Cardano, Girolamo, De subtilitate, 1663

Page concordance

< >
< >
page |< < of 403 > >|
    <archimedes>
      <text>
        <body>
          <chap>
            <p type="main">
              <s id="s.011322">
                <pb pagenum="607" xlink:href="016/01/254.jpg"/>
              beati Thomæ prouenit. </s>
              <s id="s.011323">Sic tritici vbertas
                <lb/>
              contraria ratione paucos piſces facit. </s>
              <s id="s.011324">Sed ſi
                <lb/>
              omnia attingere voluero, finem nunquam
                <lb/>
              ſum facturus: vituperabatur pictor ille quan­
                <lb/>
              quam egregius ab Apelle, qui à tabula nun­
                <lb/>
              quam ſciret manus abducere, præcipuè cùm
                <lb/>
              homini nihil ſit difficilius ſcientia futuro­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1573"/>
                <lb/>
              rum: hæc nanque adeò obſcura eſt, vt ni­
                <lb/>
              ſi diuino aliquo afflatu adiuuetur, vix lau­
                <lb/>
              dem afferat. </s>
              <s id="s.011325">Ob id qui in ea claruerunt, fue­
                <lb/>
              runt autem admodum pauci, diuini meritò
                <lb/>
              vocati ſunt. </s>
              <s id="s.011326">Claruerunt autem inter viros
                <lb/>
              Muſæus Athenienſis, & ex eadem vrbe Ly­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1574"/>
                <lb/>
              cus Pandionis filius & Bacchides Bœotius,
                <lb/>
              tum Tireſias & ipſe Bœotius, tum Cyprius
                <lb/>
              Eucleus, & famoſus Epimenides Cretenſis.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.011327">Sicut inter fœminas ſibyllæ, à
                <foreign lang="grc">σιβυλλιᾱͅν</foreign>
              ,
                <lb/>
              quod eſt vaticinari, ſeu à
                <foreign lang="grc">σιοὺς</foreign>
              , quod eſt deo­
                <lb/>
              rum, &
                <foreign lang="grc">βουλὲ</foreign>
              ſententia, dictæ. </s>
              <s id="s.011328">Nobiliſſimæ è
                <lb/>
              decem Erythrea & Cumæa, quam Amal­
                <lb/>
              thæam ſeu Demophilen, vel Erophilen ap­
                <lb/>
              pellarunt: harum enim carmina Romanis
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1575"/>
                <lb/>
              præcipuè in præcio fuêre. </s>
              <s id="s.011329">Sed & diuinatio
                <lb/>
              futurorum quadruplex: aut enim ex inſolitis,
                <lb/>
              velut cum in Heluetiis
                <emph type="italics"/>
              (
                <emph.end type="italics"/>
              vt referunt) in aëre
                <lb/>
              viſi ſunt duo leones inter ſe pugnantes, quo­
                <lb/>
              rum alter alteri caput præcidit. </s>
              <s id="s.011330">Et viri ar­
                <lb/>
              mati, & acies, vt tempore Machabæorum,
                <lb/>
              & ante Hieroſolymæ deſtructionem in cælo
                <lb/>
              perpetuis quadraginta debus. </s>
              <s id="s.011331">Atque hæc
                <lb/>
              forſan non ineptè quiſpiam in vapores, velut
                <lb/>
              & nubium varias formas, referat. </s>
              <s id="s.011332">Sed de his
                <lb/>
              alio loco dictum eſt. </s>
              <s id="s.011333">Aut in vim fatidicam,
                <lb/>
              de qua nuper locuti ſumus. </s>
              <s id="s.011334">Aut in artem
                <lb/>
              quampiam naturalem, vt aſtrologiam, phy­
                <lb/>
              ſiognomiam, metopoſcopiam, chiroman­
                <lb/>
              tiam, nauticam, agriculturam, medicinam,
                <lb/>
              ſomniorum interpretationem. </s>
              <s id="s.011335">Aut in prodi­
                <lb/>
              gia omináque & auguria, ementitáſque ar­
                <lb/>
              tes: de quibus in quarto libro de Sapientia
                <lb/>
              diximus. </s>
              <s id="s.011336">Et poſtquam tot, tantáque ſunt fu­
                <lb/>
              tura prænoſcendi argumenta, tam varia,
                <lb/>
              tam incerta, vt neque obſeruaſſe decorum,
                <lb/>
              nec omninò neglexiſſe tutum fuerit, pauci
                <lb/>
              tamen reclamantibus pro arbitrio omnibus,
                <lb/>
              deterioráque ipſis, quàm quæ reprehendunt
                <lb/>
              admittentibus, hoc in genere eruditi inue­
                <lb/>
              niuntur, qui quæ obſeruare debeant,
                <expan abbr="tanquã">tanquam</expan>
                <lb/>
              vera norint, quæque tanquam falſa neglige­
                <lb/>
              Omnis enim veritas diuina eſt, & ab opti­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1576"/>
                <lb/>
              mo proficiſcitur. </s>
              <s id="s.011337">Frequentiores licet in diſci­
                <lb/>
              plinis viros præſtantes inuenire, è quorum
                <lb/>
              numero decem ſelegi, vnicuique iudicium
                <lb/>
              ſuum relinquens. </s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.011338">
