Cardano, Girolamo
,
De subtilitate
,
1663
Text
Text Image
Image
XML
Thumbnail overview
Document information
None
Concordance
Figures
Thumbnails
List of thumbnails
<
1 - 10
11 - 20
21 - 30
31 - 40
41 - 50
51 - 60
61 - 70
71 - 80
81 - 90
91 - 100
101 - 110
111 - 120
121 - 130
131 - 140
141 - 150
151 - 160
161 - 170
171 - 180
181 - 190
191 - 200
201 - 210
211 - 220
221 - 230
231 - 240
241 - 250
251 - 260
261 - 270
271 - 280
281 - 290
291 - 300
301 - 310
311 - 320
321 - 330
331 - 340
341 - 350
351 - 360
361 - 370
371 - 380
381 - 390
391 - 400
401 - 403
>
141
142
143
144
145
146
147
148
149
150
<
1 - 10
11 - 20
21 - 30
31 - 40
41 - 50
51 - 60
61 - 70
71 - 80
81 - 90
91 - 100
101 - 110
111 - 120
121 - 130
131 - 140
141 - 150
151 - 160
161 - 170
171 - 180
181 - 190
191 - 200
201 - 210
211 - 220
221 - 230
231 - 240
241 - 250
251 - 260
261 - 270
271 - 280
281 - 290
291 - 300
301 - 310
311 - 320
321 - 330
331 - 340
341 - 350
351 - 360
361 - 370
371 - 380
381 - 390
391 - 400
401 - 403
>
page
|<
<
of 403
>
>|
<
archimedes
>
<
text
>
<
body
>
<
chap
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.011554
">
<
pb
pagenum
="
612
"
xlink:href
="
016/01/259.jpg
"/>
etiam beneficio tenuium linteorum, quæ vt
<
lb
/>
amota fuerint ab imagine, & ſtatim ſe con
<
lb
/>
trahunt. </
s
>
<
s
id
="
s.011555
">Et per conos ductiles. </
s
>
<
s
id
="
s.011556
">Præterea in
<
lb
/>
picturis, ac ſtatuis. </
s
>
<
s
id
="
s.011557
">& ectypis rationem aſ
<
lb
/>
pectus ſeruari dicet: ſi quis fructum artis
<
lb
/>
percipere velit: nam picturæ aliæ è regione,
<
lb
/>
aliæ à latere, aliæ ex editiore, nonnullæ lon
<
lb
/>
gius perſpiciendæ ſunt: ſtatuæ in luce ex
<
lb
/>
obſcuro loco: minuta alia quæque in obſcu
<
lb
/>
ro ex luce, ne fatiſcant. </
s
>
<
s
id
="
s.011558
">Similiter & colo
<
lb
/>
res viuidiores in obſcuro apparent. </
s
>
<
s
id
="
s.011559
">Vnde
<
lb
/>
mos ille obducendi velum tabernis vena
<
lb
/>
lium pannorum. </
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.011560
">
<
margin.target
id
="
marg1603
"/>
Mediæ &
<
lb
/>
ſeſquidimi
<
lb
/>
diæ repræſen
<
lb
/>
tationis diſ
<
lb
/>
crimen.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.011561
">
<
margin.target
id
="
marg1604
"/>
Plaſtice dif
<
lb
/>
ficilior
<
expan
abbr
="
celã-di
">celan
<
lb
/>
di</
expan
>
, & ſcul
<
lb
/>
pendi ratio
<
lb
/>
ne.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.011562
">
<
margin.target
id
="
marg1605
"/>
Columnæ
<
lb
/>
quinque pla
<
lb
/>
ſtici operis in
<
lb
/>
Vormacta
<
lb
/>
mirifici.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.011563
">
<
margin.target
id
="
marg1606
"/>
Plaſtica mi
<
lb
/>
rabilis anti
<
lb
/>
qua fabri
<
lb
/>
candi im
<
lb
/>
menſa opera.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.011564
">
<
margin.target
id
="
marg1607
"/>
Stuchorum
<
lb
/>
genera.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.011565
">
<
margin.target
id
="
marg1608
"/>
Quomodo
<
lb
/>
homines ad
<
lb
/>
viuum, vt
