Ibn-al-Haitam, al-Hasan Ibn-al-Hasan; Witelo; Risner, Friedrich, Opticae thesavrvs Alhazeni Arabis libri septem, nunc primùm editi. Eivsdem liber De Crepvscvlis & Nubium ascensionibus. Item Vitellonis Thuvringopoloni Libri X. Omnes instaurati, figuris illustrati & aucti, adiectis etiam in Alhazenum commentarijs, a Federico Risnero, 1572

Page concordance

< >
Scan Original
231 225
232 226
233 227
234 228
235 229
236 230
237 231
238 232
239 233
240 234
241 235
242 236
243 237
244 238
245 239
246 240
247 241
248 242
249 243
250 244
251 245
252 246
253 247
254 248
255 249
256 250
257 251
258 252
259 253
260 254
< >
page |< < (249) of 778 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="lat" type="free">
        <div xml:id="echoid-div570" type="section" level="0" n="0">
          <p>
            <s xml:id="echoid-s17434" xml:space="preserve">
              <pb o="249" file="0255" n="255" rhead="OPTICAE LIBER VII."/>
            cipit formam uiſibilium, & reddit eam omni corpori oppoſito:</s>
            <s xml:id="echoid-s17435" xml:space="preserve"> & quòd aer deferens formam cum
              <lb/>
            tetigerit uiſum:</s>
            <s xml:id="echoid-s17436" xml:space="preserve"> tranſibit forma, quæ eſt in ipſo, in corpus uiſus:</s>
            <s xml:id="echoid-s17437" xml:space="preserve"> & ſic uiſus comprehendit uiſibilia,
              <lb/>
            quæ aer reddit uiſui.</s>
            <s xml:id="echoid-s17438" xml:space="preserve"> Ex omnibus ergo iſtis patet, quod forma omnis corporis colorati, lucidi, exi-
              <lb/>
            ſtentis in corpore diaphano diuerſæ diaphanitatis à diaphanitate aeris, extenditur in corpore dia-
              <lb/>
            phano, in quo exiſtit, & refringitur in aere, & extenditur in aere ſecundum lineas rectas:</s>
            <s xml:id="echoid-s17439" xml:space="preserve"> & quòd
              <lb/>
            quædam lιnearum rectarum, per quas forma refringitur in aere, coniunguntur apud idem pun-
              <lb/>
            ctum aeris.</s>
            <s xml:id="echoid-s17440" xml:space="preserve"> Et cum centrum uiſus fuerit apud illud punctum:</s>
            <s xml:id="echoid-s17441" xml:space="preserve"> tunc uiſus comprehendit illud ui-
              <lb/>
            ſum ſecundum refractionem:</s>
            <s xml:id="echoid-s17442" xml:space="preserve"> & ſi aliquid ipſius comprehenditur rectè:</s>
            <s xml:id="echoid-s17443" xml:space="preserve"> non erit niſi unum pun-
              <lb/>
            ctum tantùm.</s>
            <s xml:id="echoid-s17444" xml:space="preserve"> Hoc ergo modo comprehendit uiſus res, quæ ſunt in aqua, & in cœlo, & omnia uiſi-
              <lb/>
            bilia, quæ ſunt ultra corpora diaphana, quę differunt à diaphanitate aeris.</s>
            <s xml:id="echoid-s17445" xml:space="preserve"/>
          </p>
        </div>
        <div xml:id="echoid-div571" type="section" level="0" n="0">
          <head xml:id="echoid-head496" xml:space="preserve" style="it">14. Imago refracti uiſibilis à medio quidem denſiore, inclinat ad perpendicularem à refra-
            <lb/>
          ctionis puncto excitatam: à rariore uerò ab eadem declinat. 4 p 10.</head>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s17446" xml:space="preserve">QVòd autem hoc uerum ſit, ſic poterit experimentari.</s>
            <s xml:id="echoid-s17447" xml:space="preserve"> Accipiat ergo experimentator prędi-
              <lb/>
            ctum inſtrumentum, & ponat in uaſe, & ponat uas in loco lucido quacunque luce, ita ut
              <lb/>
            lux perueniat ad interius uaſis, & infundat in uas aquam, quouſque perueniat ad centrum
              <lb/>
            laminæ:</s>
