Buonamici, Francesco, De motu libri X

List of thumbnails

< >
11
11
12
12
13
13
14
14
15
15
16
16
17
17
18
18
19
19
20
20
< >
page |< < of 1055 > >|
    <archimedes>
      <text>
        <body>
          <chap>
            <p type="main">
              <s>
                <pb pagenum="5"/>
                <arrow.to.target n="marg41"/>
                <lb/>
              eius aſſeclis defendamus experientiam cum conſuetudine fuiſſe numeratam, quaſi idem ſint, aut
                <lb/>
              conſuetudinem experientia conſequatur, quippe quòd omnis conſuetudo poſtulet
                <expan abbr="experiẽtiam">experientiam</expan>
              .
                <lb/>
              </s>
              <s>Atqui mihi magis iudicium Euſtratij probatur aliud facientis experientiam à conſuetudine:
                <lb/>
                <emph type="sup"/>
              a
                <emph.end type="sup"/>
              quoniam conſuetudo ex actione ſuboritur, experientia ex obſeruatione, & collatione plurium
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg42"/>
                <lb/>
              ſingularium conſimilium, vt quòd rhabarbarum purget flauam bilem, in hoc & illo ægroto ex­
                <lb/>
              perimur; nec quicquam propterea conſueuimus. </s>
              <s>Quoniam verò dicere poſſes non omnem pla­
                <lb/>
              nè ſed aliquam experientiam cum conſuetudine conuenire, oſtendam ego id eſſe ex euento &
                <lb/>
              fortuitò, non neceſſario & per ſe, quando multæ ſunt conſuetudines, quæ ſine vlla aduerſione,
                <lb/>
              ſenſu notitiaúe contrahuntur, veluti quòd ſibi quiſpiam vellicet barbam, aut curuus incedat, ſine
                <lb/>
              illis verò nulla experientia
                <expan abbr="cõſtare">conſtare</expan>
              poteſt, quid
                <expan abbr=".n.">enim</expan>
              obſecrò experimenti facies, niſi aduerteris? </s>
              <s>quid
                <lb/>
              aduerteris, niſi noueris aut ſenſeris? </s>
              <s>Hæc quidem omnia, quæ nuper commemorauimus
                <expan abbr="princi-piorũ">princi­
                  <lb/>
                piorum</expan>
                <expan abbr="notitiã">notitiam</expan>
              faciunt, offerentia terminos menti, quos ſimulac ipſa
                <expan abbr="contẽplata">contemplata</expan>
              fuerit, ita eſſe certiſ­
                <lb/>
              ſimè cognoſcit & maximè credit, & ad eorum normam refert omnia, quæ conſequuntur. </s>
              <s>Sed
                <lb/>
              cum è principiis rerum nonnulla ſint euidentia, neque præmonſtratorem poſtulent, alia recon­
                <lb/>
              dita ſint & ignota nobis ea quæ paulò ante recenſuimus, omne principiorum genus amplectun­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg43"/>
                <lb/>
              tur, ſiue notum ſit nobis ſiue ignotum. </s>
              <s>Verumenimuero conſilium noſtrum eſt in naturalis ſcien­
                <lb/>
              tiæ veſtibulo conſtituere illa quæ ſine acri ratione noteſcunt, & in notis nobis
                <expan abbr="collocãtur">collocantur</expan>
              , ſiue ſint
                <lb/>
              poſteriora, ſeu priora natura, quæ de domo quicunque afferre ſolet, aut paucis admonitus à præ­
                <lb/>
              ceptore, admittere; quæ in ſenſu & experientia poni dicimus, & accipi ita eſſe ſolum, quia ſcili­
                <lb/>
              cet nulla eorum cauſſa afferatur. </s>
              <s>Quocirca dictum quoque eſt ab Ariſtotele
                <emph type="sup"/>
              b
                <emph.end type="sup"/>
              quòd ita ſit, eſſe
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg44"/>
                <lb/>
              principium, non illud ſanè, quod legitur 2. Poſt.
