Cardano, Girolamo
,
De subtilitate
,
1663
Text
Text Image
Image
XML
Thumbnail overview
Document information
None
Concordance
Figures
Thumbnails
Page concordance
<
1 - 30
31 - 60
61 - 90
91 - 120
121 - 150
151 - 180
181 - 210
211 - 240
241 - 270
271 - 300
301 - 330
331 - 360
361 - 390
391 - 403
>
Scan
Original
251
252
253
254
255
256
257
258
259
260
261
262
263
264
265
266
267
268
269
270
271
272
273
274
275
276
277
278
279
280
<
1 - 30
31 - 60
61 - 90
91 - 120
121 - 150
151 - 180
181 - 210
211 - 240
241 - 270
271 - 300
301 - 330
331 - 360
361 - 390
391 - 403
>
page
|<
<
of 403
>
>|
<
archimedes
>
<
text
>
<
body
>
<
chap
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.011554
">
<
pb
pagenum
="
612
"
xlink:href
="
016/01/259.jpg
"/>
etiam beneficio tenuium linteorum, quæ vt
<
lb
/>
amota fuerint ab imagine, & ſtatim ſe con
<
lb
/>
trahunt. </
s
>
<
s
id
="
s.011555
">Et per conos ductiles. </
s
>
<
s
id
="
s.011556
">Præterea in
<
lb
/>
picturis, ac ſtatuis. </
s
>
<
s
id
="
s.011557
">& ectypis rationem aſ
<
lb
/>
pectus ſeruari dicet: ſi quis fructum artis
<
lb
/>
percipere velit: nam picturæ aliæ è regione,
<
lb
/>
aliæ à latere, aliæ ex editiore, nonnullæ lon
<
lb
/>
gius perſpiciendæ ſunt: ſtatuæ in luce ex
<
lb
/>
obſcuro loco: minuta alia quæque in obſcu
<
lb
/>
ro ex luce, ne fatiſcant. </
s
>
<
s
id
="
s.011558
">Similiter & colo
<
lb
/>
res viuidiores in obſcuro apparent. </
s
>
<
s
id
="
s.011559
">Vnde
<
lb
/>
mos ille obducendi velum tabernis vena
<
lb
/>
lium pannorum. </
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.011560
">
<
margin.target
id
="
marg1603
"/>
Mediæ &
<
lb
/>
ſeſquidimi
<
lb
/>
diæ repræſen
<
lb
/>
tationis diſ
<
lb
/>
crimen.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.011561
">
<
margin.target
id
="
marg1604
"/>
Plaſtice dif
<
lb
/>
ficilior
<
expan
abbr
="
celã-di
">celan
<
lb
/>
di</
expan
>
, & ſcul
<
lb
/>
pendi ratio
<
lb
/>
ne.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.011562
">
<
margin.target
id
="
marg1605
"/>
Columnæ
<
lb
/>
quinque pla
<
lb
/>
ſtici operis in
<
lb
/>
Vormacta
<
lb
/>
mirifici.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.011563
">
<
margin.target
id
="
marg1606
"/>
Plaſtica mi
<
lb
/>
rabilis anti
<
lb
/>
qua fabri
<
lb
/>
candi im
<
lb
/>
menſa opera.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.011564
">
<
margin.target
id
="
marg1607
"/>
Stuchorum
<
lb
/>
genera.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.011565
">
<
margin.target
id
="
marg1608
"/>
Quomodo
<
lb
/>
homines ad
<
lb
/>
viuum, vt
<
lb
/>
dici ſolet fin
<
lb
/>
gantur.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.011566
">
<
margin.target
id
="
marg1609
"/>
Franciſci
<
lb
/>
Gallorum
<
lb
/>
regis imago.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.011567
">Cardinalis
<
lb
/>
de Turno.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.011568
">Quomodo
<
lb
/>
imagines ex
<
lb
/>
magnis in
<
lb
/>
paruas breui
<
lb
/>
temporis ſpa
<
lb
/>
tio redigan
<
lb
/>
tur.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.011569
">Artes nobi
<
lb
/>
liores latere,
<
lb
/>
& quænam
<
lb
/>
ſint.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.011570
">Et quanquam hæc per ſe magnæ ſubtili
<
lb
/>
tatis exempla ſint, pleræque tamen nobilio
<
lb
/>
rum artium fermè latent, tum ob rerum pro
<
lb
/>
prietates ignotas adhuc tum quia ſubtilio
<
lb
/>
ri inuentione indigent. </
s
>
<
s
id
="
s.011571
">Sunt autem quæ la
<
lb
/>
tent: vt, vitri tenacis faciendi ratio: the
<
lb
/>
ſaurorum inuentio: ſtridorem dandi aëri, ab
<
lb
/>
albo plumbo auferendi: effodiendi vnde
<
lb
/>
quaque vtiles res tranſmutandi colores:
<
lb
/>
perfecta ratio permutandi corruptum
<
expan
abbr
="
vinũ
">vinum</
expan
>
<
lb
/>
in acetum, quæ inuenta mea ætate, mea
<
lb
/>
