Clavius, Christoph, In Sphaeram Ioannis de Sacro Bosco commentarius

Page concordance

< >
Scan Original
191 154
192 155
193 156
194 157
195 158
196 159
197 160
198 161
199 162
200 163
201 164
202 165
203 166
204 167
205 168
206 169
207 170
208 171
209 172
210 173
211 174
212 175
213 176
214 177
215 178
216 179
217 180
218 181
219 182
220 183
< >
page |< < (227) of 525 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="la" type="free">
        <div xml:id="echoid-div455" type="section" level="1" n="147">
          <pb o="227" file="263" n="264" rhead="Ioan. de Sacro Boſco."/>
        </div>
        <div xml:id="echoid-div458" type="section" level="1" n="148">
          <head xml:id="echoid-head153" xml:space="preserve">COMMENTARIVS.</head>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s9199" xml:space="preserve">
              <emph style="sc">Explicat</emph>
            hoc loco nomina, & </s>
            <s xml:id="echoid-s9200" xml:space="preserve">oſſicia circuli Aequinoctialis, docens, tum
              <lb/>
            vocari Aequinoctialem, quia per illum tranſiens Sol, in principio videlicet
              <lb/>
            ♈, & </s>
            <s xml:id="echoid-s9201" xml:space="preserve">♎, efficit æquinoctium in uniuerſa terra, hoc eſt, diem artificialem ęqua
              <lb/>
            lem nocti artificiali conſtituit.</s>
            <s xml:id="echoid-s9202" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s9203" xml:space="preserve">
              <emph style="sc">Eandem</emph>
            ob cauſam ait, ipſum appellari Aequatorem diei, ac noctis. </s>
            <s xml:id="echoid-s9204" xml:space="preserve">Item
              <lb/>
            nominari cingulum primi motus, quod nimirum primum motum diuidat in
              <lb/>
            duo æqualia. </s>
            <s xml:id="echoid-s9205" xml:space="preserve">Cum enim motus diuidatur ad diuiſionem mobilis, ut uolunt
              <lb/>
            philoſophi, diuidet utique Aequator motum primi mobilis bifariam, quan-
              <lb/>
            doquidem & </s>
            <s xml:id="echoid-s9206" xml:space="preserve">primum mobile in duas medietates diuidit. </s>
            <s xml:id="echoid-s9207" xml:space="preserve">In gratiam huius
              <lb/>
            repetit duplicem illum motum cælorum, ab ortu videlicet in occaſum, & </s>
            <s xml:id="echoid-s9208" xml:space="preserve">ab
              <lb/>
            occaſu in ortum, vt perſpicuum eſt in litera.</s>
            <s xml:id="echoid-s9209" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <note position="right" xml:space="preserve">Varia nomi
            <lb/>
          na circuli ę-
            <lb/>
          quinoctia-
            <lb/>
          liss.</note>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s9210" xml:space="preserve">
              <emph style="sc">Graeci</emph>
            appellant hunc circulum ἰσημέρινον, id eſt, Aequidialem, quia
              <lb/>
            nimirum. </s>
            <s xml:id="echoid-s9211" xml:space="preserve">Sole in eo decurrente, fit dies æqualis nocti. </s>
            <s xml:id="echoid-s9212" xml:space="preserve">Vnde quemadmodum
              <lb/>
            Latini eum denominant à nocte, ita Græcis placuit ei nomen imponere a die.
