Buonamici, Francesco, De motu libri X

Page concordance

< >
< >
page |< < of 1055 > >|
    <archimedes>
      <text>
        <body>
          <chap>
            <pb pagenum="228"/>
            <p type="main">
              <s>FRANCISCI
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1560"/>
              </s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg1560"/>
              E</s>
            </p>
            <p type="main">
              <s>BONAMICI</s>
            </p>
            <p type="main">
              <s>PHILOSOPHI FLORENTINI,</s>
            </p>
            <p type="main">
              <s>IN PISANO GYMNASIO</s>
            </p>
            <p type="main">
              <s>PVBLICE PROFITENTIS.</s>
            </p>
            <p type="head">
              <s>DE MOTV
                <lb/>
              LIBER TERTIVS.</s>
            </p>
            <p type="main">
              <s>
                <arrow.to.target n="marg1561"/>
              </s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg1561"/>
              F</s>
            </p>
            <p type="head">
              <s>VT A FORMA PER SE PROFICISCATVR MOTVS.</s>
            </p>
            <p type="head">
              <s>
                <emph type="italics"/>
              Naturæ ſignificata, & inchoata quędam hypotypoſis affertur. </s>
              <s>Cap. </s>
              <s>I
                <emph.end type="italics"/>
              .</s>
            </p>
            <p type="main">
              <s>HACTENVS ea perſecuti ſumus quæ ſpectant ad efficiens, & ma­
                <lb/>
              teriam motus. </s>
              <s>ſequitur nunc, vt videamus, quemadmodum motus
                <lb/>
              à forma permánet, nam & ipſam motus eſſe principium quoddam
                <lb/>
              apud naturaleis philoſophos qui ab Ariſtotele profecti ſunt, dubi­
                <lb/>
              tationem habet nullam: ſed
                <expan abbr="quemadmodũ">quemadmodum</expan>
              ipſa ſit eius
                <expan abbr="mitiũ">mitium</expan>
              , haud
                <lb/>
              facile eſt expedire,
                <expan abbr="neq;">neque</expan>
              vnum de hac re ſentiunt
                <expan abbr="oẽs">omnes</expan>
              ; oportunum
                <lb/>
              tamen, quòd aperiet nobis
                <expan abbr="aditũ">aditum</expan>
              ad explicandas obſcuriſsimas quę­
                <lb/>
              ſtiones quę ad motus rerum naturalium pertinent. </s>
              <s>Cęterùm quan­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1562"/>
                <lb/>
              dò exitus ipſarum à definitione naturæ peti conſueuit, eam in va­
                <lb/>
              rios ſenſus interprete quoque diſtrahente; nos inde ſumemus ini­
                <lb/>
              tium conſequentis diſputationis. </s>
              <s>Quoniam verò multiplex eſt ea
                <lb/>
              vox, natura, nobis erit ex præcepto dialectico ante alia de ipſa diſtinguendum. </s>
              <s>Natura igitur
                <lb/>
              generatim eſſentia cuiuſque rei perhibetur
                <emph type="sup"/>
              a
                <emph.end type="sup"/>
              in
                <expan abbr="eoq́">eoque</expan>
              . </s>
              <s>ſenſu natura ſæpius à veteribus philoſophis
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1563"/>
                <lb/>
              vſurpata,
                <emph type="sup"/>
              b
                <emph.end type="sup"/>
              deinde id omne quod
                <expan abbr="quocunq.">quocunque</expan>
              modo in ſeipſo ſuas habet motioneis, vel vt cauſſa,
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1564"/>
                <lb/>
              vel vt ſubiectum, atque illas quidem ordinatas: itaque ſeparatur ab eis quæ contingenter fiunt,
                <lb/>
              ſiue à nobis, vt per voluntatem, & per artem, ſiue à cauſsis externis, vt fortuna & caſu; ita etiam
                <lb/>
              animas, & quæ motu vacant, vt Deus & mathematica naturæ nomen adepta ſunt, ſic & natura
                <lb/>
              diuina, & natura quantitatis dici ſolet; nos preſsius accipiamus initia motus; primùm verò na­
                <lb/>
              tura ſignificat materiam & ſubiectum tranſmutationis, tum id per quod res ipſa eſt, quę nomine
                <lb/>
              proprio forma nuncupatur; necnon
                <expan abbr="viã">viam</expan>
              ad ipſam formam quæ item alio nomine generatio di­
                <lb/>
              citur, ſola intercedente vocis quantitate, nanque in hoc ſignificato
                <foreign lang="grc">φύσις</foreign>
              habet
                <expan abbr="primã">primam</expan>
                <expan abbr="productã">productam</expan>
              .
                <lb/>
              </s>
              <s>Naturam etiam analogicè dicitur efficiens. </s>
              <s>poſtremo res ipſa quæ habet
                <expan abbr="formã">formam</expan>
              , non ſecus atque
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1565"/>
                <lb/>
              dici conſueuit ars id quod ab arte
                <expan abbr="cõfectum">confectum</expan>
              fuerit, & in hoc ſignificatu frequentem ipſius vſum
                <lb/>
              comperimus: nam 5. Met. c. de natura ab ipſomet Ariſtotele affertur ita docente, metaphoricè
                <lb/>
              omnem omnino
                <expan abbr="ſubſtantiã">ſubſtantiam</expan>
              naturam propter hanc dici; quoniam & natura eſt aliqua ſubſtantia
                <lb/>
              & longè prius à Platone libris de legibus, à Proclo
                <expan abbr="itidẽ">itidem</expan>
              in Timęo ſimiliter, quemadmodum ars
                <lb/>
              ab Euſtratio 10. Eth. pro re artificioſa; quanuis iuxta notioneis
                <expan abbr="cõmuneis">communeis</expan>
              ars & res artificioſa ſe­
                <lb/>
              parentur: quamobrem nulla mendę ſuſpicio ineſt in T. 11. 2. phyſ. </s>
              <s>vbi naturam appellauit id
                <lb/>
              quod eſt ſecundùm naturam, & quanuis Ariſtoteles (vt obiter id declarem) paullò infra teſtatus
                <lb/>
              fuerit
                <expan abbr="cõpoſitum">compoſitum</expan>
              non eſſe naturam, ſed à natura; quod ſanè talem ſcrupulum iniecit Auerroi, vt
                <lb/>
              coactus fuerit immutare lectionem, & id quod in recto pronunciatum fuerat, acceperit in ſexto
                <lb/>
              caſu, & Vicomercatus hęſerit in hac ſalebra qui repugnantiam quidem viderit, neque tamen ex­
                <lb/>
              tricarit: videtur ibi contigiſſe id quod frequenter euenit in nominibus ad vnum. </s>
              <s>habent enim
                <lb/>
              plura ſignificata, atque illa quidem vulgò recepta; ſed tamen vnum primùm à quo reliqua nega­
                <lb/>
              ri poſſunt. </s>
              <s>Ita factum eſt vt 1. Phyſ. T. 8. Philoſophus veterum quæſtiones de eo, quòd vnum eſ­
                <lb/>
              ſet ens & immobile, de natura non eſſe dixerit, T. autem 10. quęſtiones illas de natura eſſe prædi­
                <lb/>
              cauerit. </s>
              <s>Ideò, cùm inquit Ariſtoteles naturam etiam eſſe compoſitum, accipit peruulgaram eius </s>
            </p>
          </chap>
        </body>
      </text>
    </archimedes>