Bošković, Ruđer Josip, Theoria philosophiae naturalis redacta ad unicam legem virium in natura existentium

Table of handwritten notes

< >
< >
page |< < (XIV) of 389 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="la" type="free">
        <div type="section" level="0" n="0">
          <p style="it">
            <s xml:space="preserve">
              <pb o="XIV" file="0026" n="26"/>
            omnia materiæ puncta vim quandam mutuam, quæ a diſtantiis pendet,
              <lb/>
            & </s>
            <s xml:space="preserve">mutatis diſtantiis mutatur ita, ut in aliis attractiva ſit, in aliis re-
              <lb/>
            pulſiva, ſed certa quadam, & </s>
            <s xml:space="preserve">continua lege. </s>
            <s xml:space="preserve">Leges ejuſmodi variationis
              <lb/>
            binarum quantitatum a ſe invicem pendentium, uti hic ſunt diſtantia,
              <lb/>
            & </s>
            <s xml:space="preserve">vis, exprimi poſſunt vel per analyticam formulam, vel per geometri-
              <lb/>
            cam curvam; </s>
            <s xml:space="preserve">ſed illa prior expreſſio & </s>
            <s xml:space="preserve">multo plures cognitiones requirit
              <lb/>
            ad Algebram pertinentes, & </s>
            <s xml:space="preserve">imaginationem non ita adjuvat, ut hæc po-
              <lb/>
            ſterior, qua idcirco ſum uſus in ipſa prima operis parte, rejecta in Sup-
              <lb/>
            plementa formula analytica, quæ & </s>
            <s xml:space="preserve">curvam, & </s>
            <s xml:space="preserve">legem virium ab illa
              <lb/>
            expreſſam exhibeat.</s>
            <s xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p style="it">
            <s xml:space="preserve">Porro huc res omnis reducitur. </s>
            <s xml:space="preserve">Habetur in recta indefinita, quæ axis
              <lb/>
            dicitur, punctum quoddam, a quo abſciſſa ipſius rectæ ſegmenta referunt
              <lb/>
            diſtantias. </s>
            <s xml:space="preserve">Curva linea protenditur ſecundum rectam ipſam, circa quam
              <lb/>
            etiam ſerpit, & </s>
            <s xml:space="preserve">eandem in pluribus ſecat punctis: </s>
            <s xml:space="preserve">rectæ a fine ſegmen-
              <lb/>
            torum erectæ perpendiculariter uſque ad curvam, exprimunt vires, quæ
              <lb/>
            majores ſunt, vel minores, prout ejuſmodi rectæ ſunt itidem majores,
              <lb/>
            vel minores; </s>
            <s xml:space="preserve">ac eædem ex attractivis migrant in repulſivas, vel vice ver-
              <lb/>
            ſa, ubi illæ ipſæ perpendiculares rectæ directionem mutant, curva ab al-
              <lb/>
            tera axis indefiniti plaga migrante ad alteram. </s>
            <s xml:space="preserve">Id quidem nullas requi-
              <lb/>
            rit geometricas demonſtrationes, ſed meram cognitionem vocum quarun-
              <lb/>
            dam, quæ vel ad prima pertinent Geometriæ elementa, & </s>
            <s xml:space="preserve">notiſſimæ ſunt,
              <lb/>
            vel ibi explicantur, ubi adhibentur. </s>
            <s xml:space="preserve">Notiſſima autem etiam eſt ſignifica-
              <lb/>
            tio vocis Aſymptotus, unde & </s>
            <s xml:space="preserve">crus aſymptoticum curvæ appellatur: </s>
            <s xml:space="preserve">di-
              <lb/>
            citur nimirum recta aſymptotus cruris cujuſpiam curvæ, cum ipſa recta
              <lb/>
            in infinitum producta, ita ad curvilineum arcum productum itidem in
              <lb/>
            infinitum ſemper accedit magis, ut diſtantia minuatur in infinitum, ſed
              <lb/>
            nuſquam penitus evaneſcat, illis idcirco nunquam invicem convenientibus.</s>
            <s xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p style="it">
            <s xml:space="preserve">Conſideratio porro attenta curvæ propoſitæ in fig. </s>
            <s xml:space="preserve">I, & </s>
            <s xml:space="preserve">rationis, qua
              <lb/>
            per illam exprimitur nexus inter vires, & </s>
            <s xml:space="preserve">diſtantias, eſt utique admo-
              <lb/>
            dum neceſſaria ad intelligendam Theoriam ipſam, cujus ea eſt præcipua
              <lb/>
            quædam veluti clavis, ſine qua omnino incaſſum tentarentur cetera: </s>
            <s xml:space="preserve">ſed
              <lb/>
            & </s>
            <s xml:space="preserve">ejuſmodi eſt, ut tironum, & </s>
            <s xml:space="preserve">ſane etiam mediocrium, immo etiam lon-
              <lb/>
            ge infra mediocritatem collocatorum, captum non excedat, potiſſimum ſi
              <lb/>
            viva accedat Profeſſoris vox mediocriter etiam verſati in Mechanica, cu-
              <lb/>
            jus ope, pro certo habeo, rem ita patentem omnibus reddi poſſe, ut ii
              <lb/>
            etiam, qui Geometriæ penitus ignari ſunt, paucorum admodum </s>
          </p>
        </div>
      </text>
    </echo>