            <s xml:id="echoid-s17448" xml:space="preserve"> deinde diminuat foramina cum cera, ita ut non remaneat de foraminibus, niſi modicũ in
              <lb/>
            medio eorum, & mittat in duobus foraminibus unum calamum, ita ut ſpatium, quod eſt inter duo
              <lb/>
            foramina, ſit determinatum:</s>
            <s xml:id="echoid-s17449" xml:space="preserve"> deinde moueat inſtrumentum, donec diameter laminæ, ſuper cu-
              <lb/>
            ius extremitates ſunt duæ lineæ perpendiculares in ora inſtrumenti, ſit perpendicularis ſuper ſu-
              <lb/>
            perficiem aquæ.</s>
            <s xml:id="echoid-s17450" xml:space="preserve"> Deinde accipiat ſtilum ſubtilem album, & mittat eum in uas, & eius extremita-
              <lb/>
            tem ponat in puncto medij circuli, quod eſt differentia communis circumferentiæ medij circuli
              <lb/>
            & lineæ perpendiculari in ora inſtrumenti, quod eſt extremitas diametri circuli, quę tranſit per cen
              <lb/>
            tra duorum foraminum.</s>
            <s xml:id="echoid-s17451" xml:space="preserve"> Deinde ponat experimentator alterum uiſum ſuper ſuperius foramen, &
              <lb/>
            claudat reliquum, & intueatur oram inſtrumenti, quæ eſt intra aquam:</s>
            <s xml:id="echoid-s17452" xml:space="preserve"> tunc enim uidebit extremi-
              <lb/>
            tatem ſtili.</s>
            <s xml:id="echoid-s17453" xml:space="preserve"> Declarabitur ergo ex hac experimentatione, quòd comprehenſio eius ad extremita-
              <lb/>
            tem ſtili eſt ſecundum rectitudinem perpendicularis, egredientis ab extremitate ſtili ſuper ſuper-
              <lb/>
            ficiem aquæ.</s>
            <s xml:id="echoid-s17454" xml:space="preserve"> Nam linea, quæ tranſit per centra duorum foraminum, in qua eſt centrum uiſus, & ex-
              <lb/>
            tremitas ſtili, ex cuius uerticatione comprehendit uiſus extremitatem ſtili, ſunt perpendiculares
              <lb/>
            ſuper ſuperficiem aquæ.</s>
            <s xml:id="echoid-s17455" xml:space="preserve"> In primo autem libro [18.</s>
            <s xml:id="echoid-s17456" xml:space="preserve"> 19 n] patuit, quòd uiſus nihil comprehendit, ni-
              <lb/>
            ſi ſecundum rectitudinem linearum, quæ extenduntur per centrum uiſus.</s>
            <s xml:id="echoid-s17457" xml:space="preserve"> Viſus ergo comprehen-
              <lb/>
            dit extremitatem ſtili à uerticatione lineæ, quæ tranſit per centra duorum foraminum.</s>
            <s xml:id="echoid-s17458" xml:space="preserve"> Et hæc li-
              <lb/>
            nea extenditur ad extremitatem ſtili rectè:</s>
            <s xml:id="echoid-s17459" xml:space="preserve"> & eſt perpendicularis ſuper ſuperficiem aquæ.</s>
            <s xml:id="echoid-s17460" xml:space="preserve"> Deinde
              <lb/>
            oportet experimentatorem declinare inſtrumentum, donec linea, quæ tranſit per centra duorum
              <lb/>
            foraminum, ſit obliqua ſuper ſuperficiem aquæ, & mittat ſtilum in aquam, & ponat extremitatem
              <lb/>
            eius ſuper primum punctum, ſcilicet ſuper extremitatem diametri circuli medij, quę tranſit per cen
              <lb/>
            tra duorum foraminum, & ponat uiſum ſuum ſuper ſuperius foramen, & intueatur oram inſtrumen
              <lb/>
            ti, quæ eſt intra aquam:</s>
            <s xml:id="echoid-s17461" xml:space="preserve"> tunc enim non uidebit extremitatem ſtili:</s>
            <s xml:id="echoid-s17462" xml:space="preserve"> deinde moueat ſtilum ad partem
              <lb/>
            contrariam illi, in qua eſt uiſus:</s>
