Cardano, Girolamo
,
De subtilitate
,
1663
Text
Text Image
Image
XML
Thumbnail overview
Document information
None
Concordance
Figures
Thumbnails
page
|<
<
of 403
>
>|
<
archimedes
>
<
text
>
<
body
>
<
chap
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.011277
">
<
pb
pagenum
="
606
"
xlink:href
="
016/01/253.jpg
"/>
in fine Veris, vel in æſtate, abſque vento
<
lb
/>
rum flatibus vllis, cum vehementi calore,
<
lb
/>
& dum non pluit, turbidus tamen ac nebu
<
lb
/>
loſus aër conſpicitur. </
s
>
<
s
id
="
s.011278
">Talem conſtitutionem
<
lb
/>
in Cramone ciuitate olim Hippocrates deſ
<
lb
/>
cripſit, quam maxima, & horrenda peſtis
<
lb
/>
eſt ſubſecuta, in qua præter lethiferas fe
<
lb
/>
bres, & tubercula atque carbunculos, inte
<
lb
/>
gra membra tabo abſumpta excidebant. </
s
>
<
s
id
="
s.011279
">Ca
<
lb
/>
lor enim ( vt diximus ) & humidum corru
<
lb
/>
ptionis parentes ſunt, cùm motus illa non
<
lb
/>
temperauerit. </
s
>
<
s
id
="
s.011280
">Aliud è cœlo ſignum ſumi ſo
<
lb
/>
let, cùm ſcilicet deliquia ſolis magna fiunt,
<
lb
/>
aut Cometes, aut igneæ flammæ in aëre vi
<
lb
/>
dentur. </
s
>
<
s
id
="
s.011281
">Ex immodica enim ſiccitate, &
<
lb
/>
vapore bituminoſo, hæc quæ aërem etiam
<
lb
/>
corrumpere poſſunt, fieri ſolent: quanquam
<
lb
/>
ſi nihil aliud ſubſequatur, fallax ſit ſignum.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.011282
">Nam annis, 1531. & ſequentibus multæ
<
lb
/>
ſtellæ crinitæ, & ab anno 1539. vſque ad
<
lb
/>
annum 1551. tot Solis & maxima
<
expan
abbr
="
tũ
">tum</
expan
>
Lunæ
<
lb
/>
deliquia apparuerunt, vt nunquam plura,
<
lb
/>
neque maiora contigiſſe legantur, & ta
<
lb
/>
men Italia ab anno 1524. vſque ad annum
<
lb
/>
præſentem 1559. nullam paſſa eſt inſignem
<
lb
/>
peſtis cladem, imò neque fermè veſtigium.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.011283
">Si tamen arbores ardere videantur, certius
<
lb
/>
eſt ſignum calamitatis futuræ, quoniam
<
lb
/>
iam aër ipſe noſter non ſublimis, qui minùs
<
lb
/>
ad nos attinet, infeſtatur. </
s
>
<
s
id
="
s.011284
">Quòd ſi aër quaſi
<
lb
/>
puluerulentus menſibus aliquot perſeueret,
<
lb
/>
peſtem futuram denunciat ſui generis. </
s
>
<
s
id
="
s.011285
">Nam
<
lb
/>
impurum quod trahitur, cor, ſed magis ce
<
lb
/>
rebrum vitiat. </
s
>
<
s
id
="
s.011286
">Cùm enim peſtis & ab aqua,
<
lb
/>
& ab aëre fiat, quæ ab aqua fit, cor magis
<
lb
/>
petit: quæ ab aëre, cerebrum. </
s
>
<
s
id
="
s.011287
">Nullum enim
<
lb
/>
ſeptum adeò denſum in cerebro velut in pul
<
lb
/>
mone, cùm tamen cerebrum reſpiret. </
s
>
<
s
id
="
s.011288
">Ipſius
<
lb
/>
verò cerebri ſubſtantia, cordis mollior ac
<
lb
/>
magis exanguis. </
s
>
<
s
id
="
s.011289
">Quò fit, vt in ſpecubus ob
<
lb
/>
vitium cerebri primùm in lipothymiam, in
<
lb
/>
de corde conſentiente in ſyncopen, & mor
<
lb
/>
tem incidant. </
s
>
<
s
id
="
s.011290
">Ex his igitur in cauſarum co
<
lb
/>
gnitionem venire licet, vt ex cauſis in mor
<
lb
/>
bi genus. </
s
>
<
s
id
="
s.011291
">Cúmque panis aëri expoſitus, mu
<
