259253OPTICAE LIBER VII.
DE IMAGINIBVS. CAP. V.
17. Imago (quæ eſt forma refracti uiſibilis à medio diuerſo) extra uiſibilis locum uidetur.
in defin. 11 p 10.
in defin. 11 p 10.
IMago eſt forma rei uiſibilis, quam uiſus comprehendit ultra diaphanum corpus, quod differt in
ſua diaphanitate à diaphanitate aeris, cum uiſus fuerit obliquus à perpendicular b. exeuntib. ab
illo uiſibili ad ſuperficiem illius corporis diaphani. Nam forma, quam cõprehendit uiſus in cor-
pore diaphano de re uiſa, quæ eſt ultra ipſum corpus, non eſt ipſa res uiſa: quoniam uiſus tunc non
comprehendit rem uiſam in ſuo loco, neque in ſua forma, ſed in alio loco & in alio modo, ſcilicet re
fracte: & cum hoc comprehendit illam rem in ſua oppoſitione: hęc autem forma dicitur imago. Hoc
autem comprehenditur ratione & experientia. Ratione, quoniam ex prędicto capitulo patet, quòd
uiſum, quod eſt in diaphano corpore diuerſę diaphanitatis ab aere, comprehenditur à uiſu refractè,
cum uiſus fuerit decliuis à perpendicularib. exeuntibus à re uiſa ſuper ſuperficiem corporis diapha
ni. Et cum uiſus comprehendit huiuſmodi uiſum refractè, nec eſt in oppoſitione eius, non cõprehẽ
dit ipſum rectè, nec ſentit ſe comprehẽdere ipſum refractè: patet, quòd comprehendit ipſum extra
ſuum locum. Per experientiam uero ſic poteſt cognoſci. Nam ſi aliquis acceperit uas habens oras
erectas perpendiculares, in cuius medio poſuerit aliquod uiſum manifeſtum, ut obolum aut dena-
rium, & ſteterit à longè, quouſq; uiderit rem uiſam in profundo uaſis: deinde elongauerit ſe à re ui-
ſa, quouſque non uideat rem paulatim: tunc in initio occultationis ſtet in ſuo loco, & præcipiat alte
ri infundere aquam in uas ipſo exiſtente in ſuo loco, nec moueat uiſum, nec mutet ſitum: tunc enim
cum aſpexerit aquam, quæ eſt in uaſe: uidebit rem uiſam, poſtquam non uiderat eam, & uidebit eã
in eius oppoſitione. Ex quo patet, quòd forma, quam uidet in aqua, nõ eſt in loco uiſi. Nam ſi forma
eſſet in loco uiſi: tunc uiſus comprehẽderet rem uiſam non exiſtente aqua in uaſe: uiſus enim in ſe-
cundo ſtatu comprehendit rem uiſam in ſua oppoſitione, ipſa non exiſtẽte in ſua oppoſitione. Hoc
ergo modo declarabitur utroque modo, ratione uidelicet & experientia, quòd imago rei uiſæ, quã
uiſus comprehendit refractè, non eſt in loco rei uiſæ.
ſua diaphanitate à diaphanitate aeris, cum uiſus fuerit obliquus à perpendicular b. exeuntib. ab
illo uiſibili ad ſuperficiem illius corporis diaphani. Nam forma, quam cõprehendit uiſus in cor-
pore diaphano de re uiſa, quæ eſt ultra ipſum corpus, non eſt ipſa res uiſa: quoniam uiſus tunc non
comprehendit rem uiſam in ſuo loco, neque in ſua forma, ſed in alio loco & in alio modo, ſcilicet re
fracte: & cum hoc comprehendit illam rem in ſua oppoſitione: hęc autem forma dicitur imago. Hoc
autem comprehenditur ratione & experientia. Ratione, quoniam ex prędicto capitulo patet, quòd
uiſum, quod eſt in diaphano corpore diuerſę diaphanitatis ab aere, comprehenditur à uiſu refractè,
cum uiſus fuerit decliuis à perpendicularib. exeuntibus à re uiſa ſuper ſuperficiem corporis diapha
ni. Et cum uiſus comprehendit huiuſmodi uiſum refractè, nec eſt in oppoſitione eius, non cõprehẽ
dit ipſum rectè, nec ſentit ſe comprehẽdere ipſum refractè: patet, quòd comprehendit ipſum extra
ſuum locum. Per experientiam uero ſic poteſt cognoſci. Nam ſi aliquis acceperit uas habens oras
erectas perpendiculares, in cuius medio poſuerit aliquod uiſum manifeſtum, ut obolum aut dena-
rium, & ſteterit à longè, quouſq; uiderit rem uiſam in profundo uaſis: deinde elongauerit ſe à re ui-
ſa, quouſque non uideat rem paulatim: tunc in initio occultationis ſtet in ſuo loco, & præcipiat alte
ri infundere aquam in uas ipſo exiſtente in ſuo loco, nec moueat uiſum, nec mutet ſitum: tunc enim
cum aſpexerit aquam, quæ eſt in uaſe: uidebit rem uiſam, poſtquam non uiderat eam, & uidebit eã
in eius oppoſitione. Ex quo patet, quòd forma, quam uidet in aqua, nõ eſt in loco uiſi. Nam ſi forma
eſſet in loco uiſi: tunc uiſus comprehẽderet rem uiſam non exiſtente aqua in uaſe: uiſus enim in ſe-
cundo ſtatu comprehendit rem uiſam in ſua oppoſitione, ipſa non exiſtẽte in ſua oppoſitione. Hoc
ergo modo declarabitur utroque modo, ratione uidelicet & experientia, quòd imago rei uiſæ, quã
uiſus comprehendit refractè, non eſt in loco rei uiſæ.
