div>
      </text>
    </echo>