lb
/>
corem contrahit per nocte, habes iam cor
<
lb
/>
rupti aëris ſigna, proximámque ſi nondum
<
lb
/>
cœpit peſtilentiam. </
s
>
<
s
id
="
s.011292
">Cùm verò diues anus,
<
lb
/>
aut puellæ ſtragem prænunciantes videre at
<
lb
/>
que audire ſe eixiſtimauerint, peſtis ſubſe
<
lb
/>
quetur. </
s
>
<
s
id
="
s.011293
">Nam ſi viderunt, inquam, & au
<
lb
/>
dierunt, diui non mentiuntur? </
s
>
<
s
id
="
s.011294
">Si autem
<
lb
/>
non videntes videre ſe exiſtimant, atque
<
lb
/>
audire perperàm, iam atra bilis in ſanguine
<
lb
/>
exuperat aëris praua qualitate, quæ in de
<
lb
/>
terius procedens peſtem facit. </
s
>
<
s
id
="
s.011295
">Canum quo
<
lb
/>
que frequens rabies ob id peſtem nunciat,
<
lb
/>
quòd hi vel ab aquis, vel ab aëre in rabiem
<
lb
/>
aguntur. </
s
>
<
s
id
="
s.011296
">Declarauimus enim ab aquis cor
<
lb
/>
ruptis rabiem generari. </
s
>
<
s
id
="
s.011297
">Similiter & lupo
<
lb
/>
rum ingreſſus in vrbem, & moleſtia aſſi
<
lb
/>
dua, rabiei in eis cuiuſdam ſignum eſt. </
s
>
<
s
id
="
s.011298
">Ni
<
lb
/>
mia enim audacia rabiem nunciat. </
s
>
<
s
id
="
s.011299
">Ab his
<
lb
/>
igitur cauſis, quibus hi in rabiem aguntur,
<
lb
/>
corrumpuntur in hominibus humores, &
<
lb
/>
peſtis generatur. </
s
>
<
s
id
="
s.011300
">Ob id etiam quandoque
<
lb
/>
contingit ante peſtem aues deſerere oua at
<
lb
/>
que nidos, & imperfectos pullos: omnia
<
lb
/>
enim hæc ſigna ſunt prædominantis atræ
<
lb
/>
bilis, ſeu ob aërem, ſeu ob aquam corru
<
lb
/>
ptam. </
s
>
<
s
id
="
s.011301
">Oues autem præcipuè ante id tempus
<
lb
/>
clade afficiuntur: imbecilliores enim ac ſi
<
lb
/>
miles hominibus natura, ab eiſdem cauſis,
<
lb
/>
quibus homines peſtem patiuntur: Rana
<
lb
/>
rum quoque multitudo, & blattarum in
<
lb
/>
muris ob ſuperfluum humidum pingue fit,
<
lb
/>
quod naturæ humanæ aduerſatur, & illi
<
lb
/>
perniciem affert. </
s
>
<
s
id
="
s.011302
">Cúmque vermes ac ſer
<
lb
/>
pentes apparent, tum talpæ, id contingit,
<
lb
/>
quoniam cubilia propria deſerunt ob mole
<
lb
/>
ſtiam vaporis, qui ſub terra continetur, qui
<
lb
/>
que aſcendens aërem vitiat adeò infeſto
<
lb
/>
affectu, vt perniciem ſerpentibus afferre poſ
<
lb
/>
ſit, ne dum hominibus. </
s
>
<
s
id
="
s.011303
">Nihil enim penitùs
<
lb
/>
ſub terra ſalutare homini fermè eſſe poteſt:
<
lb
/>
generaliter autem omninò eſſe non poteſt.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.011304
">Ob id oportet talia frequenter videri, & paſ
<
lb
/>
ſim, & perſeuerare, & augeri: tunc enim
<
lb
/>
procul dubiò peſtem futuram prænunciant.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.011305
">Aues etiam ſi hunc morbum concipiant, in
<
lb
/>
gentis peſtis ſignum ſunt. </
s
>
<
s
id
="
s.011306
">Refert enim Ioa
<
lb
/>
chimus Schælerus, in illa grauiſſima peſte
<
lb
/>
Britannica aues ſub arboribus mortuas in
<
lb
/>
ueniri ſolitas cum puſtulis ſub alis. </
s
>
<
s
id
="
s.011307
">Itaque
<
lb
/>
cùm ſiccius animalium genus atque liberius
<
lb
/>
eo morbo afficitur, multò magis etiam ho
<
lb
/>
mines. </
s