18. Imago uideturin concurſu linearum refractionis, & perpendicularis incidentiæ. 15 p 10.
DEinde dico, quòd imago cuiuslibet puncti, quod uiſus comprehendit refractè, eſt in puncto,
quod eſt differentia communis lineæ, per quam forma peruenit ad uiſum, & perpendicula-
ri, exeunti ab illo puncto uiſo ſuper ſuperficiem diaphani corporis. Hoc autem declarabitur
per experientiam hoc modo. Accipiat aliquis circulum ligneum, cuius diam eter non ſit minor uno
cubito, altitudo duorum ueltrium digitorum, & adęquet ſuperficies eius quantumcunque poterit:
& inueniat centrum eius, & extrahat in ipſo diametros ſeſe interſecantes quomodocunque uolue-
rit, & ſignentur ferro, ut appareant, & impleat lineas illas corpore albo, ut ceruſa mixta lacte: & pun
ctum centri ſit nigrum. Hoc autem perfecto, accipiat uas amplum, ut peluim habens oras eleuatas,
& ponat uas in loco luminoſo, & infundat in uas aquam claram, & ſit altitudo aquæ minor diame-
tro circuli, & maior ſemidiam etro eius, & menſuretur hoc ipſo circulo, quouſque aqua tranſeat cen
trum circuli aliquot digitis, duabus ſcilicet diametris aut pluribus ſignatis in ipſo uaſe, ſcilicet, ut
ſit aqua cooperiens aliquam partem utriuſque diametri, & remaneat altera pars extra aquã, & ex-
pectet, donec aqua quieſcat in uaſe, & tunc mittat circulum ligneum in uas, & erigat circulum ſu-
per oram ipſius, & ponat ſuperficiem ipſius, in qua ſunt lineæ ſignatæ, ex parte uiſus: deinde moue-
at circulum, donec aliqua ſuarum diametrorum ſit perpendicularis ſuper ſuperficiem aquæ: dein-
de dimittat uiſum ſuum, & erigat uas, quouſque uiſus ſimul appropinquet æquidiſtantiæ ſuperfi-
ciei aquæ, & extra oram uaſis, & ſupra ſuperficiem aquæ in tantùm, ut poſsit uidere centrum circu-
li: experientia enim ſecundum hunc modum erit manifeſtior. Hoc ergo facto, intueatur centrũ cir-
culi & diametrum circuli perpendicularem ſuper ſuperficiem aquæ: tunc enim inueniet centrum
circuli in rectitudine diameri perpendicularis. Deιnde intueatur diametrum circuli decliuem, cu-
ius pars eminet ſupra aquam: tunc enim inueniet ipſam incuruatam: cuius incuruatio erit apud ſu-
perficiem aquæ: & illa pars, quæ eſt intra aquam, continet cum illa, quæ eſt extra aquam, angulum
obtuſum: & inueniet angulum ex parte diametri perpendicularis: & inueniet illud, quod eſt intra
aquam, rectum & continuum. Ex quo patet, quòd forma puncti, quod eſt centrum circuli, ſcilicet
forma, quam uiſus comprehendit, non eſt apud centrum circuli. Nam ſi eſſet apud centrum circu-
li: tunc eſſet in rectitudine diametri declius: nam in rei ueritate talem habet ſitum. Cum ergo uiſus
comprehendit hoc punctum extra rectitudinem diametri decliuis, & anguli, quem continent par-
tes diametri decliuis, ſequuntur diametrum perpendicularem: tunc punctum, quod eſt forma cen-
tri, eſt eleuatum à centro. Et quia uiſus comprehendit hoc punctum in rectitudine diametri, per-
pendicularis ſuper ſuperficiem aquæ: erit hoc punctum, quod eſt forma puncti, quod eſt in centro,
eleuatum à centro: & cum hoc, eſt in rectitudine perpendicularis, exeuntis à centro ſuper ſuperfi-
ciem aquæ. Et declarabitur ex incuruatione diametri decliuis apud ſuperficiem aquæ, & rectitu-
dine eius, quod eſt ntra aquam ex diametro, & continuatione eius: quòd omne punctum partis,
quæ eſt intra aquã ex diametro decliui, eſt eleuatum à ſuo loco. Deinde oportet experimẽtatorem
