Buonamici, Francesco
,
De motu libri X
Text
Text Image
Image
XML
Thumbnail overview
Document information
None
Concordance
Figures
Thumbnails
List of thumbnails
<
1 - 10
11 - 20
21 - 30
31 - 40
41 - 50
51 - 60
61 - 70
71 - 80
81 - 90
91 - 100
101 - 110
111 - 120
121 - 130
131 - 140
141 - 150
151 - 160
161 - 170
171 - 180
181 - 190
191 - 200
201 - 210
211 - 220
221 - 230
231 - 240
241 - 250
251 - 260
261 - 270
271 - 280
281 - 290
291 - 300
301 - 310
311 - 320
321 - 330
331 - 340
341 - 350
351 - 360
361 - 370
371 - 380
381 - 390
391 - 400
401 - 410
411 - 420
421 - 430
431 - 440
441 - 450
451 - 460
461 - 470
471 - 480
481 - 490
491 - 500
501 - 510
511 - 520
521 - 530
531 - 540
541 - 550
551 - 560
561 - 570
571 - 580
581 - 590
591 - 600
601 - 610
611 - 620
621 - 630
631 - 640
641 - 650
651 - 660
661 - 670
671 - 680
681 - 690
691 - 700
701 - 710
711 - 720
721 - 730
731 - 740
741 - 750
751 - 760
761 - 770
771 - 780
781 - 790
791 - 800
801 - 810
811 - 820
821 - 830
831 - 840
841 - 850
851 - 860
861 - 870
871 - 880
881 - 890
891 - 900
901 - 910
911 - 920
921 - 930
931 - 940
941 - 950
951 - 960
961 - 970
971 - 980
981 - 990
991 - 1000
1001 - 1010
1011 - 1020
1021 - 1030
1031 - 1040
1041 - 1050
1051 - 1055
>
161
162
163
164
165
166
167
168
169
170
<
1 - 10
11 - 20
21 - 30
31 - 40
41 - 50
51 - 60
61 - 70
71 - 80
81 - 90
91 - 100
101 - 110
111 - 120
121 - 130
131 - 140
141 - 150
151 - 160
161 - 170
171 - 180
181 - 190
191 - 200
201 - 210
211 - 220
221 - 230
231 - 240
241 - 250
251 - 260
261 - 270
271 - 280
281 - 290
291 - 300
301 - 310
311 - 320
321 - 330
331 - 340
341 - 350
351 - 360
361 - 370
371 - 380
381 - 390
391 - 400
401 - 410
411 - 420
421 - 430
431 - 440
441 - 450
451 - 460
461 - 470
471 - 480
481 - 490
491 - 500
501 - 510
511 - 520
521 - 530
531 - 540
541 - 550
551 - 560
561 - 570
571 - 580
581 - 590
591 - 600
601 - 610
611 - 620
621 - 630
631 - 640
641 - 650
651 - 660
661 - 670
671 - 680
681 - 690
691 - 700
701 - 710
711 - 720
721 - 730
731 - 740
741 - 750
751 - 760
761 - 770
771 - 780
781 - 790
791 - 800
801 - 810
811 - 820
821 - 830
831 - 840
841 - 850
851 - 860
861 - 870
871 - 880
881 - 890
891 - 900
901 - 910
911 - 920
921 - 930
931 - 940
941 - 950
951 - 960
961 - 970
971 - 980
981 - 990
991 - 1000
1001 - 1010
1011 - 1020
1021 - 1030
1031 - 1040
1041 - 1050
1051 - 1055
>
page
|<
<
of 1055
>
>|
<
archimedes
>
<
text
>
<
body
>
<
chap
>
<
p
type
="
main
">
<
s
>
<
pb
pagenum
="
243
"/>
<
arrow.to.target
n
="
marg1645
"/>
<
lb
/>
ſa, motus ſolius principium, non autem ſubſtantiæ conſtituerit Ariſtoteles. </
s
>
<
s
>Nanque & quòd
<
expan
abbr
="
efciant
">ef
<
lb
/>
ficiant</
expan
>
hæc principia
<
expan
abbr
="
ſubſtantiã
">ſubſtantiam</
expan
>
compoſitam, non eſt cauſſa duntaxat, quòd res ſit naturalis, verùm
<
lb
/>
etiam, quòd ſit abſolutè, & præſeferens rationem
<
expan
abbr
="
quandã
">quandam</
expan
>
vniuerſalem, excedat extra limites phi
<
lb
/>
loſophiæ naturalis. </
s
>
<
s
>At, quòd ſint principia motus in illa, ſolùm facit, quòd ſit naturalis & con
<
lb
/>
trahit ad methodum de natura. </
s
>
<
s
>Tum etiam, quia maximè res eſt, vbicunque operetur & eo mu
<
lb
/>
nere fungatur, quod ipſi eſt ex natura. </
s
>
<
s
>Tum poſtremò, quoniam ipſa natura per motum optimè
<
lb
/>
declaratur, & per eundem agnoſcitur res naturalis: ſic
<
expan
abbr
="
.n.
