Bošković, Ruđer Josip, Theoria philosophiae naturalis redacta ad unicam legem virium in natura existentium

Page concordance

< >
Scan Original
241 189
242 190
243 191
244 192
245 193
246 194
247 195
248 196
249 197
250 198
251 199
252 200
253 201
254 202
255 203
256 204
257 205
258 206
259 207
260 208
261 209
262 210
263 211
264 212
265 213
266 214
267 215
268 216
269 217
270 218
< >
page |< < (196) of 389 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="la" type="free">
        <div type="section" level="0" n="0">
          <pb o="196" file="0248" n="248" rhead="THEORIÆ"/>
          <p>
            <s xml:space="preserve">428. </s>
            <s xml:space="preserve">Porro in primo caſu ſtatim apparet, unde facilis ille
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0248-01" xlink:href="note-0248-01a" xml:space="preserve">Unde facilis
                <lb/>
              motus in flui-
                <lb/>
              dis primi ge-
                <lb/>
              n
                <unsure/>
              eris.</note>
            habeatur motus. </s>
            <s xml:space="preserve">Quoniam, aucta diſtantia, nulla ſenſibili vi ſe
              <lb/>
            attrahunt particulæ; </s>
            <s xml:space="preserve">altera non ſequetur motum alterius; </s>
            <s xml:space="preserve">niſi
              <lb/>
            ubi illa verſus hanc promota ita acceſſerit, ut vi repulſiva mu-
              <lb/>
            tua, quemadmodum in corporum colliſionibus accidit, cogatur
              <lb/>
            illi loco cedere, quæ ceſſio, ſi fatis lævigatæ ſuperficies fuerint,
              <lb/>
            ut prominentes monticuli in exiguos hiatus ingreſſi motum non
              <lb/>
            impediant, & </s>
            <s xml:space="preserve">ſit locus aliquis, verſus quem poſſint vel in gy-
              <lb/>
            rum actæ particulæ, vel elevatæ, vel per apertum foramen erum-
              <lb/>
            pentes, loco cedere; </s>
            <s xml:space="preserve">facile fiet, nec alia requiretur vis ad eum
              <lb/>
            motum, niſi quæ ad inertiæ vim vincendam requiritur, vel, ſi
              <lb/>
            graves particulæ ſint verſus externam maſſam, ut hic verſus
              <lb/>
            Tellurem, & </s>
            <s xml:space="preserve">fluidum motu impreſſo debeat aſcendere, vis, quæ
              <lb/>
            requiritur ad vincendam gravitatem ipſam: </s>
            <s xml:space="preserve">verum ad vincen-
              <lb/>
            dam ſolam vim inertiæ, ſatis eſt quæcunque activa vis utcun-
              <lb/>
            que exigua, & </s>
            <s xml:space="preserve">ad vincendam gravitatem, in hoc fluidorum ge-
              <lb/>
            nere, ſi perfecta ſit lævigatio; </s>
            <s xml:space="preserve">ſatis eſt vis utcunque paullo ma-
              <lb/>
            jor pondere maſſæ fluidæ aſcendentis: </s>
            <s xml:space="preserve">quanquam niſi exceſſus fue-
              <lb/>
            rit major; </s>
            <s xml:space="preserve">lentiſſimus erit motus: </s>
            <s xml:space="preserve">ipſum autem pondus coget
              <lb/>
            particulas ad ſe invicem accedere nonnihil, donec obtineatur
              <unsure/>
              <lb/>
            vis repulſiva ipſum elidens, uti ſupra oſtendimus num. </s>
            <s xml:space="preserve">348; </s>
            <s xml:space="preserve">ad-
              <lb/>
            eoque in ſtatu æquilibrii ſe particulæ, in hoc etiam caſu, re-
              <lb/>
            pellent, ſed erunt citra, & </s>
            <s xml:space="preserve">prope ejuſmodi limites, ultra quos
              <lb/>
            vis attractiva ſit ad ſenſum nulla. </s>
            <s xml:space="preserve">Quod ſi figura particula-
              <lb/>
            rum prætiva fuerit ſphærica, mulla. </s>
            <s xml:space="preserve">Quod ſi figura particula-
              <lb/>
            in omnem plagam ob ipſam circumquaque uniformem figu-
              <lb/>
            ram.</s>
            <s xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:space="preserve">429. </s>
            <s xml:space="preserve">In ſecundo, ac tertio genere motus itidem habebitur fa-
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0248-02" xlink:href="note-0248-02a" xml:space="preserve">Eadem ratio,
                <lb/>
              & in reliquis
                <lb/>
              binis: diſcri-
                <lb/>
              men inter i-
                <lb/>
              pſa.</note>
            cilis, ſi particulæ ſphæricæ ſint, & </s>
            <s xml:space="preserve">paribus a centro diſtantiis
              <lb/>
            homogeneæ, ut nimirum vires dirigantur ad centra. </s>
            <s xml:space="preserve">In ejuf-
              <lb/>
            modi enim partieulis motus quidem unius particulæ circa aliam
              <lb/>
            omni difficultate carebit, & </s>
            <s xml:space="preserve">vires mutuæ folum acceſſum, vel
              <lb/>
            receſſum impedient. </s>
            <s xml:space="preserve">Hinc impreſſo motu particulis aliquot,
              <lb/>
            poterunt ipſæ moveri in gyrum aliæ circa alias, & </s>
            <s xml:space="preserve">alia ſucce-
              <lb/>
            dere poterit loco ab alia relicto, quin partes remotiores motum
              <lb/>
            ejuſmodi ſentiant: </s>
            <s xml:space="preserve">quanquam fere ſemper fortuita quædam par-
              <lb/>
            ticularum diſpoſitio hiatus, qui neceſſario relinqui debent inter
              <lb/>
            globos, & </s>
            <s xml:space="preserve">directio impreſſionis varia inducent etiam acceſſus & </s>
            <s xml:space="preserve">
              <lb/>
            receſſus aliquos, quibus fiet, ut motus ad remotiores etiam par-
              <lb/>
            ficulas deveniat, ſed eo minor, quo major fuerit earum di-
              <lb/>
            ſtantia. </s>
            <s xml:space="preserve">Verum hic notandum erit diſcrimen ingens inter duos
              <lb/>
            caſus, in quibus partes fluidi ſe repellunt, & </s>
            <s xml:space="preserve">caſus, in quibus
              <lb/>
            ſe attrahunt.</s>
            <s xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:space="preserve">430. </s>
            <s xml:space="preserve">In primo caſu particulæ proximæ debebunt ſe omni-
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0248-03" xlink:href="note-0248-03a" xml:space="preserve">In elaſticis flui-
                <lb/>
              dis particulas
                <lb/>
              eſſe extra li-
                <lb/>
              mites ſub arcu-
                <lb/>
              bus repulſivis
                <lb/>
              latis.</note>
            no repellere, & </s>
            <s xml:space="preserve">vis ex parte altera elidet vim ex altera; </s>
            <s xml:space="preserve">ſed
              <lb/>
            ſi repente relinquatur libertas ex parte quavis, ſine ulla ex-
              <lb/>
            terna vi, ſed ſola illa particularum actione mutua, recedent
              <lb/>
            reipſa particulæ a ſe invicem, & </s>
            <s xml:space="preserve">fluidum dilatabitur; </s>
            <s xml:space="preserve"/>
          </p>
        </div>
      </text>
    </echo>