Blancanus, Josephus, Sphaera mvndi, sev cosmographia demonstratiua , ac facile methodo tradita : in qua totius Mundi fabrica, vna cum nouis, Tychonis, Kepleri, Galilaei, aliorumq' ; Astronomorum adinuentis continentur ; Accessere I. Breuis introductio ad geographiam. II. Apparatus ad mathematicarum studium. III. Echometria, idest Geometrica tractatio de Echo. IV. Nouum instrumentum ad Horologia

Table of Notes

< >
< >
page |< < (4) of 300 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="la" type="free">
        <div xml:id="echoid-div533" type="section" level="1" n="407">
          <pb o="4" file="0258" n="263" rhead="TRACTATVS"/>
        </div>
        <div xml:id="echoid-div534" type="section" level="1" n="408">
          <head xml:id="echoid-head429" xml:space="preserve">PARS PRIMA
            <lb/>
          DE INSTRVMENTO PROPOSITO.</head>
          <head xml:id="echoid-head430" style="it" xml:space="preserve">Conſtructio eiuſdem Instrumenti. Cap. I.</head>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s20019" xml:space="preserve">ANte omnia monendus eſt Lector, nihil ferri ponendum eſſe in hoc Inſtrumento, ne
              <lb/>
            ab eo acus magnetica, quæ eiuſdem pars futura eſt, à propria poſitione diſtrahatur.
              <lb/>
            </s>
            <s xml:id="echoid-s20020" xml:space="preserve">quapropter neq; </s>
            <s xml:id="echoid-s20021" xml:space="preserve">bractea illa, quæ latitudine vulgò lata appellatur, cum partim ex
              <lb/>
            ferro, partim ex ſtanno conſtet, huic conſtructioni idonea eſt. </s>
            <s xml:id="echoid-s20022" xml:space="preserve">fiat igitur ante om-
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0258-01" xlink:href="note-0258-01a" xml:space="preserve">Conſtru-
                <lb/>
              c
                <unsure/>
              t@o tym-
                <lb/>
              pani.</note>
            nia ex ligno, vel ære circulus ſeu tympanum ſimile huic in prima figura deſcripto.
              <lb/>
            </s>
            <s xml:id="echoid-s20023" xml:space="preserve">is diuidendus eſt primo in quatuor partes æquales per duas diametros A B, C D,
              <lb/>
            inuicem perpendiculares. </s>
            <s xml:id="echoid-s20024" xml:space="preserve">deinde quælibet quarta in ſex partes æquales, ea ratione,
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0258-02" xlink:href="note-0258-02a" xml:space="preserve">Prima ſi-
                <lb/>
              gura.</note>
            quam tradidimus prima propoſ. </s>
            <s xml:id="echoid-s20025" xml:space="preserve">noſtræ Sphæræ; </s>
            <s xml:id="echoid-s20026" xml:space="preserve">ſicque totus erit in 24. </s>
            <s xml:id="echoid-s20027" xml:space="preserve">partes æquales diuiſus, quæ
              <lb/>
            horas diei 24. </s>
            <s xml:id="echoid-s20028" xml:space="preserve">referent. </s>
            <s xml:id="echoid-s20029" xml:space="preserve">quod ſi quis ſemiſſibus, atq; </s>
            <s xml:id="echoid-s20030" xml:space="preserve">etiam quadrantibus horarum delectetur, rurſus
              <lb/>
            ſingulas horas bifariam, atque etiam quadrifariam ſubdiuidat. </s>
            <s xml:id="echoid-s20031" xml:space="preserve">Quoniam verò tria horarum genera
              <lb/>
            ſunt hodie in vſu, videlicet, Italicæ, quæ ab occaſu Solis: </s>
            <s xml:id="echoid-s20032" xml:space="preserve">Babilonicæ, quæ ab ortu; </s>
            <s xml:id="echoid-s20033" xml:space="preserve">& </s>
            <s xml:id="echoid-s20034" xml:space="preserve">Aſtronomicæ,
              <lb/>
            quæ à meridie numerantur; </s>
            <s xml:id="echoid-s20035" xml:space="preserve">propterea diuiſionibus tympani adſcribantur tres numerorum ordines,
              <lb/>
            vti vides in figura. </s>
            <s xml:id="echoid-s20036" xml:space="preserve">exterior refert horas ab occaſu: </s>
            <s xml:id="echoid-s20037" xml:space="preserve">medius horas ab ortu: </s>
            <s xml:id="echoid-s20038" xml:space="preserve">interior horas à
              <unsure/>
            meridie, vel,
              <lb/>
            a media nocte. </s>
            <s xml:id="echoid-s20039" xml:space="preserve">linea A B, eſt pro linea meridiana: </s>
            <s xml:id="echoid-s20040" xml:space="preserve">C D, pro linea æquinoctiali: </s>
            <s xml:id="echoid-s20041" xml:space="preserve">poſtremo in centro E,
              <lb/>
            fiat foramen. </s>
            <s xml:id="echoid-s20042" xml:space="preserve">quale in exemplo cernitur. </s>
            <s xml:id="echoid-s20043" xml:space="preserve">& </s>
            <s xml:id="echoid-s20044" xml:space="preserve">apud A, foraminulum adſit, per quod axiculo poſſit ſuæ
              <lb/>
            baſi, de qua mox dicam, affigi, vt poſtea dicemus. </s>
            <s xml:id="echoid-s20045" xml:space="preserve">Porrò hoc tympanum in vſu Inſtrumenti refert
              <lb/>
            æquatorem, & </s>
            <s xml:id="echoid-s20046" xml:space="preserve">quamuis ſit extra locum eius, eſt tamen ei paralellum.</s>
            <s xml:id="echoid-s20047" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s20048" xml:space="preserve">Conſtruatur ex ligno prædicti tympani baſis, eius ſaltem magnitudinis, qualem vides in ſecunda
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0258-03" xlink:href="note-0258-03a" xml:space="preserve">Baſis
                <lb/>
              tympani.
