Bošković, Ruđer Josip, Theoria philosophiae naturalis redacta ad unicam legem virium in natura existentium

List of thumbnails

< >
231
231 (179)
232
232 (180)
233
233 (181)
234
234 (182)
235
235 (183)
236
236 (184)
237
237 (185)
238
238 (186)
239
239 (187)
240
240 (188)
< >
page |< < (200) of 389 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="la" type="free">
        <div type="section" level="0" n="0">
          <p>
            <s xml:space="preserve">
              <pb o="200" file="0252" n="252" rhead="THEORIÆ"/>
            velut in plumbo. </s>
            <s xml:space="preserve">Si demum vires hinc, & </s>
            <s xml:space="preserve">inde per exiguum
              <lb/>
            intervallum durent, poſt quod nulla ſit actio, vel ingens re-
              <lb/>
            pulſivus arcus conſequatur, qui ſequentes attractivos ſuperet;
              <lb/>
            </s>
            <s xml:space="preserve">habebitur virga rigida, & </s>
            <s xml:space="preserve">fractio, ac eo major erit ſoliditas,
              <lb/>
            & </s>
            <s xml:space="preserve">illa, quæ vulgo appellatur durities, quo vires illæ hinc & </s>
            <s xml:space="preserve">
              <lb/>
            inde ſtatim poſt limites fuerint majores.</s>
            <s xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:space="preserve">438. </s>
            <s xml:space="preserve">Atque hic quidem jam etiam ad diſcrimen devenimus
              <lb/>
            inter elaſtica, & </s>
            <s xml:space="preserve">mollia: </s>
            <s xml:space="preserve">verum antequam ad ea faciamus gra-
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0252-01" xlink:href="note-0252-01a" xml:space="preserve">Quid, & unde
                <lb/>
              viſcoſitas.</note>
            dum, adnotabo non nulla, quæ adhuc pertinent ad ſolidorum,
              <lb/>
            & </s>
            <s xml:space="preserve">fluidorum naturam, ac proprietates. </s>
            <s xml:space="preserve">Inprimis media inter
              <lb/>
            ſolida, & </s>
            <s xml:space="preserve">fluida, ſunt viſcoſa corpora, in quibus eſt aliqua
              <lb/>
            vis in latus, ſed exigua. </s>
            <s xml:space="preserve">Ea reſiſtunt mutationi figuræ, ſed
              <lb/>
            eo majore, vel minore vi, quo majus, vel minus eſt in di-
              <lb/>
            verſis particularum punctis virium diſcrimen, a quo oritur vis
              <lb/>
            in latus. </s>
            <s xml:space="preserve">Viſcoſa autem præter tenacitatem, quam habent in-
              <lb/>
            ter ſe, habent etiam vim, qua adhærent externis corporibus,
              <lb/>
            ſed non omnibus, in quo ad humidos liquores referuntur. </s>
            <s xml:space="preserve">Hu-
              <lb/>
            miditas enim eſt itidem reſpectiva. </s>
            <s xml:space="preserve">Aqua, quæ digitis noſtris
              <lb/>
            adhæret illico, & </s>
            <s xml:space="preserve">per vitrum, ac lignum diffunditur admo-
              <lb/>
            dum facile, oleaginoſa, & </s>
            <s xml:space="preserve">reſinoſa corpora non humectat, in
              <lb/>
            foliis herbarum pinguibus extat in guttulas eminens, & </s>
            <s xml:space="preserve">avium
              <lb/>
            plurium plumas non inficit. </s>
            <s xml:space="preserve">Id pendet a vi inter particulas
              <lb/>
            fluidi, & </s>
            <s xml:space="preserve">particulas externi corporis; </s>
            <s xml:space="preserve">& </s>
            <s xml:space="preserve">jam vidimus pro di-
              <lb/>
            verſa punctorum diſtributione particuias eaſdem reſpectu alia-
              <lb/>
            rum debere habere in eadem directione vim attractivam, re-
              <lb/>
            ſpectu aliarum repulſivam vim, & </s>
            <s xml:space="preserve">reſpectu aliarum nullam.</s>
            <s xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:space="preserve">439. </s>
            <s xml:space="preserve">In particulis illis, quæ ad ſoliditatem requiruntur, in-
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0252-02" xlink:href="note-0252-02a" xml:space="preserve">Organicorum
                <lb/>
              corporum effor-
                <lb/>
              matio per vires
                <lb/>
              in latus verſus
                <lb/>
              certa ſuperficiei
                <lb/>
              puncta.</note>
            venitur admodum expedita ratio phænomeni ad ſolida corpo-
              <lb/>
            ra pertinentis, quod Phyſicos in ſummam admirationem ra-
              <lb/>
            pit, nimirum diſpoſitio quædam in peculiares quaſdam figu-
              <lb/>
            ras, quæ in ſalibus inprimis apparent admodum conſtantes,
              <lb/>
            in glacie, & </s>
            <s xml:space="preserve">in nivium ſtellulis potiſſimum adeo ſunt elegan-
              <lb/>
            tes etiam, & </s>
            <s xml:space="preserve">ad certas quaſdam leges accedunt, quas itidem
              <lb/>
            cum conſtanti admodum figurarum forma in gemmarum ſuc-
              <lb/>
            cis ſimplicibus obſervamus, quæ vero nuſquam magis ſe pro-
              <lb/>
            dunt, quam in organicis vegetabilium, & </s>
            <s xml:space="preserve">animalium corpori-
              <lb/>
            bus. </s>
            <s xml:space="preserve">In hac mea Theoria in promptu eſt ratio. </s>
            <s xml:space="preserve">Si enim par-
              <lb/>
            ticulæ in certis ſuæ ſuperficiei partibus quaſdam alias particu-
              <lb/>
            las attrahunt, in aliis repellunt; </s>
            <s xml:space="preserve">facile concipitur, cur non niſi
              <lb/>
            certo ordine ſibi adhæreant, in illis nimirum locis tantummo-
              <lb/>
            do, in quibus ſe attrahunt, & </s>
            <s xml:space="preserve">fatis firmos limites nanciſci poſ-
              <lb/>
            ſunt, adeoque non niſi in certas tantummodo figuras poſſint coa-
              <lb/>
            leſcere. </s>
            <s xml:space="preserve">Quoniam vero præterea eadem particula, eadem ſui
              <lb/>
            parte, qua alteram attrahit, alteram pro ejus varia diſpoſitio-
              <lb/>
            ne repellit; </s>
            <s xml:space="preserve">dum maſſa plurium particularum temere agitata
              <lb/>
            prætervolat; </s>
            <s xml:space="preserve">eæ tantummodo ſiſtentur, quæ attrahuntur, & </s>
            <s xml:space="preserve">ad
              <lb/>
            ea ſe applicabunt puncta, ad quæ maxime attrahuntur, ac in
              <lb/>
            illis hærebunt, in quibus poſt acceſſum maxime tenaces </s>
          </p>
        </div>
      </text>
    </echo>