Bošković, Ruđer Josip, Theoria philosophiae naturalis redacta ad unicam legem virium in natura existentium
page |< < (206) of 389 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="la" type="free">
        <div type="section" level="0" n="0">
          <p>
            <s xml:space="preserve">
              <pb o="206" file="0258" n="258" rhead="THEORIÆ"/>
            perius num. </s>
            <s xml:space="preserve">437, & </s>
            <s xml:space="preserve">inde etiam quid ductilitas, ac malleabili-
              <lb/>
            tas ſit, facile intelligitur. </s>
            <s xml:space="preserve">Ductilia nimirum a mollibus non
              <lb/>
            differunt, niſi in majore, vel minore vi, qua figuram tuentur
              <lb/>
            ſuam: </s>
            <s xml:space="preserve">ut enim mollia preſſione tenui, & </s>
            <s xml:space="preserve">ipſis digitis compri-
              <lb/>
            muntur, vel ſaltem figuram mutant, ſed mutatam retinent,
              <lb/>
            ita ductilia ictu validiore mallei mutant itidem figuram ſuam
              <lb/>
            veterem, & </s>
            <s xml:space="preserve">retinent novam, quam acquirunt.</s>
            <s xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:space="preserve">449. </s>
            <s xml:space="preserve">Atque hoc demum pacto quæcunque pertinent ad flui-
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0258-01" xlink:href="note-0258-01a" xml:space="preserve">Superiora o-
                <lb/>
              mnia profluere
                <lb/>
              ex Theoria: e-
                <lb/>
              jus foecunditas:
                <lb/>
              illa omnia a
                <lb/>
              denſitate non
                <lb/>
              pendere.</note>
            dorum, & </s>
            <s xml:space="preserve">ſolidorum diverſa genera, nam & </s>
            <s xml:space="preserve">elaſtica, mol-
              <lb/>
            lia, ductilia, fragilia eodem referuntur, invenimus omnia in
              <lb/>
            illo particularum diſcrimine orto ex ſola diverſa combinatione
              <lb/>
            punctorum, quam nobis Theoria rite applicata exhibuit, in
              <lb/>
            quibus omnibus immenſa varietas itidem haberi poterit, & </s>
            <s xml:space="preserve">de-
              <lb/>
            bebit; </s>
            <s xml:space="preserve">ſi curva primigenia ingentem habeat numerum interſe-
              <lb/>
            ctionum cum axe, & </s>
            <s xml:space="preserve">particulæ primi ordinis, ac reliquæ or-
              <lb/>
            dinum ſuperiorum diſpoſitiones, quæ in infinitum variari poſ-
              <lb/>
            ſunt, habuerint plurimas, & </s>
            <s xml:space="preserve">admodum diverſas inter ſe, ac eas
              <lb/>
            inprimis, quæ ad hæc ipſa figurarum, & </s>
            <s xml:space="preserve">virium diſcrimina
              <lb/>
            requiruntur. </s>
            <s xml:space="preserve">Illud unum hic diligenter notandum eſt, quod
              <lb/>
            ipſam Theoriam itidem commendat plurimum, haſce proprie-
              <lb/>
            tates omnes a denſitate nihil omnino pendere. </s>
            <s xml:space="preserve">Fieri enim pot-
              <lb/>
            eſt, uti num. </s>
            <s xml:space="preserve">183 notavimus, ut curva virium primigenia
              <lb/>
            limites, & </s>
            <s xml:space="preserve">arcus habeat quocunque ordine in diverſis diſtantiis
              <lb/>
            permixtos quocunque numero, ut validiores, & </s>
            <s xml:space="preserve">minus validi,
              <lb/>
            ac ampliores, & </s>
            <s xml:space="preserve">minus ampli commiſceantur inter ſe utcun-
              <lb/>
            que, adeoque phænomena eadem figurarum, & </s>
            <s xml:space="preserve">virium æque in-
              <lb/>
            veniri poſſint, ubi multo plura, & </s>
            <s xml:space="preserve">ubi multo pauciora puncta
              <lb/>
            maſſam conſtituunt.</s>
            <s xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:space="preserve">450. </s>
            <s xml:space="preserve">Jam vero illa, quæ vulgo elementa appellari ſolent,
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0258-02" xlink:href="note-0258-02a" xml:space="preserve">Communiaqua.
                <lb/>
              tuor elementa
                <lb/>
              quid ſint.</note>
            Terra, Aqua, Aer, Ignis, nihil aliud mihi ſunt, niſi diver-
              <lb/>
            ſa ſolida, & </s>
            <s xml:space="preserve">fluida, ex iiſdem homogeneis punctis compoſita
              <lb/>
            diverſimode diſpoſitis, ex quibus deinde permixtis alia adhuc
              <lb/>
            magis compoſita corpora oriuntur. </s>
            <s xml:space="preserve">Et quidem Terra ex par-
              <lb/>
            ticulis conſtat inter ſe nulla vi conjunctis, quæ ſoliditatem
              <lb/>
            aliarum admixtione particularum acquirunt, ut cineres oleo-
              <lb/>
            rum ope, vel etiam aliqua mutatione diſpoſitionis internæ, ut
              <lb/>
            in vitrificatione evenit, quæ transformationes quo pacto acci-
              <lb/>
            dant, dicemus poſtremo loco. </s>
            <s xml:space="preserve">Aqua eſt fluidum liquidum ela-
              <lb/>
            ſticitate carens cadente ſub ſenſum per compreſſionem ſenſibi-
              <lb/>
            lem, licet ingentem exerceant repulſivam vim ejus particulæ,
              <lb/>
            fuſtinentes vel externæ vis, vel ſui ipſius ponderis preſſio-
              <lb/>
            nem ſine ſenſibili diſtantiarum imminutione. </s>
            <s xml:space="preserve">Aer eſt flui-
              <lb/>
            dum elaſticum, quem admodum probabile eſt conſtare parti-
              <lb/>
            culis plurimorum generum, cum e plurimis etiam fixis cor-
              <lb/>
            poribus generetur admodum diverſis, ut videbimus, ubi de
              <lb/>
            transformationibus agendum erit, ac propterea continet vapo-
              <lb/>
            res, & </s>
            <s xml:space="preserve">exhalationes plurimas, & </s>
            <s xml:space="preserve">heterogenea corpuſcula, quæ
              <lb/>
            in eo innatant: </s>
            <s xml:space="preserve">ſed ejus particulæ ſatis magna vi ſe </s>
          </p>
        </div>
      </text>
    </echo>