                <emph type="sup"/>
              c
                <emph.end type="sup"/>
              & eſt in numero quæſtionum, quod falsò non­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg45"/>
                <lb/>
              nulli Ethicorum interpretes opinantur; ſed id, quod numeratur in præcognitis. </s>
              <s>Etenim prin­
                <lb/>
              cipia ſic prænoſcuntur, quòd ſunt. </s>
              <s>In phyſicis autem à ſenſu, & experientia trahunt originem,
                <lb/>
              his verò nititur inductio, quæ principiis proximè terminatur; vnde miniſterio facultatis ſentien­
                <lb/>
              tis opera mentis ſuccedit. </s>
              <s>Hinc pendet vniuerſa fides, quę demonſtrationibus habetur, quia per
                <lb/>
              ſe credunt, atque ita, vt cæteris, quæ deducuntur ab ipſis, fidem communicent: neque enim cauſ­
                <lb/>
              ſa vlla eſt, cur vera ſint: ſed quod ita principiorum termini ſe habent, vt aut indiſſolubili vincu­
                <lb/>
              lo connectantur, aut quòd alter alterius rationem compleat. </s>
              <s>Ideo noſcimus & credimus, quia
                <lb/>
              nouit mens eorum terminos,
                <expan abbr="vtroſq.">vtroſque</expan>
              ſenſu indicante, atque ita certò vt de illorum connexione
                <lb/>
              non dubitet. </s>
              <s>Neque enim volumus eſſentialem illam connexionem quam aiunt imitatores
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg46"/>
                <lb/>
              Auerrois, in vno indiuiduo percipi, aut ab vna inductionis particula ſignificari, ſed inductione
                <lb/>
              iam abſoluta, vt conuenit, quæ illic terminatur, vnde non ſuccurrit aliquod indiuiduum aliter
                <lb/>
              ſe habens:
                <emph type="sup"/>
              d
                <emph.end type="sup"/>
              mentem protinus illam connexionem eſſentialem perſpicere: ob
                <expan abbr="eamq́">eamque</expan>
              . </s>
              <s>rem melius
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg47"/>
                <lb/>
              affecti ſumus ad principia, quàm ad ea, quæ per demonſtrationem concepimus. </s>
              <s>Sed enim, quia
                <lb/>
              primus eorum exortus eſt à ſenſu, ipſi verò præſentantur confuſæ quædam ſpecies, & inhęrentia
                <lb/>
              cum ſubiectis, quibus inhærent, vt riſus compos in ſubſtantia, & in linea punctum, atque in ſub­
                <lb/>
              ſtantia ſenſili principium motas. </s>
              <s>Tum etiam, quòd tametſi incomplexa ſunt principia cogni­
                <lb/>
              tionis, ſunt tamen remota: pronunciata verò & propoſitiones ſunt proxima principia cognitio­
                <lb/>
              nis, & demonſtrationis; ex hoc efficitur, vt non incomplexa pro principiis ab Ariſtotele ſtatuan­
                <lb/>
              tur; ſed ſub forma hypotheſeon, neque quòd ſint ſimpliciter, vt plurimum pronunciamus; ſed
                <lb/>
              vt inhærentia ſumimus, vbi eſſe adiacet, & prędicatur. </s>
              <s>Itaque non dicimus ſæpius eſſe motum,
                <lb/>
              ſeu multitudinem, neque item eſſe naturam; quoniam hæc ſine ſubſtantia ſenſili non exiſtunt,
                <lb/>
              ſed ita pronunciamus. </s>
              <s>
                <emph type="sup"/>
              e
                <emph.end type="sup"/>
              Omnia aut quædam moueri: multa eſſe ea, quæ ſunt ſiue genere, ſeu ſpe­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg48"/>
                <lb/>
              cie, aut numero, aliiſúe differentia modis. </s>
              <s>ſiquidem omnes has diſtinctiones ſenſus ipſe patefa­
                <lb/>
              ciat
                <emph type="sup"/>
              f
                <emph.end type="sup"/>
              res ſenſiles initia motus in ſeipſis habere & cętera huiuſmodi. </s>
              <s>Atque hactenus de gene­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg49"/>
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg50"/>
                <lb/>
              rali principiorum conſtitutione dictum ſit, ad ſpecialia deſcendamus.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg8"/>
              B</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg9"/>
              a 2. in
                <lb/>
              Tim.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg10"/>
              b 1. Poſt.
                <lb/>
              T. 25.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg11"/>
              c Abuma
                <lb/>
              zar.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg12"/>
              C</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg13"/>
              d 4. Met.
                <lb/>
              T. 9.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg14"/>
              e 1. Pri. </s>
              <s>ſeg.
                <lb/>
              </s>
              <s>3.
                <lb/>
                <lb/>
              1. Eth. c. 9.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg15"/>
              f 8. Phyſ.
                <lb/>
              Tt. 22. 26.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg16"/>
              g 1. Phyſ.
                <lb/>
              T. 71.
                <lb/>
                <lb/>
              1. De ortu.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg17"/>
              h 2. Met.