<
lb
/>
dici ſolet fin
<
lb
/>
gantur.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.011566
">
<
margin.target
id
="
marg1609
"/>
Franciſci
<
lb
/>
Gallorum
<
lb
/>
regis imago.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.011567
">Cardinalis
<
lb
/>
de Turno.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.011568
">Quomodo
<
lb
/>
imagines ex
<
lb
/>
magnis in
<
lb
/>
paruas breui
<
lb
/>
temporis ſpa
<
lb
/>
tio redigan
<
lb
/>
tur.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.011569
">Artes nobi
<
lb
/>
liores latere,
<
lb
/>
& quænam
<
lb
/>
ſint.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.011570
">Et quanquam hæc per ſe magnæ ſubtili
<
lb
/>
tatis exempla ſint, pleræque tamen nobilio
<
lb
/>
rum artium fermè latent, tum ob rerum pro
<
lb
/>
prietates ignotas adhuc tum quia ſubtilio
<
lb
/>
ri inuentione indigent. </
s
>
<
s
id
="
s.011571
">Sunt autem quæ la
<
lb
/>
tent: vt, vitri tenacis faciendi ratio: the
<
lb
/>
ſaurorum inuentio: ſtridorem dandi aëri, ab
<
lb
/>
albo plumbo auferendi: effodiendi vnde
<
lb
/>
quaque vtiles res tranſmutandi colores:
<
lb
/>
perfecta ratio permutandi corruptum
<
expan
abbr
="
vinũ
">vinum</
expan
>
<
lb
/>
in acetum, quæ inuenta mea ætate, mea
<
lb
/>
etiam ætate periit, tametſi multa non inu
<
lb
/>
tilia ſuprà tradiderimus: dignoſcendi rerum
<
lb
/>
proprias vires: ars proferendæ in longum
<
lb
/>
vitæ, de qua ſuprà diximus: materiam face
<
lb
/>
re quæ machinarum
<
expan
abbr
="
ignearũ
">ignearum</
expan
>
vi reſiſtat: vo
<
lb
/>
landi inuentum, quod nuper tentatum à
<
lb
/>
duobus illis peſſimè ceſſit. </
s
>
<
s
id
="
s.011572
">Vincius, de quo
<
lb
/>
ſuprà diximus, tentauit, & fruſtrà: hic pictor
<
lb
/>
fuit egregius. </
s
>
<
s
id
="
s.011573
">Super omnia Tirydatis ma
<
lb
/>
gia, ob quàm à Nerone ingenti pecunia, &
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg1610
"/>
<
lb
/>
Armeniæ regno donatus eſt, dum ea docet,
<
lb
/>
facere, quæ fieri nequeunt. </
s
>
<
s
id
="
s.011574
">Veruntamen &
<
lb
/>
horum quæ diu latuerunt quædam inuenta
<
lb
/>
ſunt, vt horologia abſque fune. </
s
>
<
s
id
="
s.011575
">Stant pro
<
lb
/>
fune rotæ, in quibuſdam molæ ſuperpoſitæ,
<
lb
/>
limaci figura, denticulis 26. quibuſdam
<
expan
abbr
="
etiã
">etiam</
expan
>
<
lb
/>
pluribus: ab his denticulatus axis qui totam
<
lb
/>
agit machinam, circumagitur. </
s
>
<
s
id
="
s.011576
">In altero rota
<
lb
/>
eſt 48. denticulis in imo diſpoſitis, alterique
<
lb
/>
rotæ implexis, vt cum molæ nixu quæ in
<
lb
/>
imo eſt circumuertitur, alia totidem denti
<
lb
/>
bus implexa etiam circumuoluta totam ma
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg1611
"/>
<
lb
/>
chinam ſecum ducat. </
s
>
<
s
id
="
s.011577
">Simili ratione inuen
<
lb
/>
tum eſt, vt Cæſaris ſedes ita diſponeretur,
<
lb
/>
vt quocunque ſitu conſtituatur, ille immobi
<
lb
/>
lis, ac commodè dum vehitur ſedeat. </
s
>
<
s
id
="
s.011578
">Hoc
<
lb
/>
tractum ex armillarum ratione: cùm enim
