Buonamici, Francesco, De motu libri X

Page concordance

< >
< >
page |< < of 1055 > >|
    <archimedes>
      <text>
        <body>
          <chap>
            <p type="main">
              <s>
                <pb pagenum="233"/>
                <arrow.to.target n="marg1588"/>
                <lb/>
              quòd & animus eſt forma, forma autem natura. </s>
              <s>Ergo & animus natura, nihilominus eſt prin­
                <lb/>
              cipium mouens internum. </s>
              <s>Aut igitur animus non eſt in aliqua prima parte, quemadmodum
                <lb/>
              conſtituit Ariſtoteles, aut forma & natura per
                <expan abbr="conſequentiã">conſequentiam</expan>
              non erit in toto primò,
                <expan abbr="eademq́">eademque</expan>
              . </s>
              <s>po­
                <lb/>
              terit eſſe principium motus internum. </s>
              <s>An ea vis eſt omnis efficientis corporei, vt moueat, qua­
                <lb/>
              tenus eſt actu, & per formam quam habet det rei
                <expan abbr="formã">formam</expan>
              , quę non habet: ſed in eo quod mouetur,
                <lb/>
              requiritur
                <expan abbr="etiã">etiam</expan>
              certa ratio per quam moueatur, vti de ęgro dictura fuit: coger. </s>
              <s>n. ſit oportet qui
                <lb/>
              ſanandus eſt, & cùm in animo carentibus ſit forma extenta cum ſubiecto, quod infrà declarabi­
                <lb/>
              tur, vnam certè rationem obtinet,
                <expan abbr="nẽpe">nempe</expan>
              rationem per quam mouetur habens illam, ſed in corpo­
                <lb/>
              re animato, cùm ſubiecto & ſecundùm
                <expan abbr="præſentiã">præſentiam</expan>
              ſecreta ſit à toto, ſecundùm virtutem toti com­
                <lb/>
              municetur, & partes reliquæ in animante potiantur ea forma per adnexionem; efficitur vt quo­
                <lb/>
              ad præſentiam, cùm ſeparata ſit à partibus quas mouet, vim ſubeat efficientis, quoad informat
                <lb/>
              ipſas; & totum per virtutem ab illa prima parte infuſam, per quam eſt animal, habeat rationem
                <lb/>
              formæ, & ita efficiat motum in animali, quia moueatur per ipſam: ſic
                <expan abbr=".n.">enim</expan>
              mouetur, quatenus eſt
                <lb/>
              animal, quare & per animum mouetur & ab animo. </s>
              <s>Verùm ab animo vt ab efficiente & per prę­
                <lb/>
              ſentiam ſeparato: per animum, quoniam mouetur quatenus animal, tanquam per formam quæ
                <lb/>
              virtute per totum diffunditur. </s>
              <s>Quare etiam cùm animus eo modo informet ſingulas parteis, &
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1589"/>
                <lb/>
              ſit ratio perquam mouetur animal; fit vt forma ſit in animali principium motus primò atque
                <lb/>
              etiam natura, & quia ſeparatus eſt per præſentiam à toto moueat vt efficiens, neque primò,
                <expan abbr="neq;">neque</expan>
                <lb/>
              vt forma. </s>
              <s>Ex quibus ſequitur, vt neque natura ſit principium internum quod efficiat motum,
                <lb/>
              neque quin animus ſit & natura & forma, quanuis vt internum principium moueat. </s>
              <s>Ex his item
                <lb/>
              apparet diſtinctio inter naturam & animum, cùm animus geminam vim obtineat in animante,
                <lb/>
              naturæ autem ratio ſit vnica, nimirùm principium per quod corpora mouentur.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg1562"/>
              G</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg1563"/>
              a 1. de an.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg1564"/>
              b Gal. lib.
                <lb/>
              </s>
              <s>de nat. </s>
              <s>hu.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg1565"/>
              H</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg1566"/>
              A</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg1567"/>
              B</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg1568"/>
              C</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg1569"/>
              D</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg1570"/>
              a 12. Met.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg1571"/>
              b 11. Met.
                <lb/>
              T. 13.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg1572"/>
              E</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg1573"/>
              F</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg1574"/>
              G</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg1575"/>
              H</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg1576"/>
              A</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg1577"/>
              a 5. Met.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg1578"/>
              B</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg1579"/>
              b 6. Top.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg1580"/>
              C</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg1581"/>
              D</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg1582"/>
              E</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg1583"/>
              F</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg1584"/>
              G</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg1585"/>
              a 1. Phyſ.
