Cardano, Girolamo
,
De subtilitate
,
1663
Text
Text Image
Image
XML
Thumbnail overview
Document information
None
Concordance
Figures
Thumbnails
Page concordance
<
1 - 30
31 - 60
61 - 90
91 - 120
121 - 150
151 - 180
181 - 210
211 - 240
241 - 270
271 - 300
301 - 330
331 - 360
361 - 390
391 - 403
>
Scan
Original
251
252
253
254
255
256
257
258
259
260
261
262
263
264
265
266
267
268
269
270
271
272
273
274
275
276
277
278
279
280
<
1 - 30
31 - 60
61 - 90
91 - 120
121 - 150
151 - 180
181 - 210
211 - 240
241 - 270
271 - 300
301 - 330
331 - 360
361 - 390
391 - 403
>
page
|<
<
of 403
>
>|
<
archimedes
>
<
text
>
<
body
>
<
chap
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.011503
">
<
pb
pagenum
="
611
"
xlink:href
="
016/01/258.jpg
"/>
cipum effigies referunt. </
s
>
<
s
id
="
s.011504
">Cælare, quum
<
lb
/>
excauamus velut in gemmarum ſigillis at
<
lb
/>
que aliis, quæ ceram comprimendo imagi
<
lb
/>
nes exprimunt.
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg1602
"/>
</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.011505
">
<
margin.target
id
="
marg1602
"/>
Cælare
<
expan
abbr
="
quã
">quam</
expan
>
<
lb
/>
ſculpure
<
lb
/>
difficilius.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.011506
">Difficilius eſt hoc non parum, quàm ſcul
<
lb
/>
pere. </
s
>
<
s
id
="
s.011507
">Nam qui ſculpunt, quod vident agunt:
<
lb
/>
qui cælant, aliud vident, aliud agunt: &
<
lb
/>
dum vident, non agunt: dum agunt, non
<
lb
/>
vident. </
s
>
<
s
id
="
s.011508
">Similiter neque mente concipere
<
lb
/>
poſſunt quid facturi ſint dum cælant, vt qui
<
lb
/>
ſculpunt: ignota enim eſt tum natura, tum
<
lb
/>
vſu cauitas illa. </
s
>
<
s
id
="
s.011509
">Et ſi dum auges in cera
<
lb
/>
quod prominere debet, paululum aberraue
<
lb
/>
ris, in gemma cauitate aucta errorem effi
<
lb
/>
cies, qui non niſi toto ſubuerſo opere po
<
lb
/>
teris emendari. </
s
>
<
s
id
="
s.011510
">At in ſculptura, opereque
<
lb
/>
toreumatico primum facilius eſt non ni
<
lb
/>
mis adimere, ſed relinquere, quàm cælan
<
lb
/>
do non implere: deinde ſi etiam nimio plus
<
lb
/>
adimas, facilius in opere exuberante, quàm
<
lb
/>
cauo totum opus reſtaurare atque commo
<
lb
/>
dius. </
s
>
<
s
id
="
s.011511
">Cælando quoque dextra ſiniſtris, ſini
<
lb
/>
ſtra dextris referuntur, quod difficillimum
<
lb
/>
eſt in hoc opere, dum totam effigiem cæ
<
lb
/>
lare volumus, cùm in ſculptura, dextra re
<
lb
/>
maneant dextra, ac ſiniſtra, ſiniſtra. </
s
>
<
s
id
="
s.011512
">Ob tot
<
lb
/>
cauſas longè difficilius eſt cælare, quàm ſcul
<
lb
/>
pere. </
s
>
<
s
id
="
s.011513
">Difficillimum verò ac ſingularis exem
<
lb
/>
pli opus faciem totam cælare, atque id etiam
<
arrow.to.target
n
="
marg1603
"/>
<
lb
/>
magis in parua gemma. </
s
>
<
s
id
="
s.011514
">Eam ob cauſam
<
lb
/>
imagines meas multis in gemmis cælatas,
<
lb
/>
chryſolitho, hyacintho, atque aliis, cum no
<
lb
/>
mine ac prænomine dimidium faciei, aut
<
lb
/>
certè ſeſquidimidium repræſentare feci. </
s
>
<
s
id
="
s.011515
">Seſ
<
lb
/>
quidimidium qui pingunt aut cælant, ſcul
<
lb
/>
punt, aut formant, alterius oculi partem ad
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg1604
"/>
<
lb
/>
iungunt. </
s
>
<
s
id
="
s.011516
">Hic modus ad confuſam quandam
<
lb
/>
hominis
<
expan
abbr
="
cognitionẽ
">cognitionem</
expan