>
<
s
id
="
s.011308
">Tranſire enim hic etiam in equos vi
<
lb
/>
ſus eſt. </
s
>
<
s
id
="
s.011309
">Naſcitur præterea in fructu quercus,
<
lb
/>
<
expan
abbr
="
quẽ
">quem</
expan
>
<
expan
abbr
="
gallã
">gallam</
expan
>
vocant, & qui rarò menſe Martio
<
lb
/>
<
expan
abbr
="
nõ
">non</
expan
>
perforatur, vermis quandoque,
<
expan
abbr
="
quandoq;
">quandoque</
expan
>
<
lb
/>
araneus, & quandoque muſca. </
s
>
<
s
id
="
s.011310
">Vbi vermis
<
lb
/>
innaſcitur, peſtem nunciat: nam vermis ex
<
lb
/>
multo fit humido, ſed non probè concocto.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.011311
">Si muſca, fertilitatem: nam humidum tenue,
<
lb
/>
& benè concoctum declarat: vnde aëris
<
expan
abbr
="
ca-lorẽ
">ca
<
lb
/>
lorem</
expan
>
temperatum eſſe docet, qui vbertatem
<
lb
/>
affert. </
s
>
<
s
id
="
s.011312
">At ſi aranea erumpat, iam hoc ſteri
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg1572
"/>
<
lb
/>
litatis eſt indicium: eſt enim aranea animal
<
lb
/>
frigidum atque ſiccum, & ob id telas confi
<
lb
/>
cit: frigus autem ac ſiccitas generationi om
<
lb
/>
ni ac vitæ contraria ſunt. </
s
>
<
s
id
="
s.011313
">Porrò fertilitatis
<
lb
/>
ac ſterilitatis ſigna ad quatuor in vniuerſum
<
lb
/>
genera referri debent. </
s
>
<
s
id
="
s.011314
">Ad aſtra quidem pri
<
lb
/>
mum, at de his ſuis locis planè dictum eſt.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.011315
">Ad elementa verò immoderantia omnis,
<
lb
/>
qualis calidi, vel frigidi, ſicci, aut humi
<
lb
/>
di, & nimia aëris tranquillitas, & peruer
<
lb
/>
ſitas, vt hyems calida, vel ſiccum, & tran
<
lb
/>
quillum, æſtas temperata. </
s
>
<
s
id
="
s.011316
">Ad ipſas plan
<
lb
/>
tas, velut frugum ſemina cùm leuia fuerint,
<
lb
/>
aut corrupta, ſterilitatem futuram in eo ge
<
lb
/>
nere nuntiant. </
s
>
<
s
id
="
s.011317
">Et ſi ſub Caniculæ ortu
<
lb
/>
citò areſcant. </
s
>
<
s
id
="
s.011318
">Si enim vehemens hoc ma
<
lb
/>
lum fuerit, in plurimos annos protenditur:
<
lb
/>
velut de ſterilitate Ioſeph ſub Pharaone,
<
lb
/>
quæ ſeptem annis durauit. </
s
>
<
s
id
="
s.011319
">Ob id etiam
<
lb
/>
qui ſerunt, meliora ex eo genere legunt ſe
<
lb
/>
mina. </
s
>
<
s
id
="
s.011320
">Similiter & in fructibus, in quibus
<
lb
/>
perpetuum illud fermè manet, vt maximam
<
lb
/>
vbertatem maxima ſterilitas ſubſequatur,
<
lb
/>
ſeu exhauſtis arborum viribus, ſeu quomodo
<
lb
/>
cunque læſis germinibus, à quibus germina
<
lb
/>
prodeunt, vt etiam ex grandine contingit.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.011321
">Ab accidentibus vero, & ſignis: nam terræ
<
lb
/>
motus, & locuſtæ, ſæpè peſtis, frequentiùs
<
lb
/>
ſterilitatis cauſæ manifeſtæ, & efficaces fue
<
lb
/>
runt. </
s
>
<
s
id
="
s.011322
">Et inſectorum ac piſcium abundantia
<
lb
/>
ſterilitatem nuntiat: ab humidi enim co
<
lb
/>
pia fiunt piſces, triticum autem ab humido
<
lb
/>
<
expan
abbr
="
tẽperamento
">temperamento</
expan
>
, vnde (vt diximus) nec in inſula </
s
>
</
p
>
</
chap
>
</
body
>
</
text
>
</
archimedes
>