Bošković, Ruđer Josip, Theoria philosophiae naturalis redacta ad unicam legem virium in natura existentium

Table of handwritten notes

< >
< >
page |< < (204) of 389 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="la" type="free">
        <div type="section" level="0" n="0">
          <p>
            <s xml:space="preserve">
              <pb o="204" file="0256" n="256" rhead="THEORIÆ"/>
            moveatur corpus progrediens, eſſet in ratione temporis, ſive
              <lb/>
            conſtans: </s>
            <s xml:space="preserve">nam plures quidem eodem tempore particulæ eam
              <lb/>
            vim exercent, ſed breviore tempore durat ſingularum actio,
              <lb/>
            adeoque ſumma evadit conſtans. </s>
            <s xml:space="preserve">Verum ſi velocitas corporis
              <lb/>
            progredientis ſit major; </s>
            <s xml:space="preserve">particulæ magis compinguntur, & </s>
            <s xml:space="preserve">ad
              <lb/>
            ſe invicem accedunt magis, adeoque major eſt itidem vis.
              <lb/>
            </s>
            <s xml:space="preserve">Quare ejuſmodi reſiſtentia eſt partim conſtans, ſive, ut vocant,
              <lb/>
            in ratione momentorum temporis, & </s>
            <s xml:space="preserve">partim in aliqua ratione
              <lb/>
            itidem velocitatis.</s>
            <s xml:space="preserve"/>
          </p>
          <note position="left" xml:space="preserve">Quam legem
            <lb/>
          videantur innu-
            <lb/>
          ere experimen-
            <lb/>
          ta: in viſcoſis
            <lb/>
          reſiſtentiam eſ-
            <lb/>
          ſe majorem.</note>
          <p>
            <s xml:space="preserve">444. </s>
            <s xml:space="preserve">Porro ex experimentis nonnullis videtur erui, reſiſten-
              <lb/>
            tiam in nonnullis fluidis eſſe partim in ratione duplicata ve-
              <lb/>
            locitatum, partim in ratione earum ſimplici, & </s>
            <s xml:space="preserve">partim con-
              <lb/>
            ſtantem, ſive in ratione momentorum temporis, quanvis ubi
              <lb/>
            velocitas eſt ingens, deprehendatur major: </s>
            <s xml:space="preserve">& </s>
            <s xml:space="preserve">ubi fluiditas eſt
              <lb/>
            ingens, ut in aqua, ut ſecundum reſiſtentiæ genus, quod eſt
              <lb/>
            magis irregulare, & </s>
            <s xml:space="preserve">incertum, ſit reſpectu prioris exiguum,
              <lb/>
            ſatis accedit reſiſtentia ad rationem duplicatam velocitatum.
              <lb/>
            </s>
            <s xml:space="preserve">Sed & </s>
            <s xml:space="preserve">illud cum Theoria conſpirat, quod viſcoſa fluida mul-
              <lb/>
            to magis reſiſtunt, quam pro ratione ſuæ denſitatis, & </s>
            <s xml:space="preserve">ve-
              <lb/>
            locitate corporis progredientis: </s>
            <s xml:space="preserve">nam in ejuſmodi fluidis, quæ
              <lb/>
            ad ſolida accedunt, illud ſecundum reſiſtentiæ genus eſt multo
              <lb/>
            majus, quod quidem in ſolidis uſque adeo creſcit: </s>
            <s xml:space="preserve">quanquam
              <lb/>
            & </s>
            <s xml:space="preserve">in iis intrudi per ingentem vim intra maſſam poteſt corpus
              <lb/>
            extraneum, ut clavus in murum, vel in metallum, quæ tamen,
              <lb/>
            ſi fragilia ſunt, & </s>
            <s xml:space="preserve">ſenſibilem compreſſionem non admittant,
              <lb/>
            diffringuntur.</s>
            <s xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:space="preserve">445. </s>
            <s xml:space="preserve">Jam vero quæcunque a Newtono primum, tum ab
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0256-02" xlink:href="note-0256-02a" xml:space="preserve">Problemata alia
                <lb/>
              ad reſiſtentiam
                <lb/>
              pertinentia iti-
                <lb/>
              dem communia
                <lb/>
              huic Theoriæ.</note>
            aliis demonſtrata ſunt de motu corporum, quibus reſiſtitur in
              <lb/>
            variis rationibus velocitatum, ea omnia conſentiunt itidem cum
              <lb/>
            mea Theoria, & </s>
            <s xml:space="preserve">hujus ſunt loci, ac ad illam pertinent Me-
              <lb/>
            chanicæ partem, quæ agit de motu ſolidorum per fluida. </s>
            <s xml:space="preserve">Sic
              <lb/>
            etiam determinatio figuræ, cui minimum reſiſtitur, determi-
              <lb/>
            natio vis fluidi ſolidum impellentis directionibus quibuſcunque,
              <lb/>
            menſura velocitatis inde oriundæ per corporum objectorum
              <lb/>
            reſiſtentiam obſervatione definitam, innatatio ſolidorum in flui-
              <lb/>
            dis, ac alia ejuſmodi, & </s>
            <s xml:space="preserve">mihi communia ſunt: </s>
            <s xml:space="preserve">ſed oportet
              <lb/>
            rite diſtinguere, quæ ſunt hypothetica tantummodo, ab iis,
              <lb/>
            quæ habentur reapſe in Natura.</s>
            <s xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:space="preserve">446. </s>
            <s xml:space="preserve">Ad fluida, & </s>
            <s xml:space="preserve">ſolida pertinent itidem, quæcunque in
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0256-03" xlink:href="note-0256-03a" xml:space="preserve">Alia pertinen-
                <lb/>
              tia huc pertra-
                <lb/>
              ctata in parte
                <lb/>
              ſecunda: diſcri-
                <lb/>
              men inter ela-
                <lb/>
              ſtica, & mol-
                <lb/>
              lia.</note>
            parte ſecunda demonſtrata ſunt de preſſione fluidorum, & </s>
            <s xml:space="preserve">
              <lb/>
            velocitate in effluxu, quæcumque de æquilibrio ſolidorum, de
              <lb/>
            vecte, de centro oſcillationis, & </s>
            <s xml:space="preserve">percuſſionis, quæ quidem in
              <lb/>
            Mechanica pertractari ſolent. </s>
            <s xml:space="preserve">Illud unum addo, ex motu fa-
              <lb/>
            cili particularum fluidi aliarum circa alias, & </s>
            <s xml:space="preserve">irregulari earum
              <lb/>
            congeſtione, facile deduci, debere preſſionem propagari quaqua-
              <lb/>
            verſus. </s>
            <s xml:space="preserve">Sed de his jam ſatis, quæ ad ſoliditatem, & </s>
            <s xml:space="preserve">fluiditatem
              <lb/>
            pertinent: </s>
            <s xml:space="preserve">illud vero, quod pertinet ad diſcrimen inter elaſtica,
              <lb/>
            & </s>
            <s xml:space="preserve">mollia, brevi expediam. </s>
            <s xml:space="preserve">Elaſtica ſunt, quæ poſt </s>
          </p>
        </div>
      </text>
    </echo>