Bošković, Ruđer Josip, Theoria philosophiae naturalis redacta ad unicam legem virium in natura existentium

List of thumbnails

< >
241
241 (189)
242
242 (190)
243
243 (191)
244
244 (192)
245
245 (193)
246
246 (194)
247
247 (195)
248
248 (196)
249
249 (197)
250
250 (198)
< >
page |< < (198) of 389 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="la" type="free">
        <div type="section" level="0" n="0">
          <p>
            <s xml:space="preserve">
              <pb o="198" file="0250" n="250" rhead="THEORIÆ"/>
            debeat totus frangi ſimul, vel potius debeant aliæ poſt alias
              <lb/>
            frangi virgæ.</s>
            <s xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:space="preserve">433. </s>
            <s xml:space="preserve">Id ipſum eſt diſcrimen inter fluida hujus generis, & </s>
            <s xml:space="preserve">
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0250-01" xlink:href="note-0250-01a" xml:space="preserve">Applicatio ex-
                <lb/>
              empli ad flui-
                <lb/>
              da, & ſolida:
                <lb/>
              ſucceſſiva par
                <lb/>
              ticularum ſepa-
                <lb/>
              ratio in flui-
                <lb/>
              dis.</note>
            ſolida. </s>
            <s xml:space="preserve">In his motus particularum circa particulas liber ob
              <lb/>
            earum uniformitatem permittit, ut ſeparentur aliæ; </s>
            <s xml:space="preserve">poſt alias;
              <lb/>
            </s>
            <s xml:space="preserve">dum in ſolidis vis in latus, de qua egimus jam in pluribus
              <lb/>
            locis, & </s>
            <s xml:space="preserve">anguli prominentes, ac figurarum irregularitas, im-
              <lb/>
            pediunt ejuſmodi liberum motum, qui fiat ſine mutatione di-
              <lb/>
            ſtantiarum, & </s>
            <s xml:space="preserve">cogunt divulſionem plurimarum particularum ſi-
              <lb/>
            mul: </s>
            <s xml:space="preserve">unde oritur difficultas illa ingens dividendi a ſe invicem
              <lb/>
            particulas ſolidas, quæ in diviſione fluidorum eſt adeo tenuis,
              <lb/>
            ac ad ſenſum nulla.</s>
            <s xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:space="preserve">434. </s>
            <s xml:space="preserve">Succeſſivam hujuſmodi ſeparationem particularum alia-
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0250-02" xlink:href="note-0250-02a" xml:space="preserve">Exemplum i-
                <lb/>
              pſius in aqua:
                <lb/>
              reſiſtentiam in
                <lb/>
              fluidis ad ſepa-
                <lb/>
              rationem fieri
                <lb/>
              eandem, ac in
                <lb/>
              ſolidis, ſi velo-
                <lb/>
              citas debeat eſ-
                <lb/>
              ſe ingens.</note>
            rum poſt alias videmus utique in ipſis aquæ guttis pendenti-
              <lb/>
            bus, quæ ubi ita excreverunt; </s>
            <s xml:space="preserve">ut pondus totius guttæ ſuperet
              <lb/>
            vim attractivam mutuam partium ipſius; </s>
            <s xml:space="preserve">non divellitur tota
              <lb/>
            ſimul ingens ejus aliqua maſſa, ſed a ſuperiore parte, utut bre-
              <lb/>
            viſſimo tempore, attenuatur per gradus; </s>
            <s xml:space="preserve">donec illud veluti fi-
              <lb/>
            lum jam tenuiſſimum penitus ſuperetur. </s>
            <s xml:space="preserve">Fuerunt prius mille
              <lb/>
            particulæ in ſuperficie, quæ guttam pendentem connectebant
              <lb/>
            cum ſuperiore parte aquæ, quæ relinquitur adhærens corpori, ex
              <lb/>
            quo pendebat gutta, fiunt paullo poſt ibi 900, 800, 700: </s>
            <s xml:space="preserve">& </s>
            <s xml:space="preserve">ita
              <lb/>
            porro imminuto earum numero per gradus, dum laterales ac-
              <lb/>
            cedunt ad ſe invicem, & </s>
            <s xml:space="preserve">attenuatur figura: </s>
            <s xml:space="preserve">quarum idcirco re-
              <lb/>
            ſiſtentia facile vincitur, ut ubi in illo virgarum faſciculo fran-
              <lb/>
            gantur aliæ poſt alias. </s>
            <s xml:space="preserve">At ubi celerrimo motu in fluidum ejuſ-
              <lb/>
            modi incurritur ita; </s>
            <s xml:space="preserve">ut non poſſint tam brevi tempore aliæ aliis
              <lb/>
            particulæ locum dare, & </s>
            <s xml:space="preserve">in gyrum agi; </s>
            <s xml:space="preserve">tum vero fluida reſiſtunt,
              <lb/>
            ut ſolida. </s>
            <s xml:space="preserve">Id experimur in globis tormentariis, qui ex aqua re-
              <lb/>
            ſiliunt, in eam ſatis oblique projecti, ut manente ſatis magna
              <lb/>
            horizontali velocitate colliſio in perpendiculari fiat more ſoli-
              <lb/>
            dorum: </s>
            <s xml:space="preserve">ac eandem quoque reſiſtentiam in aqua ſcindenda ex-
              <lb/>
            periuntur, qui ſe ex editiore loco in eam demittunt.</s>
            <s xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:space="preserve">435. </s>
            <s xml:space="preserve">Hinc autem pronum eſt videre, unde ſoliditatis phæ-
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0250-03" xlink:href="note-0250-03a" xml:space="preserve">Soliditatis cau-
                <lb/>
              ſa in vi, & mo.
                <lb/>
              tu in latus: ex-
                <lb/>
              emplum in pa-
                <lb/>
              rallelepipedis.</note>
            nomena ortum ducant. </s>
            <s xml:space="preserve">Nimirum ubi particularum figura re-
              <lb/>
            cedit plurimum a ſphærica, vel diſtributio punctorum intra
              <lb/>
            particulam inæqualis eſt, ibi nec habetur libertas illa motus
              <lb/>
            circularis, & </s>
            <s xml:space="preserve">omnia, quæ ad ſoliditatem pertinent, conſequi
              <lb/>
            debent ex vi in latus. </s>
            <s xml:space="preserve">Cum enim una particula reſpectu al-
              <lb/>
            terius non diſtantiam tantummodo, ſed & </s>
            <s xml:space="preserve">poſitionem ſervare
              <lb/>
            debeat; </s>
            <s xml:space="preserve">non ſolum, ea promota, vel retracta, alteram quoque
              <lb/>
            promoveri, vel retrahi neceſſe eſt; </s>
            <s xml:space="preserve">ſed præterea, ea circa axem
              <lb/>
            quencunque converſa, oportet & </s>
            <s xml:space="preserve">illam aliam loco cedere,
              <lb/>
            ac eo abire, ubi poſitionem priorem reſpectivam acquirat:
              <lb/>
            </s>
            <s xml:space="preserve">quod cum & </s>
            <s xml:space="preserve">tertia reſpectu ſecundæ præſtare debeat, & </s>
            <s xml:space="preserve">omnes
              <lb/>
            reliquæ circunquaque circa illam poſitæ; </s>
            <s xml:space="preserve">patet utique, non
              <lb/>
            poſſe motum in eo caſu imprimi parti cuipiam ſyſtematis; </s>
            <s xml:space="preserve">
              <lb/>
            quin & </s>
            <s xml:space="preserve">totius ſyſtematis motus conſequatur reſpectivam </s>
          </p>
        </div>
      </text>
    </echo>