>
faciliorem præſtantior
<
lb
/>
eſt eo, qui dimidiam faciem ſolùm refert: ſed
<
lb
/>
tantò inferior exquiſita repræſentatione,
<
lb
/>
quantò melior facillitate cognoſcendi. </
s
>
<
s
id
="
s.011517
">Nam
<
lb
/>
in medio facie, & næui, & rugæ, & lineæ
<
lb
/>
etiam, ac puncta, ac quicquid à latere illo
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg1605
"/>
<
lb
/>
eſt exprimere ad vnguem licet: in ſeſquime
<
lb
/>
dia exquiſitè non licet, quoniam ſecun
<
lb
/>
dum nullum aſpectum eſt. </
s
>
<
s
id
="
s.011518
">Plaſticè verò
<
lb
/>
pura omnium eſt difficillima præter pi
<
lb
/>
cturam: nec tamen illa inferior, niſi à
<
lb
/>
ſcultura iuuetur. </
s
>
<
s
id
="
s.011519
">Nam quicquid difficultatis
<
lb
/>
habet qui cælat, id totum, & præter id &
<
lb
/>
materiæ diſpoſitionem, & ſcientiam tem
<
lb
/>
peramenti ignis, & multorum caſuum pe
<
lb
/>
riculum, imò innumerabilium, qui fingit,
<
lb
/>
habet. </
s
>
<
s
id
="
s.011520
">Ex cælatis enim prius figuris fingun
<
lb
/>
tur humore infuſo ſtatuæ. </
s
>
<
s
id
="
s.011521
">Quamobrem qui
<
lb
/>
non rectè celauerit, quomodo rectè finget?
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.011522
">Refert Munſterus, in Vormacia quinque eſ
<
lb
/>
ſe columnas plaſtici operis mirifici. </
s
>
<
s
id
="
s.011523
">Hoc vo
<
lb
/>
lui adieciſſe, quoniam ſi non decipitur,
<
lb
/>
ſcribendo fictas pro ſculptis, egregiæ artis
<
lb
/>
non leue hoc argumentum eſt, laudiſque
<
lb
/>
artificis. </
s
>
<
s
id
="
s.011524
">Siquidem plaſtica inuentio in ma
<
lb
/>
ximis operibus, & in minimis parem fermè
<
lb
/>
atque maximam habet difficultatem: ſed ta
<
lb
/>
men adhuc longè maiorem in maximis
<
lb
/>
quàm minimis. </
s
>
<
s
id
="
s.011525
">In mediocribus verò longè
<
lb
/>
minorem, adeò vt facilia dici poſſint. </
s
>
<
s
id
="
s.011526
">Non
<
lb
/>
paucos vidimus qui cùm ſe egregios exiſti
<
lb
/>
marent artifices, quòd ſibi in mediocris
<
lb
/>
magnitudine ſtatuis placuiſſent, dum im
<
lb
/>
menſas cogitant, ſuæ inſcitiæ & diſcrimi
<
lb
/>
nis operum his relictis imperfectis exem
<
lb
/>
plum dederunt. </
s
>
<
s
id
="
s.011527
">Quid modò exiſtimas futu
<
lb
/>
rum, ſi magno operi ſubtilis delineationum,
<
lb
/>
& particularum expreſſio adiungatur? </
s
>
<
s
id
="
s.011528
">non
<
lb
/>
ne hoc opus propè vltra humanitatis vires
<
lb
/>
ac ſolertiæ exempla accedet? </
s
>
<
s
id
="
s.011529
">Itaque quin
<
lb
/>
que columnarum, ſi modò, ( vt dixi ) pla
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg1606
"/>
<
lb
/>
ſtici ſint operis, non alterius, non abs re me
<
lb
/>
mini. </
s
>
<
s
id
="
s.011530
">In minimis verò non tantum indu
<
lb
/>
ſtriæ, modò materia admodum tenuis non
<
lb
/>
deſit. </
s
>
<
s
id
="
s.011531
">Olim ars erat qua maximæ columnæ,
<
lb
/>
tum coloſſi aliaque eiuſcemodi fabricaren
<
lb
/>
tur? </
s
>
<
s
id
="
s.011532
">Memini me Lugduni legiſſe librum
<
lb
/>
Græcè ſcriptum, qui docebat Rhodios ma
<
lb
/>
xima opera hac induſtria conſtruxiſſe. </
s
>
<
s
id
="
s.011533
">Re
<
lb
/>
ferunt etiam quatuor illas prægrandes co
<
lb
/>
lumnas quibus templi Athenæi pinnaculum
<
lb
/>
Lugduni ſuſtinetur, ex hoc genere eſſe. </
s
>
<
s
id
="
s.011534
">Et
<
lb
/>
certè ſunt cruſtatæ. </
s
>
<
s
id
="
s.011535
">Artem hanc quidam
<
lb
/>
fuiſſe perhibent, vt ex ſpuma ferri & lapi
