Bošković, Ruđer Josip, Theoria philosophiae naturalis redacta ad unicam legem virium in natura existentium

Table of contents

< >
< >
page |< < (202) of 389 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="la" type="free">
        <div type="section" level="0" n="0">
          <p>
            <s xml:space="preserve">
              <pb o="202" file="0254" n="254" rhead="THEORIÆ"/>
            dem plurima explicari phænomena, ut & </s>
            <s xml:space="preserve">nexus maſſarum per
              <lb/>
            uncos uncis, vel ſpiris inſertos, quo pacto explicari itidem poſ-
              <lb/>
            ſet etiam illud, quomodo in duabus particulis, quarum altera
              <lb/>
            ad alteram cum ingenti velocitate acceſſerit, oriatur ingens ne-
              <lb/>
            xus novus, nimirum ſine regreſſu a ſe invicem, unco nimirum
              <lb/>
            alterius in alterius foramen injecto, & </s>
            <s xml:space="preserve">intra illud converſo per
              <lb/>
            virium inæqualitatem in diverſas unci partes agentium, ut jam
              <lb/>
            prodire non poſſit; </s>
            <s xml:space="preserve">nam unci cavitas, & </s>
            <s xml:space="preserve">foramen, ſeu porus
              <lb/>
            alterius particulæ, poſſet eſſe multo amplior, quam pro exigua
              <lb/>
            illa diſtantia inſuperabili, ut idcirco inſeri poſſet ſine impedi-
              <lb/>
            mento orto a viribus agentibus in minore diſtantia. </s>
            <s xml:space="preserve">Eædem
              <lb/>
            autem atomi haberi poſſunt, etiam ſi curva habeat reliquos o-
              <lb/>
            mnes flexus, quos habet mea, quo pacto ad alia multo plura,
              <lb/>
            ut ad fermentationes inprimis, ac vaporum, & </s>
            <s xml:space="preserve">luminis emiſ-
              <lb/>
            ſionem multo aptiores erunt; </s>
            <s xml:space="preserve">& </s>
            <s xml:space="preserve">ſine aſymptoticis arcubus, qui
              <lb/>
            vires exhibeant extra originem abſciſſarum in infinitum excre-
              <lb/>
            ſcentes, idem obtineri poterit per ſolos limites cohæſionis ad-
              <lb/>
            modum validos cum tenacitate figuræ non quidem infinita, ſed
              <lb/>
            tamen maxima, ubi, quod illi veteres non explicarunt, cohæ-
              <lb/>
            ſio partium atomorum inter ſe, adeoque atomorum ſoliditas,
              <lb/>
            ut & </s>
            <s xml:space="preserve">continuata impenetrabilitatis reſiſtentia, & </s>
            <s xml:space="preserve">gravitas, ex
              <lb/>
            eodem generali derivaretur principio, ex quo & </s>
            <s xml:space="preserve">reliqua uni-
              <lb/>
            verſa Natura. </s>
            <s xml:space="preserve">Illud unum hic notandum ſupereſt, ejuſmodi
              <lb/>
            atomos habituras neceſſario ubique diſtantiam a ſe invicem ma-
              <lb/>
            jorem, quam pro illa inſuperabili diſtantia, ad quam externa
              <lb/>
            puncta devenire ibi non poſſunt.</s>
            <s xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:space="preserve">441. </s>
            <s xml:space="preserve">Huc etiam pertinet ſolutio hujuſmodi difficultatis, quæ
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0254-01" xlink:href="note-0254-01a" xml:space="preserve">Cur non o-
                <lb/>
              mnia corpora
                <lb/>
              ſint fluida; li-
                <lb/>
              cet omnia pun-
                <lb/>
              cta ſint circum-
                <lb/>
              quaque ejuſdem
                <lb/>
              vis.</note>
            ſponte ſe objicit: </s>
            <s xml:space="preserve">ſi omnia materiæ puncta ſimplicia ſunt, & </s>
            <s xml:space="preserve">
              <lb/>
            vires in quavis directione circumquaque exercent eaſdem; </s>
            <s xml:space="preserve">o-
              <lb/>
            mnia corpora ex iis utique compoſita erunt fluida multo po-
              <lb/>
            tiore jure, quam fluida eſſe debeant, quæ globulis conſtent
              <lb/>
            eaſdem in omni circum directione vires exercentibus. </s>
            <s xml:space="preserve">Huic
              <lb/>
            difficultati hic facile occurritur: </s>
            <s xml:space="preserve">ſi particularum puncta poſſent
              <lb/>
            vi adhibita mutare aliquanto magis diſtantias inter ſe, nam a-
              <lb/>
            liqua etiam ad circulationem exigua mutatio requiritur; </s>
            <s xml:space="preserve">poſ-
              <lb/>
            ſet autem imprimi exiguo numero punctorum conſtituentium
              <lb/>
            unam e particulis primorum ordinum, quin imprimatur ſimul
              <lb/>
            omnibus ejuſmodi punctis, vel ſatis magno eorum numero,
              <lb/>
            motus ad ſenſum idem; </s>
            <s xml:space="preserve">tum utique haberetur idem, quod ha-
              <lb/>
            betur in fluidis, & </s>
            <s xml:space="preserve">ſeparatis aliis punctis poſt alia, motus fa-
              <lb/>
            cilis per omnes omnium corporum maſſas obtineretur. </s>
            <s xml:space="preserve">At
              <lb/>
            particulæ primi ordinis ab indiviſibilibus punctis ortæ, ut & </s>
            <s xml:space="preserve">
              <lb/>
            proximorum ordinum particulæ ortæ ab iis, ſua ipſa parvita-
              <lb/>
            te molis tueri poſſunt juxta num. </s>
            <s xml:space="preserve">424 formam ſuam, & </s>
            <s xml:space="preserve">poſi-
              <lb/>
            tionem punctorum: </s>
            <s xml:space="preserve">nam differentia virium exercitarum in di-
              <lb/>
            verſa earum puncta poteſt eſſe perquam exigua, ſumma virium
              <lb/>
            prohibente tantum acceſſum unius particulæ ad alteram, quo
              <lb/>
            tamen acceſſu inæqualitas virium, & </s>
            <s xml:space="preserve">obliquitas directionum </s>
          </p>
        </div>
      </text>
    </echo>