                <margin.target id="marg1570"/>
              De medici­
                <lb/>
              na.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.011339">
                <margin.target id="marg1571"/>
              Peſtilentiæ
                <lb/>
              futuræ ſigna.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.011340">
                <margin.target id="marg1572"/>
                <expan abbr="Abundãtiæ">Abundantiæ</expan>
              ,
                <lb/>
              & ſterilita­
                <lb/>
              tis ſigna.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.011341">
                <margin.target id="marg1573"/>
              Homini nihil
                <lb/>
              futurorum
                <lb/>
              ſcientia diffi­
                <lb/>
              cilius.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.011342">
                <margin.target id="marg1574"/>
              Vates &
                <lb/>
              Sybilla.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.011343">
                <margin.target id="marg1575"/>
              Diuinatio
                <lb/>
              quadruplex.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.011344">
                <margin.target id="marg1576"/>
              Viri 12. ſub­
                <lb/>
              tilitate præ­
                <lb/>
              ſtantes.</s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.011345">Archimedes primus ſit, non ſolùm ob mo­
                <lb/>
              numenta illius nunc vulgata, ſed ob mecha­
                <lb/>
              nica, quibus vt Plutarchus auctor eſt, vires
                <lb/>
              Romanorum ſæpius fregit. </s>
              <s id="s.011346">Refert mira il­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1577"/>
                <lb/>
              lius inuenta in M. </s>
              <s id="s.011347">Marcelli vita, & nos alia
                <lb/>
              non minora, ex Galeni teſtimonio, in vtro­
                <lb/>
              que genere non tam primus auctor, quàm
                <lb/>
              immirabilis. </s>
              <s id="s.011348">Nec qui Græculos
                <emph type="italics"/>
              (
                <emph.end type="italics"/>
              omne ſolet
                <lb/>
              appellare Cicero genus id hominum) laudare
                <lb/>
              ingenium, & inter vrbis ruinas Syracuſiæ, ac
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1578"/>
                <lb/>
              ſentes, ſepulchrum quærere dignatus eſt. </s>
              <s id="s.011349">Se­
                <lb/>
              cundus eſt Ariſtoteles Stagirita, Macedo
                <lb/>
              Magni Alexandri præceptor, qui res natura­
                <lb/>
              les, ac diuinas, dialecticámque mirum in mo­
                <lb/>
              dum excoluit: animaliúmque vitam, mores
                <lb/>
              ac ſtructuram incredibili ſagacitate perſe­
                <lb/>
              cutus eſt. </s>
              <s id="s.011350">Qui cùm in ſingulis diſciplinis ſcri­
                <lb/>
              pſerit quod probaretur, error tamen conſpi­
                <lb/>
              cuus in tot ſeculis in illius ſcriptis depræ­
                <lb/>
              hendi non potuit. </s>
              <s id="s.011351">Tertium locum obſident
                <lb/>
              paribus argumentis Euclides, Scotus, &
                <lb/>
              Ioannes Suiſſet, quem Calculatorem vulgus
                <lb/>
              vocat, pari ſpe: ſed antiquitate & vſu præpo­
                <lb/>
              natur Euclides. </s>
              <s id="s.011352">Eius verò ſunt duæ præci­
                <lb/>
              puæ laudes: inconcuſſa dogmatum firmitas
                <lb/>
              libri Elementorum, perfectióque adeò abſo­
                <lb/>
              luta, vt nullum opus iure huic aliud compa­
                <lb/>
              rare audeas: quibus fit vt ſoli hi in arduis
                <lb/>
              quæſtionibus videantur poſſe à falſo verum
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1579"/>
                <lb/>
              diſcernere, qui Euclidem habent familia­
                <lb/>
              rem. </s>
              <s id="s.011353">Megara fuit oriundus: pluráque alia
                <lb/>
              quæ etiam extant, pari ſub vtilitate ſcripſit,
                <lb/>
              ſed longè minus vtilia. </s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.011354">
                <margin.target id="marg1577"/>
              Archimedis
                <lb/>
              laus.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.011355">
                <margin.target id="marg1578"/>
              Ariſtotelis
                <lb/>
              laus.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.011356">
                <margin.target id="marg1579"/>
              Euclidis
                <lb/>
              laus.</s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.011357">Succedit huic Ioan. </s>
              <s id="s.011358">Scotus: patria hæc il­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1580"/>
                <lb/>
              lius: qui ſubtilis doctoris, ob doctrinam, pár­
                <lb/>
              que vbique acumen meruit. </s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.011359">
                <margin.target id="marg1580"/>