<
lb
/>
dibus duriſſimis, qui in fundo fluuiorum in
<
lb
/>
ueniuntur, tum marmore duriore in polli
<
lb
/>
nem redactis, & oui candido, formentur
<
lb
/>
opere plaſtico columnæ & vaſa, ſepeliantur
<
lb
/>
que in multos annos. </
s
>
<
s
id
="
s.011536
">Exiſtimo artis eſſe, vt
<
lb
/>
diu tundantur, & vt perfectè in tenuiſſimum
<
lb
/>
puluerem redacta ſint. </
s
>
<
s
id
="
s.011537
">Quæ verò ignè exa
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg1607
"/>
<
lb
/>
ctius formantur, ſunt gypſum ac ſulphur.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.011538
">Sine igne etiam ex charta alba natura aquæ
<
lb
/>
immiſta, opera fiunt pulchra, ſed parui pre
<
lb
/>
cij. </
s
>
<
s
id
="
s.011539
">At ex calce & lapidibus ſuis ſubtiliſſi
<
lb
/>
mè tritis, genus cæmenti fit
<
emph
type
="
italics
"/>
(
<
emph.end
type
="
italics
"/>
Stuchum vo
<
lb
/>
cant noſtri ) quod in lapidis marmorei can
<
lb
/>
dorem, ac duritiem concreſcit. </
s
>
<
s
id
="
s.011540
">Cuiuſvis pre
<
lb
/>
ti ( capax hæc materia fingendi arte: nam
<
lb
/>
nemora & venationes adeò tenuiter fin
<
lb
/>
gunt, tum alia quæque, vt etiam additis
<
lb
/>
coloribus talentorum magnorum præmia
<
lb
/>
meretur. </
s
>
<
s
id
="
s.011541
">Quiſdam eoſdem lapides recenti
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg1608
"/>
<
lb
/>
ſanguine bouino ſubigunt. </
s
>
<
s
id
="
s.011542
">Eſcreſcit his to
<
lb
/>
phus ad eam duritiem, vt nihilo à natiuo
<
lb
/>
lapide differat quiſque eius cuius fruſtis tri
<
lb
/>
tis confectus fuerit. </
s
>
<
s
id
="
s.011543
">Vidimus hæc omnia. </
s
>
<
s
id
="
s.011544
">Sed
<
lb
/>
nihil mirabilius quàm cum mortuos, aut
<
lb
/>
etiam viuentes ſuperfuſo gypſo frigido ta
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg1609
"/>
<
lb
/>
men ita cælamus, vt oleo illito atque gyp
<
lb
/>
ſo, vel charta, aut ſulphure, ſic hominem
<
lb
/>
fingimus, vt nulla in partè præterquàm co
<
lb
/>
lore, & quòd non ſpiret, imago ab homine
<
lb
/>
ipſo differat. </
s
>
<
s
id
="
s.011545
">Qui verò rem hanc diligentius
<
lb
/>
curant, deraſam barbam, detonſoſque capil
<
lb
/>
los à mortuo imagini agglutinant, inde ad
<
lb
/>
iecto colore viuam imaginem efficiunt. </
s
>
<
s
id
="
s.011546
">Hu
<
lb
/>
iuſcemodi vidi dum in Gallia diuerſarer, nu
<
lb
/>
per mortui Franciſci primi Gallorum regis,
<
lb
/>
in domo ſplendidiſſimi Cardinalis Turno
<
lb
/>
nenſis. </
s
>
<
s
id
="
s.011547
">Nihil enim ſimilius ars homini fa
<
lb
/>
cere potuit ea imagine: nec nix viui. </
s
>
<
s
id
="
s.011548
">Porrò
<
lb
/>
ea delata fuerat in funere. </
s
>
<
s
id
="
s.011549
">Inuentus præte
<
lb
/>
rea eſt è magnis imaginibus in paruas breui
<
lb
/>
tempore traducendi modus. </
s
>
<
s
id
="
s.011550
">Quis? </
s
>
<
s
id
="
s.011551
">niſi vt ex
<
lb
/>
cepta à typo ſe contrahat ſtatim dum ſicca
<
lb
/>
tur Hæc efficere poteſt quòd humidum eſt,
<
lb
/>
ac molle, tenuiumque partium, quod ta
<
lb
/>
men dum ſiccatur, ſtringitur. </
s
>
<
s
id
="
s.011552
">Medulla igi
<
lb
/>
tur panis calidi dum pingitur, in paſtam de
<
lb
/>
nuò redit. </
s
>
<
s
id
="
s.011553
">Hac excipiuntur imagines, & ſic
<
lb
/>
cantur, inde ſuperfuſo gypſo atque ſiccato
<
lb
/>
ſenſim in minorem formam tranſit. </
s
>
<
s
id
="
s.011554
">Fit </
s
>
</
p
>
</
chap
>
</
body
>
</
text
>
</
archimedes
>