reuoluere cιrculum ligneum, quouſque diameter decliuis fiat perpendicularis ſuper ſuperficiem
quod eſt differentia communis lineæ, per quam forma peruenit ad uiſum, & perpendicula-
ri, exeunti ab illo puncto uiſo ſuper ſuperficiem diaphani corporis. Hoc autem declarabitur
per experientiam hoc modo. Accipiat aliquis circulum ligneum, cuius diam eter non ſit minor uno
cubito, altitudo duorum ueltrium digitorum, & adęquet ſuperficies eius quantumcunque poterit:
& inueniat centrum eius, & extrahat in ipſo diametros ſeſe interſecantes quomodocunque uolue-
rit, & ſignentur ferro, ut appareant, & impleat lineas illas corpore albo, ut ceruſa mixta lacte: & pun
ctum centri ſit nigrum. Hoc autem perfecto, accipiat uas amplum, ut peluim habens oras eleuatas,
& ponat uas in loco luminoſo, & infundat in uas aquam claram, & ſit altitudo aquæ minor diame-
tro circuli, & maior ſemidiam etro eius, & menſuretur hoc ipſo circulo, quouſque aqua tranſeat cen
trum circuli aliquot digitis, duabus ſcilicet diametris aut pluribus ſignatis in ipſo uaſe, ſcilicet, ut
ſit aqua cooperiens aliquam partem utriuſque diametri, & remaneat altera pars extra aquã, & ex-
pectet, donec aqua quieſcat in uaſe, & tunc mittat circulum ligneum in uas, & erigat circulum ſu-
per oram ipſius, & ponat ſuperficiem ipſius, in qua ſunt lineæ ſignatæ, ex parte uiſus: deinde moue-
at circulum, donec aliqua ſuarum diametrorum ſit perpendicularis ſuper ſuperficiem aquæ: dein-
de dimittat uiſum ſuum, & erigat uas, quouſque uiſus ſimul appropinquet æquidiſtantiæ ſuperfi-
ciei aquæ, & extra oram uaſis, & ſupra ſuperficiem aquæ in tantùm, ut poſsit uidere centrum circu-
li: experientia enim ſecundum hunc modum erit manifeſtior. Hoc ergo facto, intueatur centrũ cir-
culi & diametrum circuli perpendicularem ſuper ſuperficiem aquæ: tunc enim inueniet centrum
circuli in rectitudine diameri perpendicularis. Deιnde intueatur diametrum circuli decliuem, cu-
ius pars eminet ſupra aquam: tunc enim inueniet ipſam incuruatam: cuius incuruatio erit apud ſu-
perficiem aquæ: & illa pars, quæ eſt intra aquam, continet cum illa, quæ eſt extra aquam, angulum
obtuſum: & inueniet angulum ex parte diametri perpendicularis: & inueniet illud, quod eſt intra
aquam, rectum & continuum. Ex quo patet, quòd forma puncti, quod eſt centrum circuli, ſcilicet
forma, quam uiſus comprehendit, non eſt apud centrum circuli. Nam ſi eſſet apud centrum circu-
li: tunc eſſet in rectitudine diametri declius: nam in rei ueritate talem habet ſitum. Cum ergo uiſus
comprehendit hoc punctum extra rectitudinem diametri decliuis, & anguli, quem continent par-
tes diametri decliuis, ſequuntur diametrum perpendicularem: tunc punctum, quod eſt forma cen-
tri, eſt eleuatum à centro. Et quia uiſus comprehendit hoc punctum in rectitudine diametri, per-
pendicularis ſuper ſuperficiem aquæ: erit hoc punctum, quod eſt forma puncti, quod eſt in centro,
eleuatum à centro: & cum hoc, eſt in rectitudine perpendicularis, exeuntis à centro ſuper ſuperfi-
ciem aquæ. Et declarabitur ex incuruatione diametri decliuis apud ſuperficiem aquæ, & rectitu-
dine eius, quod eſt ntra aquam ex diametro, & continuatione eius: quòd omne punctum partis,
quæ eſt intra aquã ex diametro decliui, eſt eleuatum à ſuo loco. Deinde oportet experimẽtatorem
reuoluere cιrculum ligneum, quouſque diameter decliuis fiat perpendicularis ſuper ſuperficiem