                <lb/>
              T. 14.
                <lb/>
                <lb/>
              7. Eth. c.
                <lb/>
              10.
                <lb/>
                <lb/>
              De Mem.
                <lb/>
              cap. 3.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg18"/>
              i Met. T.
                <lb/>
              26.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg19"/>
              D</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg20"/>
              k Phyſ. T.
                <lb/>
              1.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg21"/>
              l 1. Poſt.
                <lb/>
              T. 6.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg22"/>
              m 1 Poſt.
                <lb/>
              Tt. 5. 25.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg23"/>
              E</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg24"/>
              a Zim.
                <lb/>
              </s>
              <s>Tab. </s>
              <s
                <lb/>
              principia
                <lb/>
                <expan abbr="ſciẽtię">ſcientię</expan>
              na­
                <lb/>
              turalis.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg25"/>
              b Iand. 1.
                <lb/>
              Phyſ.
                <expan abbr="q.">que</expan>
              7.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg26"/>
              c 1. Phyſ.
                <lb/>
              T. 35.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg27"/>
              d 10.
                <expan abbr="Grã-mat">Gran­
                  <lb/>
                mat</expan>
              . 1. Po­
                <lb/>
              ſter. </s>
              <s>c. 25.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg28"/>
              e 8. Phyſ.
                <lb/>
              T. 22.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg29"/>
              f 1. Poſt.
                <lb/>
              T. 30.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg30"/>
              F</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg31"/>
              g 1. Ven.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg32"/>
              h 1 Eth.
                <lb/>
              cap. 7.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg33"/>
              G</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg34"/>
              i 1. Phyſ.
                <lb/>
              T. 3.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg35"/>
              k 1. Top.
                <lb/>
              cap. 2.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg36"/>
              H</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg37"/>
              l 8. Met.
                <lb/>
              cap. 4.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg38"/>
              m 2. Poſt.
                <lb/>
              T. vlt.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg39"/>
              n 1. Prin.
                <lb/>
              </s>
              <s>ſeg. 2.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg40"/>
              o 1. Met.
                <lb/>
              ſum. 1.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg41"/>
              A</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg42"/>
              a 1. de ar­
                <lb/>
              te dicendi
                <lb/>
              cap. 10.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg43"/>
              B</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg44"/>
              b 1. Eth.
                <lb/>
              cap. 7.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg45"/>
              c T. 1.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg46"/>
              C</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg47"/>
              d 8. Top.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg48"/>
              e 1. Phyſ.
                <lb/>
              T. 9.
                <lb/>
                <lb/>
              8. Phyſ.
                <lb/>
              T. 22.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg49"/>
              f 10. Met.
                <lb/>
              T. 12.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg50"/>
              D</s>
            </p>
            <p type="head">
              <s>
                <emph type="italics"/>
              Distributio principiorum noſtrę methodi ponitur, & leuiter aliqua ad ipſa
                <lb/>
              pertinentia tanguntur. </s>
              <s>Cap. </s>
              <s>II
                <emph.end type="italics"/>
              .</s>
            </p>
            <p type="main">
              <s>QVIA methodus omnis ex duabus partibus componitur modo ſciendi nimirùm & ſcien­
                <lb/>
              tia. </s>
              <s>
                <emph type="sup"/>
              g
                <emph.end type="sup"/>
              Neceſſe enim eſt, in quaque methodo noſcere quatenus aliquid tractandum eſt,
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg51"/>
                <lb/>
              quibus viis atque rationibus confirmandum, & quo quidque loco diſponendum. </s>
              <s>Scientia rem
                <lb/>
              ipſam declarante & definiente, demonſtrante, & docente; etiam methodi principia ad hęc duo
                <lb/>
              capita commodè referri poterunt; erunt enim aliqua principia, quæ modum ſciendi ſpectabunt,
                <lb/>
              nonnulla quæ ſcientiam reſpicient. </s>
              <s>Verum ſicut in methodo ratio tractandi, ſeu modus ſciendi
                <lb/>
              ſcientiæ præponendus eſt,
                <emph type="sup"/>
              h
                <emph.end type="sup"/>
              etenim abſonum eſt vnà ſcientiam
                <expan abbr="modumq́">modumque</expan>
              ; ſciendi quærere: ſic
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg52"/>
                <lb/>
              de principiis, quæ pertinent ad modum tractandi, priore loco verba faciemus. </s>
              <s>Atque ea qui­
                <lb/>
              dem non pauca ſunt, horum primas ſibi vendicat, cum in omni contemplatione, tùm maximè in </s>
            </p>
          </chap>
        </body>
      </text>
    </archimedes>