                <lb/>
              Secunda
                <lb/>
              figura.</note>
            figura, in qua A B, eſt baſis manubrium, cuius pars ſuperior A P, teres eſt, vt per eam inſeri poſſit ſu-
              <lb/>
            ſpenſorio, de quo poſtea dicam. </s>
            <s xml:id="echoid-s20049" xml:space="preserve">Apud A, eſt foramen, cuius vſus poſtea patebit. </s>
            <s xml:id="echoid-s20050" xml:space="preserve">reliquum P B, eſt
              <lb/>
            regula quadrangula C E D, eſt perpendiculum ex clauiculo C, pendens, & </s>
            <s xml:id="echoid-s20051" xml:space="preserve">tranſiens per foramen
              <lb/>
            E. </s>
            <s xml:id="echoid-s20052" xml:space="preserve">D. </s>
            <s xml:id="echoid-s20053" xml:space="preserve">eſt ipſum perpendiculi pondus. </s>
            <s xml:id="echoid-s20054" xml:space="preserve">Debet autem filum iſtud perpendiculi in vſu Inſtrumenti pen-
              <lb/>
            dere intra canaliculum in angulo
              <unsure/>
            manubrij A B, excauatum, ducendæque ſunt duæ lineæ in duobus
              <lb/>
            canaliculi lateribus deſcendentes perpendiculariter, ad quas ambas in vſu Inſtrumenti filum dirigen
              <lb/>
            dum eſt, vti poſtea dicemus. </s>
            <s xml:id="echoid-s20055" xml:space="preserve">Foramen ad B, eſt loculus, in quo D, pondus perpendiculi extra vſum
              <lb/>
            Inſtrumenti collocandum eſt. </s>
            <s xml:id="echoid-s20056" xml:space="preserve">Iam ſi facienda ſit baſis pro particulari poli altitudine, ſatis erit face-
              <lb/>
            re triangulum O I K, cuius angulus ad I, ſit rectus, angulus verò ad O, contineat poli aſſumpti alti-
              <lb/>
            tudinem; </s>
            <s xml:id="echoid-s20057" xml:space="preserve">ſicque conſequenter angulus ad K, erit complementum altitudinis poli, quæ eſt eleuatio
              <lb/>
            æquatoris ſupra horizontem. </s>
            <s xml:id="echoid-s20058" xml:space="preserve">linea F K, erit linea meridiana, ideſt, communis ſectio æquatoris, & </s>
            <s xml:id="echoid-s20059" xml:space="preserve">
              <lb/>
            meridiani, nam planum trianguli O I K, refert meridianum circulum. </s>
            <s xml:id="echoid-s20060" xml:space="preserve">L M, eſt axis ex aurichalco
              <lb/>
            referens axem mundi, cuius longitudo poſtea taxabitur: </s>
            <s xml:id="echoid-s20061" xml:space="preserve">apex eius M, tefert centrum mundi. </s>
            <s xml:id="echoid-s20062" xml:space="preserve">Mr. </s>
            <s xml:id="echoid-s20063" xml:space="preserve">eſt
              <lb/>
            eſt tenue filum ab eius apice egrediens radij ſolaris vicarium. </s>
            <s xml:id="echoid-s20064" xml:space="preserve">Porrò in hunc axem inſerendum eſt
              <lb/>
            tympanum per foramen E, factum iam in centro eius, congruens craſſitiei axis; </s>
            <s xml:id="echoid-s20065" xml:space="preserve">atq; </s>
            <s xml:id="echoid-s20066" xml:space="preserve">tympanum ba-
              <lb/>
            ſi huic aptetur, vt linea A B, tympani meridiana congruat lineæ F K, mer dianę baſis, & </s>
            <s xml:id="echoid-s20067" xml:space="preserve">planum tym
              <lb/>
            pani cum plano trianguli O I B, rectos angulos efficiat, in quo ſitu clauiculis æneis aut coch leis apud
              <lb/>
            A, in circumferentia ſitis obfirmetur cum opus fuerit; </s>
            <s xml:id="echoid-s20068" xml:space="preserve">vt autem melius inuicem cohæreant addi po-
              <lb/>
            teſt regula tranſuerſa S R, exiſtens in eodem plano, cũ ſupe@ficie O Q K, lateris trianguli, vt ſit quaſi