">enim</
expan
>
efficit rem naturalem, quia ſic tranſmu
<
lb
/>
tari poſsit. </
s
>
<
s
>Hæc, quæ hactenus à nobis poſita ſunt, facilè dabuntur, opinor, illa quæ ſubiicienda
<
lb
/>
ſunt, non inuenere conſenſum. </
s
>
<
s
>Nam, quia ſic
<
expan
abbr
="
creditũ
">creditum</
expan
>
eſt, fieri motum in rebus naturalibus, quo
<
lb
/>
niam forma moueret
<
expan
abbr
="
materiã
">materiam</
expan
>
, atque inde motus efficeretur in toto; conſtituére materiam
<
expan
abbr
="
quidẽ
">quidem</
expan
>
<
lb
/>
eſſe principium motus patibile, quòd ea .ſ. </
s
>
<
s
>exceptura in ſeipſa
<
expan
abbr
="
formã
">formam</
expan
>
, tranſmutaretur ad illam:
<
lb
/>
formam verò, quia materiam tranſmutaret, eſſe principium, quod haberet vim
<
expan
abbr
="
efficiẽdi
">efficiendi</
expan
>
motum.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
>Sic naturam, cùm de materia communiter & forma diceretur,
<
expan
abbr
="
nõ
">non</
expan
>
habere communem rationem,
<
lb
/>
niſi quatenus ab vtroque principio permanat motus ad
<
expan
abbr
="
ſubſtãtiam
">ſubſtantiam</
expan
>
naturalem, ſed eſſe naturam
<
lb
/>
ſpeciatim, vel actuoſum principium motus; eſſe verò talem formam, vel etiam patibile, atque id
<
lb
/>
eſſe materiam. </
s
>
<
s
>Quocirca cùm prius natura ſit actuoſum principium quàm patibile, prius quo
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg1646
"/>
<
lb
/>
que naturam dici de forma, quàm de materia. </
s
>
<
s
>Quin tam abſurdum iis viſum eſt formam eſſe
<
lb
/>
principium patibile motus quàm quod abſurdiſsimum. </
s
>
<
s
>Neque verò deficiebant rationes & lo
<
lb
/>
ca quibus facilè conniuentibus eam problematis partem perſuaderent. </
s
>
<
s
>Etenim, vt à naturæ de
<
lb
/>
finitione ſumatur exordium, ſic ipſa definitur, quòd ſit principium motus & quietis, quia .ſ. </
s
>
<
s
>effi
<
lb
/>
ciat motum, ſeu quietem in eo in quo eſt. </
s
>
<
s
>Sed dare motum & quietem, ſiue efficere eſt munus
<
lb
/>
actuoſæ virtutis, non autem patibilis. </
s
>
<
s
>Sequitur ergo, naturam eſſe principium actuoſum, non pa
<
lb
/>
tibile motus & quietis. </
s
>
<
s
>Prætereà quoniam ad patiendum ſufficit vnum;
<
emph
type
="
sup
"/>
a
<
emph.end
type
="
sup
"/>
hoc autem eſt ſine du
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg1647
"/>
<
lb
/>
bio materia. </
s
>
<
s
>Tertiò vis agendi ſequitur actum, vis
<
expan
abbr
="
aũt
">aut</
expan
>
patiendi poteſtatem. </
s
>
<
s
>Sed actus eſt for
<
lb
/>
mę, poteſtas verò materiæ. </
s
>
<
s
>Itaque forma eſt agere, materiæ verò pati. </
s
>
<
s
>Accedit eodem quòd nil
<
lb
/>
moueretur ſecundùm naturam, niſi forma eſſet actuoſum principium motus; eo quòd mouere
<
lb
/>
tur ab alio: at moueri ab alio eſt vi moueri, non autem ſecundùm naturam. </
s
>
<
s
>His addo auctori
<
lb
/>
tatem Ariſtotelis, qui nonnunquam Deum & naturam nil agere fruſtrà pronunciat: necnon tres
<
lb
/>
haſce cauſſas conuenire, formam, efficientem, & finem. </
s
>
<
s
>ac ſatis apertè idem 2. Phyſ. artis exemplo
<
lb
/>
illuſtrat. </
s
>
<
s
>
<
emph
type
="
sup
"/>
b
<
emph.end
type
="
sup
"/>
Illi
<
expan
abbr
="
.n.