etiam ætate periit, tametſi multa non inu
<
lb
/>
tilia ſuprà tradiderimus: dignoſcendi rerum
<
lb
/>
proprias vires: ars proferendæ in longum
<
lb
/>
vitæ, de qua ſuprà diximus: materiam face
<
lb
/>
re quæ machinarum
<
expan
abbr
="
ignearũ
">ignearum</
expan
>
vi reſiſtat: vo
<
lb
/>
landi inuentum, quod nuper tentatum à
<
lb
/>
duobus illis peſſimè ceſſit. </
s
>
<
s
id
="
s.011572
">Vincius, de quo
<
lb
/>
ſuprà diximus, tentauit, & fruſtrà: hic pictor
<
lb
/>
fuit egregius. </
s
>
<
s
id
="
s.011573
">Super omnia Tirydatis ma
<
lb
/>
gia, ob quàm à Nerone ingenti pecunia, &
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg1610
"/>
<
lb
/>
Armeniæ regno donatus eſt, dum ea docet,
<
lb
/>
facere, quæ fieri nequeunt. </
s
>
<
s
id
="
s.011574
">Veruntamen &
<
lb
/>
horum quæ diu latuerunt quædam inuenta
<
lb
/>
ſunt, vt horologia abſque fune. </
s
>
<
s
id
="
s.011575
">Stant pro
<
lb
/>
fune rotæ, in quibuſdam molæ ſuperpoſitæ,
<
lb
/>
limaci figura, denticulis 26. quibuſdam
<
expan
abbr
="
etiã
">etiam</
expan
>
<
lb
/>
pluribus: ab his denticulatus axis qui totam
<
lb
/>
agit machinam, circumagitur. </
s
>
<
s
id
="
s.011576
">In altero rota
<
lb
/>
eſt 48. denticulis in imo diſpoſitis, alterique
<
lb
/>
rotæ implexis, vt cum molæ nixu quæ in
<
lb
/>
imo eſt circumuertitur, alia totidem denti
<
lb
/>
bus implexa etiam circumuoluta totam ma
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg1611
"/>
<
lb
/>
chinam ſecum ducat. </
s
>
<
s
id
="
s.011577
">Simili ratione inuen
<
lb
/>
tum eſt, vt Cæſaris ſedes ita diſponeretur,
<
lb
/>
vt quocunque ſitu conſtituatur, ille immobi
<
lb
/>
lis, ac commodè dum vehitur ſedeat. </
s
>
<
s
id
="
s.011578
">Hoc
<
lb
/>
tractum ex armillarum ratione: cùm enim
<
lb
/>
circuli tres chalybei conſtituentur, polis
<
lb
/>
ſurſum deorſum, antè, retro, dextra ac ſini
<
lb
/>
ſtra mobilibus, cùm plures non poſſint eſſe
<
lb
/>
ſitus, neceſſe eſt ipſum in eſſedo quomodo
<
lb
/>
cunque agatur quieſcere perpetuò. </
s
>
<
s
id
="
s.011579
">Habet
<
lb
/>
hoc aliquid non abſimile lucernis, à quorum
<
lb
/>
exemplo ducta eſt ratio: circumuolutæ enim
<
lb
/>
tametſi patulæ, oleum
<
expan
abbr
="
nequaquã
">nequaquam</
expan
>
effundunt.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.011580
">Nuper etiam quidam machinam illam
<
lb
/>
mundi vniuerſalem olim à Gulielmo Zelan
<
lb
/>
dino fabricatam atque diſſolutam, in tene
<
lb
/>
briſque per incuriam
<
expan
abbr
="
marceſcẽtem
">marceſcentem</
expan
>
, cùm ego
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg1612
"/>
<
lb
/>
quodam bono fato ad inſtaurandum bonas
<
lb
/>
artes etiam obiter non minus quàm ex in
<
lb
/>
duſtria natus, in lucem reuocaſſem, in inte
<
lb
/>
grum reſtituit. </
s
>
<
s
id
="
s.011581
">Cuius exemplo aliam Caro
<
lb
/>
lo quinto Cæſari, ita conſtruxit, vt in ea &
<
lb
/>
temporum momenta, & partes ſignorum
<
lb
/>
ſingulas videas, & octaui orbis tardiſſimum
<
lb
/>
motum intuearis. </
s
>
<
s
id
="
s.011582
">Diuiſiones quoque orbis
<
lb
/>
ſignorum varias, quas domos vocant, ho
<
lb
/>
raſque æquales, & inęquales, & quod maius
<
lb
/>
eſt, vniuerſi orbis partibus inſeruientes, vt
<
lb
/>
hæc verè machina orbem vniuerſum refe
<
lb
/>
rat, in ea inſpicere licet. </
s
>
<
s
id
="
s.011583
">Omitto progreſſus,
<
lb
/>
regreſſuſque ſingulorum errantium ſyde
<
lb
/>
rum, latitudines, altitudineſque aliaque in
<
lb
/>
numera, vt prorſus res non minus fama
<
lb
/>
quam fide maior ſit. </
s
>
<
s
id
="
s.011584
">Referunt Sabor regem
<
lb
/>
Perſarum huiuſcemodi machinam tam
<
expan
abbr
="
grã-de
">gran
<
lb
/>
de</
expan
>
è vitro conſtrui feciſſe, vt in eius centro
<
lb
/>
ſederet tanquam in terræ ſpærula, ſpectan
<
lb
/>
tem ſub pedibus etiam aſtra, exorientiaque
<
lb
/>
ac occidentia ſydera, vt ſic mortalis cùm
<
lb
/>
