Buonamici, Francesco, De motu libri X

Page concordance

< >
Scan Original
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
< >
page |< < of 1055 > >|
    <archimedes>
      <text>
        <body>
          <chap>
            <p type="main">
              <s>
                <pb pagenum="5"/>
                <arrow.to.target n="marg41"/>
                <lb/>
              eius aſſeclis defendamus experientiam cum conſuetudine fuiſſe numeratam, quaſi idem ſint, aut
                <lb/>
              conſuetudinem experientia conſequatur, quippe quòd omnis conſuetudo poſtulet
                <expan abbr="experiẽtiam">experientiam</expan>
              .
                <lb/>
              </s>
              <s>Atqui mihi magis iudicium Euſtratij probatur aliud facientis experientiam à conſuetudine:
                <lb/>
                <emph type="sup"/>
              a
                <emph.end type="sup"/>
              quoniam conſuetudo ex actione ſuboritur, experientia ex obſeruatione, & collatione plurium
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg42"/>
                <lb/>
              ſingularium conſimilium, vt quòd rhabarbarum purget flauam bilem, in hoc & illo ægroto ex­
                <lb/>
              perimur; nec quicquam propterea conſueuimus. </s>
              <s>Quoniam verò dicere poſſes non omnem pla­
                <lb/>
              nè ſed aliquam experientiam cum conſuetudine conuenire, oſtendam ego id eſſe ex euento &
                <lb/>
              fortuitò, non neceſſario & per ſe, quando multæ ſunt conſuetudines, quæ ſine vlla aduerſione,
                <lb/>
              ſenſu notitiaúe contrahuntur, veluti quòd ſibi quiſpiam vellicet barbam, aut curuus incedat, ſine
                <lb/>
              illis verò nulla experientia
                <expan abbr="cõſtare">conſtare</expan>
              poteſt, quid
                <expan abbr=".n.">enim</expan>
              obſecrò experimenti facies, niſi aduerteris? </s>
              <s>quid
                <lb/>
              aduerteris, niſi noueris aut ſenſeris? </s>
              <s>Hæc quidem omnia, quæ nuper commemorauimus
                <expan abbr="princi-piorũ">princi­
                  <lb/>
                piorum</expan>
                <expan abbr="notitiã">notitiam</expan>
              faciunt, offerentia terminos menti, quos ſimulac ipſa
                <expan abbr="contẽplata">contemplata</expan>
              fuerit, ita eſſe certiſ­
                <lb/>
              ſimè cognoſcit & maximè credit, & ad eorum normam refert omnia, quæ conſequuntur. </s>
              <s>Sed
                <lb/>
              cum è principiis rerum nonnulla ſint euidentia, neque præmonſtratorem poſtulent, alia recon­
                <lb/>
              dita ſint & ignota nobis ea quæ paulò ante recenſuimus, omne principiorum genus amplectun­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg43"/>
                <lb/>
              tur, ſiue notum ſit nobis ſiue ignotum. </s>
              <s>Verumenimuero conſilium noſtrum eſt in naturalis ſcien­
                <lb/>
              tiæ veſtibulo conſtituere illa quæ ſine acri ratione noteſcunt, & in notis nobis
                <expan abbr="collocãtur">collocantur</expan>
              , ſiue ſint
                <lb/>
              poſteriora, ſeu priora natura, quæ de domo quicunque afferre ſolet, aut paucis admonitus à præ­
                <lb/>
              ceptore, admittere; quæ in ſenſu & experientia poni dicimus, & accipi ita eſſe ſolum, quia ſcili­
                <lb/>
              cet nulla eorum cauſſa afferatur. </s>
              <s>Quocirca dictum quoque eſt ab Ariſtotele
                <emph type="sup"/>
              b
                <emph.end type="sup"/>
              quòd ita ſit, eſſe
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg44"/>
                <lb/>
              principium, non illud ſanè, quod legitur 2. Poſt.