            <s xml:id="echoid-s17463" xml:space="preserve"> & moueat extremitatem ſtili per circumferentiam circuli medij ſua-
              <lb/>
            uiter, & molliter, & intueatur oram inſtrumẽti:</s>
            <s xml:id="echoid-s17464" xml:space="preserve"> tunc enim uidebit extremitatem ſtili:</s>
            <s xml:id="echoid-s17465" xml:space="preserve"> tunc figat ex-
              <lb/>
            tremitatem ſtili in ſuo loco.</s>
            <s xml:id="echoid-s17466" xml:space="preserve"> Deinde pręcipiat alij, ut mittat in uas lignum aliquod uel acum perpen
              <lb/>
            dicularem, neq;</s>
            <s xml:id="echoid-s17467" xml:space="preserve"> groſſam, neq;</s>
            <s xml:id="echoid-s17468" xml:space="preserve"> gracilem, & ponat illam
              <lb/>
              <figure xlink:label="fig-0255-01" xlink:href="fig-0255-01a" number="217">
                <variables xml:id="echoid-variables204" xml:space="preserve">k b d o
                  <gap/>
                f u g z r e a</variables>
              </figure>
            apud ſuperficiem aquæ in oppoſitione ſecundi fora-
              <lb/>
            minis, ut ſit apud centrum circuli medij, & intueatur
              <lb/>
            experimentator interius uaſis:</s>
            <s xml:id="echoid-s17469" xml:space="preserve"> tunc non uidebit extre
              <lb/>
            mitatem ſtili:</s>
            <s xml:id="echoid-s17470" xml:space="preserve"> deinde præcipiat auferre lignum:</s>
            <s xml:id="echoid-s17471" xml:space="preserve"> & tunc
              <lb/>
            uidebit extremitatem ſtili:</s>
            <s xml:id="echoid-s17472" xml:space="preserve"> deinde figat extremitatem
              <lb/>
            ſtili in ſuo loco, & leuet uiſum ſuum à foramine, & au-
              <lb/>
            ferat inſtrumentũ ſuum à uaſe, exiſtente extremitate
              <lb/>
            ſtili in ſuo loco, & intueatur locum, in quo eſt extremi
              <lb/>
            tas ſtili:</s>
            <s xml:id="echoid-s17473" xml:space="preserve"> tunc enim uidebit inter ipſum & diametrum
              <lb/>
            circuli medij diſtantiam ſenſibilem.</s>
            <s xml:id="echoid-s17474" xml:space="preserve"> Et ſi miſerit regu-
              <lb/>
            lam ſubtilem in aquam in hora experimentationis, &
              <lb/>
            acumen eius fecerit tranſire per centrum laminę, & ſi-
              <lb/>
            gnauerit locum circuli medij, qui eſt apud extremita-
              <lb/>
            tem regulæ, ſigno, & abſtulerit inſtrumentum, & aſpe-
              <lb/>
            xerit locum extremitatis ſtili:</s>
            <s xml:id="echoid-s17475" xml:space="preserve"> uidebit locum extremi-
              <lb/>
            tatis ſtili etiam medium inter locum extremitatis regulæ & diametrum circuli medij.</s>
            <s xml:id="echoid-s17476" xml:space="preserve"> Deinde opor
              <lb/>
            tet eum auferre inſtrumentum, & infundere aquam in uas, & applicare uitrum laminæ, & ponere
              <lb/>
            ſuperficiem uitri ęqualem ex parte foraminum, & ponere differentiam communem, quę eſt in ipſo,
              <lb/>
            ſuper lineam ſecantem diametrum laminæ perpendiculariter.</s>
            <s xml:id="echoid-s17477" xml:space="preserve"> Sic ergo linea, quę tranſit per centra
              <lb/>
            duorum foraminũ, erit perpendicularis ſuper ſuperficiẽ uitri æqualem & ſuper ſuperficiẽ eius con-
              <lb/>
            uexã.</s>
            <s xml:id="echoid-s17478" xml:space="preserve"> Deinde ponat experimentator inſtrumentũ in aquã, & mittat ſtilũ in uas, & ponat extremita
              <lb/>
            </s>
          </p>
        </div>
      </text>
    </echo>