Bošković, Ruđer Josip, Theoria philosophiae naturalis redacta ad unicam legem virium in natura existentium

List of thumbnails

< >
241
241 (189)
242
242 (190)
243
243 (191)
244
244 (192)
245
245 (193)
246
246 (194)
247
247 (195)
248
248 (196)
249
249 (197)
250
250 (198)
< >
page |< < (197) of 389 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="la" type="free">
        <div type="section" level="0" n="0">
          <p>
            <s xml:space="preserve">
              <pb o="197" file="0249" n="249" rhead="PARS TERTIA."/>
            immo externa vi opus eſt, ad continendum in eo ſtatu maſ-
              <lb/>
            ſam ejuſmodi, uti aerem gravitas ſuperioris atmoſphæræ con-
              <lb/>
            tinet, vel in vaſe occluſo vaſis ipſius parietes; </s>
            <s xml:space="preserve">& </s>
            <s xml:space="preserve">aucta illa
              <lb/>
            externa vi comprimente augeri poterit compreſſio, imminuta
              <lb/>
            imminui. </s>
            <s xml:space="preserve">Particulæ illæ inter ſe non erunt in limitibus qui-
              <lb/>
            buſdam cohæſionis, ſed erunt ſub repulſivo arcu curvæ expri-
              <lb/>
            mentis vires compoſitas particularum ipſarum.</s>
            <s xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:space="preserve">431. </s>
            <s xml:space="preserve">At in tertio genere particulæ quidem proximæ ſe mu-
              <lb/>
              <note position="right" xlink:label="note-0249-01" xlink:href="note-0249-01a" xml:space="preserve">In fluidis hu-
                <lb/>
              midis limitem
                <lb/>
              validum cohæ-
                <lb/>
              ſionis fore pro-
                <lb/>
              ximum, & ſi
                <lb/>
              abeat in vapo-
                <lb/>
              res debere ha-
                <lb/>
              beri prope va-
                <lb/>
              lidiſſimum ar-
                <lb/>
              cum repulſi-
                <lb/>
              vum.</note>
            tuo repellent, repulſione æquali illi vi, quæ neceſſaria eſt ad
              <lb/>
            elidendam vim externam, & </s>
            <s xml:space="preserve">ad elidendam preſſionem, quæ
              <lb/>
            oritur a remotiorum attractionibus: </s>
            <s xml:space="preserve">veruin ſi fluidum eſt pa-
              <lb/>
            rum admodum compreſſibile, vel etiam nihil ad ſenſum, ut
              <lb/>
            aqua; </s>
            <s xml:space="preserve">debent eſſe citra, & </s>
            <s xml:space="preserve">admodum prope limitem, ultra
              <lb/>
            quem vel immediate, vel potius, ſi id fluidum neque diſtra-
              <lb/>
            hitur ( ut nimirum durante ſua forma nequeat acquirere ſpa-
              <lb/>
            tium multo majus, quod itidem in aqua accidit ) habeat poſt
              <lb/>
            limites alios ſatis inter ſe proximos arcum attractivum ad di-
              <lb/>
            ſtantias aliquanto majores protenſum, a quo attractio illa pro-
              <lb/>
            deat, quæ ſe in ejuſmodi fluidorum maſſulis prodit; </s>
            <s xml:space="preserve">licet ſi
              <lb/>
            iterum id fluidum majore vi abire poſſit in elaſticos vapores,
              <lb/>
            ut ipſa aqua poſt eum attractivum arcum; </s>
            <s xml:space="preserve">arcus repulſivus de-
              <lb/>
            beat ſuccedere ſatis amplus, juxta ea, quæ diximus num. </s>
            <s xml:space="preserve">195.</s>
            <s xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:space="preserve">432. </s>
            <s xml:space="preserve">In hoc fluidi genere illud mirum videri poteſt, quod
              <lb/>