                <lb/>
              T. 74.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg1586"/>
              H</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg1587"/>
              b 4. de cę­
                <lb/>
              lo.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg1588"/>
              A</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg1589"/>
              B</s>
            </p>
            <p type="head">
              <s>
                <emph type="italics"/>
              An plena ſit naturæ definitio, nec'ne perquiritur. </s>
              <s>Cap. </s>
              <s>II
                <emph.end type="italics"/>
              .</s>
            </p>
            <p type="main">
              <s>EXPEDITI ponderatione verborum tranſeamus nunc ad ſecundam diſputationis noſtræ
                <lb/>
              partem qua nobis eſſentia naturæ eſt pertractanda ſubtilius. </s>
              <s>In quo quidem munere quan­
                <lb/>
              uis multa ſint ea quæ de naturæ definitione dubitantur, illa tamen ſeligere enitemur quæ perti­
                <lb/>
              neant ad inueniendas cauſas motus naturalis. </s>
              <s>In primis verò duo ſunt quę ponderis alicuius in
                <lb/>
              hac definitioue aduertenda ſeſe obiiciant. </s>
              <s>Primùm quidem id quod à Philopono animaduer­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1590"/>
                <lb/>
              ſum eſt in ipſa: quòd imperfecta ſit, & manca: quippe quæ, non omnia prędicata contineat quæ
                <lb/>
              neceſſariò ad ipſam planè conſtituendam requirantur. </s>
              <s>Alterum verò quòd ſatis perſpicua non
                <lb/>
              ſit: id quod Ariſtoteli noſtro obiecit Arabum princeps. </s>
              <s>Nam ſi eiuſmodi ſunt ea quæ auctores
                <lb/>
              iſti grauiſsimi opponunt, vt probari poſsint; ex his quæ tradit Ariſtoteles, principium motus
                <lb/>
              non ſatis exploratum fuerit, nec certa notitia ſuppetet cauſſarum motus naturalis quas inqui­
                <lb/>
              rendas in hoc libro ſuſcepimus. </s>
              <s>Hęc quidem nos vrgent in præſentia,
                <expan abbr="trahuntq́">trahuntque</expan>
              . </s>
              <s>ad ſui ipſarum
                <lb/>
              explicationem alia forſan adiecturos, ſi præceptoris operam deſiderare videantur. </s>
              <s>Ad hoſce
                <lb/>
              igitur nodos extricandos ordine procedamus. </s>
              <s>Itaque Philoponus in noſtram definitionem ſic
                <lb/>
              inuectus eſt. </s>
              <s>quòd ex poſterioribus conficeretur, nempe ex motu & quiete quæ ſunt effecta natu­
                <lb/>
              ræ: idcirco aliam ipſe definitionem aſsignare conatus eſt, aut potius Ariſtotelicam ineptè ſupple­
                <lb/>
              re iam enarratis partibus alias nouas adiiciens, ſic vitam & facultatem, per corpora
                <expan abbr="penetrãtem">penetrantem</expan>
              ,
                <lb/>
                <expan abbr="eorumq́">eorumque</expan>
              . </s>
              <s>efformatricem, atque gubernatricem, principium motus, & ſtatus, & cętera, quæ in Ari­
                <lb/>
              ſtotelica definitione conſequuntur. </s>
              <s>At verò & ipſe toties peccat, quot verba pronunciat, & ca­
                <lb/>
              nones analyticos labefactans, & contra ſe ipſum decernens, nec quàm ſibi conſtanter
                <expan abbr="conuenien-terq́">conuenien­
                  <lb/>
                terque</expan>
              . </s>
              <s>dicat, laborans. </s>
              <s>Contra ſe ipſum primò: quoniam vult prædicata, quæ ſumpta ſunt in de­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1591"/>
                <lb/>
              finitione noſtra, eſſe poſteriora & effecta, & tamen idem ipſe genus idem attributorum, quinimo
                <lb/>
              ipſamet prædicata in ſua definitione poſtmodum vſurpauit. </s>
              <s>Quare etiam eodem vitio laborat
                <lb/>
              eius definitio, ſeu potius oratio; ne caſſum quiddam, & inani vocis ſono decoratum dicam.
                <lb/>
              </s>
              <s>Tum etiam quòd vita quam ipſe ſuæ definitioni adhibuit, eſt opus quoddam, quod cùm motu
                <lb/>
              conferebatur ab Ariſtotele. </s>
              <s>
                <emph type="sup"/>
              a
                <emph.end type="sup"/>
              Ita ipſe facit, quemadmodum is qui ignim igni apponit, Ariſto­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1592"/>
                <lb/>
              telicis alia multa adiungens, vt ipſe putat, à definitione abhorrentia. </s>
              <s>Deinde contra regulas ana­
                <lb/>
              lyticas;
                <expan abbr="eoq́">eoque</expan>
              . </s>
              <s>in ſua definitione repetit idem fruſtra; nanque eſſe facultatem efformatricem, per
                <lb/>
              corpora penetrantem, & gubernatricem: nil eſt aliud profectò, quàm eſſe principium motus &
                <lb/>
              ſtatus eius in quo ineſt primò, dum ſic accipiatur,
                <expan abbr="quemadmodũ">quemadmodum</expan>
              nos expoſuimus; aut aliud cer­
                <lb/>
              tè cauſſę genus eſt à natura illa quam nunc indagamus, vt ea vis de qua diſſertum eſt 2. de ortu
                <lb/>
              anim. quæ facit, vt fœcunda ſint ſemina, quam medici formatricem vocant. </s>
              <s>Peccat tertiò con­
                <lb/>
              tra philoſophiam eò quòd vita proficiſcitur ab anima quæ item ipſa diſtinguitur à natura. </s>
              <s>Huc
                <lb/>
              accedit, quòd natura eſt principium motus, vita verò, vt ipſe docet 5. primæ philoſ. </s>
              <s>eſt accidens
                <lb/>
              animæ. </s>
              <s>Quin etiam natura principium eſt abſolutè. </s>
              <s>quamobrem in ſerie decem generum nihil </s>
            </p>
          </chap>
        </body>
      </text>
    </archimedes>