eſſet, ſupra tamen omnem mortalitatis fa
<
lb
/>
ſtum & expectationem eſſe videretur. </
s
>
<
s
id
="
s.011585
">Et
<
lb
/>
certè quid maius & diuinius ſub hominis
<
lb
/>
ſenſibus cadere poteſt, etiam Regi vniuerſum
<
lb
/>
orbem terrarum poſſidenti, quam quòd poſt
<
lb
/>
quam terras, & materia poſſidet, etiam cœ
<
lb
/>
lum & aſtra, Dei domicilium habere videa
<
lb
/>
tur? </
s
>
<
s
id
="
s.011586
">Talia recitantem Honoratus Ianius
<
lb
/>
Valentinus, Principis illuſtriſſimi Hiſpania
<
lb
/>
rum Philippi pręceptor, in literis humanio
<
lb
/>
ribus vir per quam doctus, & humaniſſimus,
<
lb
/>
excepit dicens: Machina hæc olim vitro, vt
<
lb
/>
rectè dixiſti, non vt nunc metallo fieri ſolita
<
lb
/>
erat: cuius teſtis Claudianus eſt pręter
<
lb
/>
etiam Ciceronis autoritatem. </
s
>
<
s
id
="
s.011587
">Sed libet, in
<
lb
/>
quit, ipſius carmina recitare, dubij cuiuſdam
<
lb
/>
cauſa.
<
lb
/>
<
emph
type
="
quote
"/>
<
emph
type
="
italics
"/>
Iupiter in paruo cùm cerneret æthera vitro,
<
lb
/>
Riſit, & ad ſuperos talia dicta dedit:
<
lb
/>
Huccine mortalis progreſſa potentia curæ?
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.011588
">Iam meus in fragili luditur orbe labor.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.011589
">Iura poli, rerumque fidem legeſque deorum,
<
lb
/>
Ecce Syracuſius tranſtulit arte ſenex.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.011590
">Incluſus variis famulatur ſpiritus aſtris,
<
lb
/>
Et vinum certis motibus vrget opus.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.011591
">Percurrit proprium mentitus ſignifer annum,
<
lb
/>
Et ſimulata nouo Cynthia menſe redit.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.011592
">Iamque ſuum voluens audax induſtria mundum,
<
lb
/>
Gaudet, & humana ſydera mente regit.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.011593
">Quid falſo inſontem tonitru Salmonea miror?
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.011594
">Æmula naturæ parua reperta manus.
<
emph.end
type
="
italics
"/>
<
emph.end
type
="
quote
"/>
</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.011595
">
<
margin.target
id
="
marg1610
"/>
Horoligia
<
lb
/>
abſque fune.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.011596
">
<
margin.target
id
="
marg1611
"/>
Sedes mira.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.011597
">
<
margin.target
id
="
marg1612
"/>
Gulielmus
<
lb
/>
Zelandinus
<
lb
/>
autor ſphæræ
<
lb
/>
cœleſtis, mi
<
lb
/>
rabilis arti
<
lb
/>
ficiis.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.011598
">Quæro, inquit, quonam modo ſpiritu in
<
lb
/>
cluſo ea moles tam variis motibus circum
<
lb
/>
uolui potuit, vt Claudianus refert? </
s
>
<
s
id
="
s.011599
">Deinde,
<
lb
/>
cur ex vitro olim, nunc autem ex metallo?
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg1613
"/>
<
lb
/>
Tum ego: Cauſa cur ex vitro olim fieret
<
lb
/>
machina cœleſtis orbis, erat, quoniam cùm
<
lb
/>
eſſet æmula verè cœli, includebantur mino
<
lb
/>
res maioribus: quamobrem qui intus erant,
<
lb
/>
& ſydera ſpectari non potuiſſent, niſi om
<
lb
/>
nes ex materia perſpicua conflati fuiſſent.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.011600
">Itaque qui nunc has moles faciunt, vitri fra
<
lb
/>
gilitatem verentes, coguntur non naturalem
<
lb
/>
mundi machinam æmulari, orbem orbi cir
<
lb
/>
cumponendo, quoniam cùm ex metallo ſint,
<
lb
/>
videri non poſſent: ſed quot ſunt orbes, tot
<
lb
/>
efficiunt tabulas, aut ſaltem ſenas, Solis or
<
lb
/>
bem Veneris orbi immiſcentis, in circui
<
lb
/>
tumque compaginant, vt quod eſt rorarum,
<
lb
/>
ponderum, molarum, curruum, denticulo
<
lb
/>
rum, nolarum, virgarum, funium, atque
<
lb
/>
aliorum inſtrumentorum, lateat intus: </
s
>
</
p
>
</
chap
>
</
body
>
</
text
>
</
archimedes
>