              <note position="right" xlink:label="note-0249-02" xlink:href="note-0249-02a" xml:space="preserve">Motus non ob-
                <lb/>
              ſtante vi mutua
                <lb/>
              facilis, quod ad
                <lb/>
              motum aliquot
                <lb/>
              particularum
                <lb/>
              non debeant
                <lb/>
              moveri remotæ
                <lb/>
              fimul ut in ſoli-
                <lb/>
              dis. Exemplum
                <lb/>
              in quadam hy-
                <lb/>
              potheſi globo-
                <lb/>
              rum gravium.</note>
            illa attractiva vis, quæ in majoribus ſuccedit diſtantiis, & </s>
            <s xml:space="preserve">il-
              <lb/>
            le validus cohæſionis limes, qui & </s>
            <s xml:space="preserve">compreſſionem, & </s>
            <s xml:space="preserve">rarefa-
              <lb/>
            ctionem impedit, non impediat diviſionem maſſæ, & </s>
            <s xml:space="preserve">ſepara-
              <lb/>
            tionem unius partis maſſæ ab alia. </s>
            <s xml:space="preserve">At quomodo id facile fie-
              <lb/>
            ri ibi poſſit, & </s>
            <s xml:space="preserve">non poſſit in ſolidis, patebit hoc exemplo.
              <lb/>
            </s>
            <s xml:space="preserve">Concipiatur Terræ ſuperſicies ſphærica accurate, & </s>
            <s xml:space="preserve">bene lævi-
              <lb/>
            gata, ac gravitas ſit ejuſmodi, ut in diſtantia perquam exigua
              <lb/>
            fiat jam inſenſibilis, ut vis magnetica in exigua diſtantia ſen-
              <lb/>
            ſum jam eff
              <unsure/>
            ugit. </s>
            <s xml:space="preserve">Sint autem globi multi itidem læves mutua
              <lb/>
            attractiva vi præditi, quæ vim in totam Terram ſuperet. </s>
            <s xml:space="preserve">Si
              <lb/>
            quis unum ejuſimodi globum apprehendat, & </s>
            <s xml:space="preserve">attollat; </s>
            <s xml:space="preserve">ſecundus
              <lb/>
            ipſi adhærebit relicta Terra, & </s>
            <s xml:space="preserve">poſt ipſum aſcendet, reliquis per
              <lb/>
            ſuperficiem Terræ progredientibus, donec alii poſt alios ele-
              <lb/>
            ventur, vi in globum jam elevatum ſuperante vim in Terram. </s>
            <s xml:space="preserve">
              <lb/>
            Is, qui primum manu teneret globum, ſentiret, & </s>
            <s xml:space="preserve">deberet
              <lb/>
            vincere vim unius tantummodo globi in Terram, quem ſepa-
              <lb/>
            rat, cum nulla ſit difficultas in progreſſu reliquorum per ſu-
              <lb/>
            perficiem Terræ, quo diſtantia non augetur, & </s>
            <s xml:space="preserve">globorum jam
              <lb/>
            altiorum vis in Terram ponatur inſenſibilis. </s>
            <s xml:space="preserve">Vinceret igitur
              <lb/>
            aliorum vim poſt vim aliorum, & </s>
            <s xml:space="preserve">vis ab eo abhibita major
              <lb/>
            tantummodo vi globi unici requireretur ad rem præſtandam. </s>
            <s xml:space="preserve">
              <lb/>
            At ſi illi globi deberent elevari ſimul, ut ſi ſimul omnes col-
              <lb/>
            ligati eſſent per virgas rigidas; </s>
            <s xml:space="preserve">deberent utique omnes illæ vires
              <lb/>
            omnium in Terram ſimul ſuperari, & </s>
            <s xml:space="preserve">requireretur vis major
              <lb/>
            omnibus ſimul. </s>
            <s xml:space="preserve">Res eodem redit, ac ubi faſciculus </s>
          </p>
        </div>
      </text>
    </echo>