<
lb
/>
circuli tres chalybei conſtituentur, polis
<
lb
/>
ſurſum deorſum, antè, retro, dextra ac ſini
<
lb
/>
ſtra mobilibus, cùm plures non poſſint eſſe
<
lb
/>
ſitus, neceſſe eſt ipſum in eſſedo quomodo
<
lb
/>
cunque agatur quieſcere perpetuò. </
s
>
<
s
id
="
s.011579
">Habet
<
lb
/>
hoc aliquid non abſimile lucernis, à quorum
<
lb
/>
exemplo ducta eſt ratio: circumuolutæ enim
<
lb
/>
tametſi patulæ, oleum
<
expan
abbr
="
nequaquã
">nequaquam</
expan
>
effundunt.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.011580
">Nuper etiam quidam machinam illam
<
lb
/>
mundi vniuerſalem olim à Gulielmo Zelan
<
lb
/>
dino fabricatam atque diſſolutam, in tene
<
lb
/>
briſque per incuriam
<
expan
abbr
="
marceſcẽtem
">marceſcentem</
expan
>
, cùm ego
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg1612
"/>
<
lb
/>
quodam bono fato ad inſtaurandum bonas
<
lb
/>
artes etiam obiter non minus quàm ex in
<
lb
/>
duſtria natus, in lucem reuocaſſem, in inte
<
lb
/>
grum reſtituit. </
s
>
<
s
id
="
s.011581
">Cuius exemplo aliam Caro
<
lb
/>
lo quinto Cæſari, ita conſtruxit, vt in ea &
<
lb
/>
temporum momenta, & partes ſignorum
<
lb
/>
ſingulas videas, & octaui orbis tardiſſimum
<
lb
/>
motum intuearis. </
s
>
<
s
id
="
s.011582
">Diuiſiones quoque orbis
<
lb
/>
ſignorum varias, quas domos vocant, ho
<
lb
/>
raſque æquales, & inęquales, & quod maius
<
lb
/>
eſt, vniuerſi orbis partibus inſeruientes, vt
<
lb
/>
hæc verè machina orbem vniuerſum refe
<
lb
/>
rat, in ea inſpicere licet. </
s
>
<
s
id
="
s.011583
">Omitto progreſſus,
<
lb
/>
regreſſuſque ſingulorum errantium ſyde
<
lb
/>
rum, latitudines, altitudineſque aliaque in
<
lb
/>
numera, vt prorſus res non minus fama
<
lb
/>
quam fide maior ſit. </
s
>
<
s
id
="
s.011584
">Referunt Sabor regem
<
lb
/>
Perſarum huiuſcemodi machinam tam
<
expan
abbr
="
grã-de
">gran
<
lb
/>
de</
expan
>
è vitro conſtrui feciſſe, vt in eius centro
<
lb
/>
ſederet tanquam in terræ ſpærula, ſpectan
<
lb
/>
tem ſub pedibus etiam aſtra, exorientiaque
<
lb
/>
ac occidentia ſydera, vt ſic mortalis cùm
<
lb
/>
eſſet, ſupra tamen omnem mortalitatis fa
<
lb
/>
ſtum & expectationem eſſe videretur. </
s
>
<
s
id
="
s.011585
">Et
<
lb
/>
certè quid maius & diuinius ſub hominis
<
lb
/>
ſenſibus cadere poteſt, etiam Regi vniuerſum
<
lb
/>
orbem terrarum poſſidenti, quam quòd poſt
<
lb
/>
quam terras, & materia poſſidet, etiam cœ
<
lb
/>
lum & aſtra, Dei domicilium habere videa
<
lb
/>
tur? </
s
>
<
s
id
="
s.011586
">Talia recitantem Honoratus Ianius
<
lb
/>
Valentinus, Principis illuſtriſſimi Hiſpania
<
lb
/>
rum Philippi pręceptor, in literis humanio
<
lb
/>
ribus vir per quam doctus, & humaniſſimus,
<
lb
/>
excepit dicens: Machina hæc olim vitro, vt
<
lb
/>
rectè dixiſti, non vt nunc metallo fieri ſolita
<
lb
/>
erat: cuius teſtis Claudianus eſt pręter
<
lb
/>
etiam Ciceronis autoritatem. </
s
>
<
s
id
="
s.011587
">Sed libet, in
<
lb
/>
quit, ipſius carmina recitare, dubij cuiuſdam
<
lb
/>
cauſa.