">enim</
expan
>
inquit, ſimilis eſſet natura, ſi ars efficiendi
<
expan
abbr
="
ſcamnũ
">ſcamnum</
expan
>
eſſet in ligno, & eius
<
expan
abbr
="
itẽ
">item</
expan
>
exem
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg1648
"/>
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg1649
"/>
<
lb
/>
plo qui ſibi ipſi medetur, in quo duplex eſſet ſanè principium: alterum quidem vt materia; al
<
lb
/>
terum verò vt efficiens. </
s
>
<
s
>Dicebat quoque Ariſtoteles
<
emph
type
="
sup
"/>
c
<
emph.end
type
="
sup
"/>
formæ proprium eſſe efficere, atque item
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg1650
"/>
<
lb
/>
enunciauit apertius, naturam eſſe principium efficiendi motum,
<
emph
type
="
sup
"/>
d
<
emph.end
type
="
sup
"/>
non in alio, ſed in ipſo, prout
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg1651
"/>
<
lb
/>
ipſum eſt. </
s
>
<
s
>Adiiciunt inſuper ea quæ de aqua tepida dici ſolent, quæ per ſe ipſam mouetur ad fri
<
lb
/>
gus, & denique illa omnia quæ de elementorum motu conſueuerunt opponi. </
s
>
<
s
>Quin etiam ratio
<
lb
/>
nem Ariſtotelis afferunt, qua probatur eſſe item mentem quandam actuoſam; eo quòd vbi ſit
<
lb
/>
principium patiens ibi quoque deſideretur agens. </
s
>
<
s
>In natura igitur, cùm materia ſit, quæ eſt prin
<
lb
/>
cipium patibile, neceſſe eſt adeſſe formam quæ ſit principium agens. </
s
>
<
s
>Poſtremò omne quod ſe
<
lb
/>
per ſe mouet, ex duplici conſtare principio, actuoſo nimirùm, & patibili. </
s
>
<
s
>Naturalia verò omnia
<
lb
/>
ſe per ſe mouere. </
s
>
<
s
>Quamobrem Philoponus inter Gręcos, Auerroes, & eius ſectatores, apertiſ
<
lb
/>
ſimè verò Ludouicus Buccaferrea quem ſecuti ſunt complures ex iis, quibus ſuo marte philoſo
<
lb
/>
phari nimis induſtrium ac laborioſum videri potuit, & quibus ſi ille quemadmodum hirundo
<
lb
/>
Gabriæ, quod cornici dederat auferret, nudi, ſicut illa reſtarent: aſſeruerunt naturam ita dici de
<
lb
/>
forma, tanquam de principio agendi, & de ipſa ob id prius dici, quàm de materia. </
s
>
<
s
>In hac parte
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg1652
"/>
<
lb
/>
hæc ſunt. </
s
>
<
s
>Verùm, ſi ex altera ſtatuamus nunc vulgatam illam differentiam inter animata & ina
<
lb
/>
nima, quòd illa
<
expan
abbr
="
mouẽtur
">mouentur</
expan
>
ex ſeipſis; inanima verò ab alio; cognoſcemus ea quæ mouentur ab ani
<
lb
/>
mo, principium ſui motus intra ſe habere, quippe animum qui in omni
<
expan
abbr
="
viuẽte
">viuente</
expan
>
per incrementum
<
lb
/>
mouet ad omneis loci differentias; in ſentientibus vniuerſis per ſyſtolen & diaſtolen eius partis,
<
lb
/>
quæ animum primò participat; in perfectis per loci mutationem, quæ verò ſola natura mouen
<
lb
/>
tur, tale principium extra ſe habere. </
s
>
<
s
>ac ſi differentiam ſpectabimus animi & naturæ, quantum
<
lb
/>
pertinet ad modum & initia motus; apparebit animum ſic mouere, quia motum excitet in ani
<
lb
/>
mali mouendo corpus. </
s
>
<
s
>Quòd ſi natura differt ab animo; cùm ergo moueat animus mouens in
<
lb
/>
tra corpus: natura, aut non intra corpus mouebit, atque ita non erit internum principium mo
<
lb
/>
tus, aut non diſtinguetur ab animo, aut non mouebit omnino. </
s
>
<
s
>Prætereà ſi quis obſeruet defini
<
lb
/>
tionem efficientis, quæ eſt huiuſmodi. </
s
>
<
s
>Vis tranſmutandi aliud, prout aliud eſt, eſt verò aliud,
<
lb
/>
quemadmodum poſteà dicemus, quod non modò eſſentia, ſed ſubiecto quoque diuerſum eſt.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
>Tum etiam quòd natura dicitur in primis de forma, de efficiente verò metaphoricè, & quòd effi
<
lb
/>
cientis poteſtas ab ingenio materiæ, & formæ longè diſtat, quandò hæc ſunt per ſe principia in eo
<
lb
/>
ipſo, in quo ſunt, illud verò extrinſecus. </
s
>
<
s
>Item quòd efficiens & forma in numero non
<
expan
abbr
="
conueniũt
">conueniunt</
expan
>
, </
s
>
</
p
>
</
chap
>
</
body
>
</
text
>
</
archimedes
>