                <emph type="sup"/>
              c
                <emph.end type="sup"/>
              & eſt in numero quæſtionum, quod falsò non­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg45"/>
                <lb/>
              nulli Ethicorum interpretes opinantur; ſed id, quod numeratur in præcognitis. </s>
              <s>Etenim prin­
                <lb/>
              cipia ſic prænoſcuntur, quòd ſunt. </s>
              <s>In phyſicis autem à ſenſu, & experientia trahunt originem,
                <lb/>
              his verò nititur inductio, quæ principiis proximè terminatur; vnde miniſterio facultatis ſentien­
                <lb/>
              tis opera mentis ſuccedit. </s>
              <s>Hinc pendet vniuerſa fides, quę demonſtrationibus habetur, quia per
                <lb/>
              ſe credunt, atque ita, vt cæteris, quæ deducuntur ab ipſis, fidem communicent: neque enim cauſ­
                <lb/>
              ſa vlla eſt, cur vera ſint: ſed quod ita principiorum termini ſe habent, vt aut indiſſolubili vincu­
                <lb/>
              lo connectantur, aut quòd alter alterius rationem compleat. </s>
              <s>Ideo noſcimus & credimus, quia
                <lb/>
              nouit mens eorum terminos,
                <expan abbr="vtroſq.">vtroſque</expan>
              ſenſu indicante, atque ita certò vt de illorum connexione
                <lb/>
              non dubitet. </s>
              <s>Neque enim volumus eſſentialem illam connexionem quam aiunt imitatores
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg46"/>
                <lb/>
              Auerrois, in vno indiuiduo percipi, aut ab vna inductionis particula ſignificari, ſed inductione
                <lb/>
              iam abſoluta, vt conuenit, quæ illic terminatur, vnde non ſuccurrit aliquod indiuiduum aliter
                <lb/>
              ſe habens:
                <emph type="sup"/>
              d
                <emph.end type="sup"/>
              mentem protinus illam connexionem eſſentialem perſpicere: ob
                <expan abbr="eamq́">eamque</expan>
              . </s>
              <s>rem melius
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg47"/>
                <lb/>
              affecti ſumus ad principia, quàm ad ea, quæ per demonſtrationem concepimus. </s>
              <s>Sed enim, quia
                <lb/>
              primus eorum exortus eſt à ſenſu, ipſi verò præſentantur confuſæ quædam ſpecies, & inhęrentia
                <lb/>
              cum ſubiectis, quibus inhærent, vt riſus compos in ſubſtantia, & in linea punctum, atque in ſub­
                <lb/>
              ſtantia ſenſili principium motas. </s>
              <s>Tum etiam, quòd tametſi incomplexa ſunt principia cogni­
                <lb/>
              tionis, ſunt tamen remota: pronunciata verò & propoſitiones ſunt proxima principia cognitio­
                <lb/>
              nis, & demonſtrationis; ex hoc efficitur, vt non incomplexa pro principiis ab Ariſtotele ſtatuan­
                <lb/>
              tur; ſed ſub forma hypotheſeon, neque quòd ſint ſimpliciter, vt plurimum pronunciamus; ſed
                <lb/>
              vt inhærentia ſumimus, vbi eſſe adiacet, & prędicatur. </s>
              <s>Itaque non dicimus ſæpius eſſe motum,
                <lb/>
              ſeu multitudinem, neque item eſſe naturam; quoniam hæc ſine ſubſtantia ſenſili non exiſtunt,
                <lb/>
              ſed ita pronunciamus. </s>
              <s>
                <emph type="sup"/>
              e
                <emph.end type="sup"/>
              Omnia aut quædam moueri: multa eſſe ea, quæ ſunt ſiue genere, ſeu ſpe­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg48"/>
                <lb/>
              cie, aut numero, aliiſúe differentia modis. </s>
              <s>ſiquidem omnes has diſtinctiones ſenſus ipſe patefa­
                <lb/>
              ciat
                <emph type="sup"/>
              f
                <emph.end type="sup"/>
              res ſenſiles initia motus in ſeipſis habere & cętera huiuſmodi. </s>
              <s>Atque hactenus de gene­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg49"/>
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg50"/>
                <lb/>
              rali principiorum conſtitutione dictum ſit, ad ſpecialia deſcendamus.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg8"/>
              B</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg9"/>
              a 2. in
                <lb/>
              Tim.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg10"/>
              b 1. Poſt.
                <lb/>
              T. 25.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg11"/>
              c Abuma
                <lb/>
              zar.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg12"/>
              C</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg13"/>
              d 4. Met.
                <lb/>
              T. 9.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg14"/>
              e 1. Pri. </s>
              <s>ſeg.
                <lb/>
              </s>
              <s>3.
                <lb/>
                <lb/>
              1. Eth. c. 9.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg15"/>
              f 8. Phyſ.
                <lb/>
              Tt. 22. 26.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg16"/>
              g 1. Phyſ.
                <lb/>
              T. 71.
                <lb/>
                <lb/>
              1. De ortu.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg17"/>
              h 2. Met.
                <lb/>
              T. 14.
                <lb/>
                <lb/>
              7. Eth. c.
                <lb/>
              10.