<
lb
/>
<
emph
type
="
quote
"/>
<
emph
type
="
italics
"/>
Iupiter in paruo cùm cerneret æthera vitro,
<
lb
/>
Riſit, & ad ſuperos talia dicta dedit:
<
lb
/>
Huccine mortalis progreſſa potentia curæ?
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.011588
">Iam meus in fragili luditur orbe labor.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.011589
">Iura poli, rerumque fidem legeſque deorum,
<
lb
/>
Ecce Syracuſius tranſtulit arte ſenex.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.011590
">Incluſus variis famulatur ſpiritus aſtris,
<
lb
/>
Et vinum certis motibus vrget opus.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.011591
">Percurrit proprium mentitus ſignifer annum,
<
lb
/>
Et ſimulata nouo Cynthia menſe redit.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.011592
">Iamque ſuum voluens audax induſtria mundum,
<
lb
/>
Gaudet, & humana ſydera mente regit.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.011593
">Quid falſo inſontem tonitru Salmonea miror?
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.011594
">Æmula naturæ parua reperta manus.
<
emph.end
type
="
italics
"/>
<
emph.end
type
="
quote
"/>
</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.011595
">
<
margin.target
id
="
marg1610
"/>
Horoligia
<
lb
/>
abſque fune.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.011596
">
<
margin.target
id
="
marg1611
"/>
Sedes mira.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.011597
">
<
margin.target
id
="
marg1612
"/>
Gulielmus
<
lb
/>
Zelandinus
<
lb
/>
autor ſphæræ
<
lb
/>
cœleſtis, mi
<
lb
/>
rabilis arti
<
lb
/>
ficiis.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.011598
">Quæro, inquit, quonam modo ſpiritu in
<
lb
/>
cluſo ea moles tam variis motibus circum
<
lb
/>
uolui potuit, vt Claudianus refert? </
s
>
<
s
id
="
s.011599
">Deinde,
<
lb
/>
cur ex vitro olim, nunc autem ex metallo?
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg1613
"/>
<
lb
/>
Tum ego: Cauſa cur ex vitro olim fieret
<
lb
/>
machina cœleſtis orbis, erat, quoniam cùm
<
lb
/>
eſſet æmula verè cœli, includebantur mino
<
lb
/>
res maioribus: quamobrem qui intus erant,
<
lb
/>
& ſydera ſpectari non potuiſſent, niſi om
<
lb
/>
nes ex materia perſpicua conflati fuiſſent.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.011600
">Itaque qui nunc has moles faciunt, vitri fra
<
lb
/>
gilitatem verentes, coguntur non naturalem
<
lb
/>
mundi machinam æmulari, orbem orbi cir
<
lb
/>
cumponendo, quoniam cùm ex metallo ſint,
<
lb
/>
videri non poſſent: ſed quot ſunt orbes, tot
<
lb
/>
efficiunt tabulas, aut ſaltem ſenas, Solis or
<
lb
/>
bem Veneris orbi immiſcentis, in circui
<
lb
/>
tumque compaginant, vt quod eſt rorarum,
<
lb
/>
ponderum, molarum, curruum, denticulo
<
lb
/>
rum, nolarum, virgarum, funium, atque
<
lb
/>
aliorum inſtrumentorum, lateat intus: </
s
>
</
p
>
</
chap
>
</
body
>
</
text
>
</
archimedes
>