              Scoti laus.</s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.011360">Eiuſdem inſulæ accola fuit Ioannes ( vt
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1581"/>
                <lb/>
              dixi) Suiſſet, cognomento Calculator: in cu­
                <lb/>
              ius ſolius vnius argumenti ſolutione, quod
                <lb/>
              contra experimentum eſt de actione mutua,
                <lb/>
              tota laborauit poſteritas: quem ſenem ad­
                <lb/>
              modum, nec inuenta ſua dum legeret intelli­
                <lb/>
              gentem, fleuiſſe referunt. </s>
              <s id="s.011361">Ex quo haud du­
                <lb/>
              bium eſſe reor, quod in libro de Animi im­
                <lb/>
              mortalitate ſcripſi, Barbaros ingenio nobis
                <lb/>
              haud eſſe inferiores: quandoquidem ſub
                <lb/>
              Brumæ cœlo, diuiſa toto orbe Britannia,
                <lb/>
              duos tam clari ingenij viros emiſerit. </s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.011362">
                <margin.target id="marg1581"/>
              Calculatoris
                <lb/>
              laus.</s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.011363">Sextus locus Apollonio Pergeo debetur,
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1582"/>
                <lb/>
              qui fermè ętate ęqualis fuit Archimedi. </s>
              <s id="s.011364">Scri­
                <lb/>
              pſit octo de Conicis elementis libros egre­
                <lb/>
              gius: quorum ad hanc vſque diem, primi­
                <lb/>
              tantùm quatuor editi ſunt, tam fœdè à trans­
                <lb/>
              latore conſpurcati, vt ne illos etiam editos
                <lb/>
              meritò dicere poſſis. </s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.011365">
                <margin.target id="marg1582"/>
              Apollonij
                <lb/>
              laus.</s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.011366">Proximus autem huic, verùm longè anti­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1583"/>
                <lb/>
              quior, Architas Tarentinus, vt etiam in­
                <lb/>
              ter tam egregios viros ſedem aliquam Italus
                <lb/>
              vir obtineat, collocetur: qui præter ligneam
                <lb/>
              columbam volantem, quam conſtruxiſſe fer­
                <lb/>
              tur, veram demonſtrationem duas lineas in­
                <lb/>
              ter duas alias propoſitas in continuo pro­
                <lb/>
              portionem collocandi inuenit, quam inter
                <lb/>
              decem aliàs falſas Eutotius tradidit. </s>
              <s id="s.011367">Huic
                <lb/>
              Mahometus Moſis filius Arabs, Algebrati­
                <lb/>
              cæ (vt ita dicam) artis inuentor, ſuccedit. </s>
              <s id="s.011368">Ob id
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1584"/>
                <lb/>
              inuentum ab artis nomine cognomen ade­
                <lb/>
              ptus eſt, Nonne Alchindus & ipſe Arabs,
                <lb/>
              editorum librorum quorum Auerroës me­
                <lb/>
              minit, exemplum eſt, qui ſupereſt libellus de
                <lb/>
              Ratione ſex quantitatum, quem nos excu­
                <lb/>
              dendum trademus, exhibet cùm nihil ſit in­
                <lb/>
              genioſius. </s>
              <s id="s.011369">Pòſt ſequitur Heber Hiſpanus cla­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1585"/>
                <lb/>
              riſſimo inuento: cùm Ptolemæus ex quinque
                <lb/>
              quantitatibus maximo labore ſextam quæ­
                <lb/>
              rat, hic in eiſdem cum tribus quartam. </s>
              <s id="s.011370">Mul­
                <lb/>
              ta etiam in melius mutauit, quæ ad ſtatum
                <lb/>
              cœli pertinebant: vt facilè intelligas multo
                <lb/>
              minus æſtus maximos frigoribus gelidis ob­
                <lb/>
              eſſe ingeniis. </s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.011371">
                <margin.target id="marg1583"/>
              Architæ
                <lb/>
              laus.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.011372">
                <margin.target id="marg1584"/>
              Algebræ
                <lb/>
              laus.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.011373">Alchindi
                <lb/>
              laus.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.011374">
                <margin.target id="marg1585"/>
              Hebri laus.</s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.011375">Vndecimus, ſubtilitate, ſed clariſſimus arte
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1586"/>
                <lb/>
              Galenus, methodis, pulſibus, atque diſſectio­
                <lb/>
              nibus: ſed adeò verboſus, & ſtudio contradi­
                <lb/>
              cendi tædulus, vt alterum vix ferre queas, in
                <lb/>
              reliquo grauis iactura artium poſita eſt,
                <expan abbr="quã">quam</expan>
                <lb/>
              noſtræ ætatis viri reſtituere conati ſunt. </s>
            </p>
          </chap>
        </body>
      </text>
    </archimedes>