                <lb/>
                <lb/>
              De Mem.
                <lb/>
              cap. 3.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg18"/>
              i Met. T.
                <lb/>
              26.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg19"/>
              D</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg20"/>
              k Phyſ. T.
                <lb/>
              1.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg21"/>
              l 1. Poſt.
                <lb/>
              T. 6.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg22"/>
              m 1 Poſt.
                <lb/>
              Tt. 5. 25.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg23"/>
              E</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg24"/>
              a Zim.
                <lb/>
              </s>
              <s>Tab. </s>
              <s
                <lb/>
              principia
                <lb/>
                <expan abbr="ſciẽtię">ſcientię</expan>
              na­
                <lb/>
              turalis.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg25"/>
              b Iand. 1.
                <lb/>
              Phyſ.
                <expan abbr="q.">que</expan>
              7.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg26"/>
              c 1. Phyſ.
                <lb/>
              T. 35.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg27"/>
              d 10.
                <expan abbr="Grã-mat">Gran­
                  <lb/>
                mat</expan>
              . 1. Po­
                <lb/>
              ſter. </s>
              <s>c. 25.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg28"/>
              e 8. Phyſ.
                <lb/>
              T. 22.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg29"/>
              f 1. Poſt.
                <lb/>
              T. 30.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg30"/>
              F</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg31"/>
              g 1. Ven.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg32"/>
              h 1 Eth.
                <lb/>
              cap. 7.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg33"/>
              G</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg34"/>
              i 1. Phyſ.
                <lb/>
              T. 3.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg35"/>
              k 1. Top.
                <lb/>
              cap. 2.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg36"/>
              H</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg37"/>
              l 8. Met.
                <lb/>
              cap. 4.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg38"/>
              m 2. Poſt.
                <lb/>
              T. vlt.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg39"/>
              n 1. Prin.
                <lb/>
              </s>
              <s>ſeg. 2.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg40"/>
              o 1. Met.
                <lb/>
              ſum. 1.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg41"/>
              A</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg42"/>
              a 1. de ar­
                <lb/>
              te dicendi
                <lb/>
              cap. 10.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg43"/>
              B</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg44"/>
              b 1. Eth.
                <lb/>
              cap. 7.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg45"/>
              c T. 1.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg46"/>
              C</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg47"/>
              d 8. Top.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg48"/>
              e 1. Phyſ.
                <lb/>
              T. 9.
                <lb/>
                <lb/>
              8. Phyſ.
                <lb/>
              T. 22.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg49"/>
              f 10. Met.
                <lb/>
              T. 12.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg50"/>
              D</s>
            </p>
            <p type="head">
              <s>
                <emph type="italics"/>
              Distributio principiorum noſtrę methodi ponitur, & leuiter aliqua ad ipſa
                <lb/>
              pertinentia tanguntur. </s>
              <s>Cap. </s>
              <s>II
                <emph.end type="italics"/>
              .</s>
            </p>
            <p type="main">
              <s>QVIA methodus omnis ex duabus partibus componitur modo ſciendi nimirùm & ſcien­
                <lb/>
              tia. </s>
              <s>
                <emph type="sup"/>
              g
                <emph.end type="sup"/>
              Neceſſe enim eſt, in quaque methodo noſcere quatenus aliquid tractandum eſt,
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg51"/>
                <lb/>
              quibus viis atque rationibus confirmandum, & quo quidque loco diſponendum. </s>
              <s>Scientia rem
                <lb/>
              ipſam declarante & definiente, demonſtrante, & docente; etiam methodi principia ad hęc duo
                <lb/>
              capita commodè referri poterunt; erunt enim aliqua principia, quæ modum ſciendi ſpectabunt,
                <lb/>
              nonnulla quæ ſcientiam reſpicient. </s>
              <s>Verum ſicut in methodo ratio tractandi, ſeu modus ſciendi
                <lb/>
              ſcientiæ præponendus eſt,
                <emph type="sup"/>
              h
                <emph.end type="sup"/>
              etenim abſonum eſt vnà ſcientiam
                <expan abbr="modumq́">modumque</expan>
              ; ſciendi quærere: ſic
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg52"/>
                <lb/>
              de principiis, quæ pertinent ad modum tractandi, priore loco verba faciemus. </s>
              <s>Atque ea qui­
                <lb/>
              dem non pauca ſunt, horum primas ſibi vendicat, cum in omni contemplatione, tùm maximè in </s>
            </p>
          </chap>
        </body>
      </text>
    </archimedes>