              <lb/>
            fulcrum tympani.</s>
            <s xml:id="echoid-s20069" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s20070" xml:space="preserve">Quod ſi conſtruenda ſit baſis vniuerſalis, quæ inſeruiat ad omnes poli altitudines loco prædicti
              <lb/>
            trianguli ponendus eſt quadrans O H G, mobilis circa axiculum O Q, quempiam per centrum O, tra-
              <lb/>
            iectum, ac manubrixio affixum. </s>
            <s xml:id="echoid-s20071" xml:space="preserve">Huius arcus G H, diuidatur in gr. </s>
            <s xml:id="echoid-s20072" xml:space="preserve">90. </s>
            <s xml:id="echoid-s20073" xml:space="preserve">per propoſ. </s>
            <s xml:id="echoid-s20074" xml:space="preserve">1. </s>
            <s xml:id="echoid-s20075" xml:space="preserve">noſtræ Sphæræ:
              <lb/>
            </s>
            <s xml:id="echoid-s20076" xml:space="preserve">qui numerandi ſuntà G, verſus H, debet autem eſſe mobilis circa axiculum O Q, vt cuiuis poli alti-
              <lb/>
            tudini fieri poſſit I O K, æqualis. </s>
            <s xml:id="echoid-s20077" xml:space="preserve">in quo ſtatu cochlea c
              <unsure/>
            uapiam propè I, conſt
              <unsure/>
            ringendus erit cum
              <lb/>
            oportuerit. </s>
            <s xml:id="echoid-s20078" xml:space="preserve">lateri autem O Q K, tanquam baſi debet tympanum inniti, eo modo, ac ſitu, quo de late-
              <lb/>
            re trianguli diximus.</s>
            <s xml:id="echoid-s20079" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s20080" xml:space="preserve">Vltima pars huius baſis eſt pyxis acus magneticæ, qualem cernis in tertia figura: </s>
            <s xml:id="echoid-s20081" xml:space="preserve">quæ cum vſus po-
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0258-04" xlink:href="note-0258-04a" xml:space="preserve">Pyxis ma
                <lb/>
              gnetis.
                <lb/>
              Tertia ſi
                <lb/>
              gura.</note>
            ſtulauerit affigenda eſt in auerſa parte baſis per inciſuram inibi factam, in quam inſerenda eſt pyxidis
              <lb/>
            margo A B C D, ita vt linea A B, paralella ſit plano baſis, ſeu ei congruat; </s>
            <s xml:id="echoid-s20082" xml:space="preserve">ſitque planum ſeu fundus,
              <lb/>
            aut baxis pyxidis E F A B, normale baſi inſtrumenti: </s>
            <s xml:id="echoid-s20083" xml:space="preserve">in quo ſitu linea G. </s>
            <s xml:id="echoid-s20084" xml:space="preserve">H. </s>
            <s xml:id="echoid-s20085" xml:space="preserve">quæ eſt linea meridiana
              <lb/>
            pyxidis erit ipſa paralella ſuperficiei baſis Inſtrumẽti. </s>
            <s xml:id="echoid-s20086" xml:space="preserve">linea I K, in fundo pyxidis eſt linea magnetis,
              <lb/>
            quæ in Italia vulgò putatur delineare a meridiana G H. </s>
            <s xml:id="echoid-s20087" xml:space="preserve">ſex fermè grad. </s>
            <s xml:id="echoid-s20088" xml:space="preserve">P, tamen, Chriſtoph. </s>
            <s xml:id="echoid-s20089" xml:space="preserve">Gruẽb.
              <lb/>
            </s>
            <s xml:id="echoid-s20090" xml:space="preserve">noſtræ Soc. </s>
            <s xml:id="echoid-s20091" xml:space="preserve">ſcribit ſe obſeruaſſe declinationẽ hanc Romæ eſſe gr. </s>
            <s xml:id="echoid-s20092" xml:space="preserve">3 {1/2}. </s>
            <s xml:id="echoid-s20093" xml:space="preserve">ego autem Parmæ eam reperio
              <lb/>
            paulo minorem tribus gradibus L M, eſt ipſa arcus magnetica ſupra ſtylum O P, æquilibrata, ac </s>
          </p>
        </div>
      </text>
    </echo>