              <lb/>
            </s>
            <s xml:id="echoid-s9213" xml:space="preserve">A Ptolemæo dicitur Linea, Circulus, feu orbis æquationis diei. </s>
            <s xml:id="echoid-s9214" xml:space="preserve">Ab Alphraga-
              <lb/>
            no Circulus Aequinoctij. </s>
            <s xml:id="echoid-s9215" xml:space="preserve">Volunt etiam plerique, eum hiſce nominib. </s>
            <s xml:id="echoid-s9216" xml:space="preserve">appella-
              <lb/>
            ri, non quòd Sol in eo exiſtens æquinoctium efficiat ubique; </s>
            <s xml:id="echoid-s9217" xml:space="preserve">ſed quod in ſphę
              <lb/>
            ra recta, quæ illi ſubiacet, noctes dierum artificialium magnitudinem nunquã
              <lb/>
            excedant, ſed perpetuo dies noctibus ſint æquales, ubicunque Sol exiſtat, ut in
              <lb/>
            3. </s>
            <s xml:id="echoid-s9218" xml:space="preserve">cap. </s>
            <s xml:id="echoid-s9219" xml:space="preserve">ex ponemus. </s>
            <s xml:id="echoid-s9220" xml:space="preserve">Solet etiam nonnunquam circulus Aequinoctialis dici ab
              <lb/>
            Aſtronomis Maximus parallelorum. </s>
            <s xml:id="echoid-s9221" xml:space="preserve">Appellant enim circulos parallelos eos,
              <lb/>
            quos ſtellæ, & </s>
            <s xml:id="echoid-s9222" xml:space="preserve">ſingula cæli puncta ad motum diurnum deſcribũt, quorum om-
              <lb/>
            nium maximus eſt, ut conſtat, Aequator.</s>
            <s xml:id="echoid-s9223" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s9224" xml:space="preserve">
              <emph style="sc">Qvod</emph>
            autem communiter dici ſolet; </s>
            <s xml:id="echoid-s9225" xml:space="preserve">In uniuerſa terra æquinoctium fieri
              <lb/>
              <note position="right" xlink:label="note-263-02" xlink:href="note-263-02a" xml:space="preserve">Qũo intelli
                <lb/>
              gatur, bis in
                <lb/>
              anno fieri
                <lb/>
              æquinoctiũ
                <lb/>
              in uniuerſ@
                <lb/>
              terra.</note>
            bis in anno, Sole nimirum exiſtente in principio ♈, & </s>
            <s xml:id="echoid-s9226" xml:space="preserve">♎, intelligendum eſt,
              <lb/>
            vbi contingit uiciſſitudo diei, & </s>
            <s xml:id="echoid-s9227" xml:space="preserve">noctis ſpacio 24. </s>
            <s xml:id="echoid-s9228" xml:space="preserve">horarum, hoc eſt, ubi Aequi
              <lb/>
            noctialis circulus interſecat Horizontem, & </s>
            <s xml:id="echoid-s9229" xml:space="preserve">ab eodẽ interſecatur. </s>
            <s xml:id="echoid-s9230" xml:space="preserve">Quod ideo
              <lb/>
            dixerim, ut excludamus ab hac propoſitione uniuerſali regiones illas; </s>
            <s xml:id="echoid-s9231" xml:space="preserve">quæ di-
              <lb/>
            recte polis mundi ſubiacent. </s>
            <s xml:id="echoid-s9232" xml:space="preserve">In illis etenim regionibus dies, quæ unica tantũ
              <lb/>
            eſt in anno continet ſex menſes, & </s>
            <s xml:id="echoid-s9233" xml:space="preserve">nox totidem, ut prope finem 3. </s>
            <s xml:id="echoid-s9234" xml:space="preserve">cap. </s>
            <s xml:id="echoid-s9235" xml:space="preserve">conſta-
              <lb/>
            bit: </s>
            <s xml:id="echoid-s9236" xml:space="preserve">uel certe propoſitio illa communis intelligenda eſt negatiue, quaſi dicatur
              <lb/>
            diem non eſſe inæqualem nocti, quod quidem uerum eſt, etiam ſub polis, Sole
              <lb/>
            in Aequinoctiali circulo exiſtente: </s>
            <s xml:id="echoid-s9237" xml:space="preserve">quia tunc dies non eſt nocti inæqualis.</s>
            <s xml:id="echoid-s9238" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s9239" xml:space="preserve">
              <emph style="sc">In</emph>
            omnibus uero regionibus, in quibus Aequator, & </s>
            <s xml:id="echoid-s9240" xml:space="preserve">Horizon ſeſe mutuo
              <lb/>
              <note position="right" xlink:label="note-263-03" xlink:href="note-263-03a" xml:space="preserve">Cur Sole
                <lb/>
              exiſtente in
                <lb/>
              Aequatore,
                <lb/>
              fiat æquin@
                <lb/>
              ctium.</note>
            interſecant, fieri æquinoctiũ, dum Sol in Aequatore moratur, facile hac ratio-
              <lb/>
            ne poterit demonſtrari. </s>
            <s xml:id="echoid-s9241" xml:space="preserve">Quoniam uterq; </s>
            <s xml:id="echoid-s9242" xml:space="preserve">circulus, Aequator, ſ. </s>
            <s xml:id="echoid-s9243" xml:space="preserve">atq; </s>
            <s xml:id="echoid-s9244" xml:space="preserve">Horizon,
              <lb/>
            eſt maximus, diuidet alter alterum bifariam per propoſ. </s>
            <s xml:id="echoid-s9245" xml:space="preserve">11. </s>
            <s xml:id="echoid-s9246" xml:space="preserve">lib. </s>
            <s xml:id="echoid-s9247" xml:space="preserve">1. </s>
            <s xml:id="echoid-s9248" xml:space="preserve">Theodoſij, ut
              <lb/>
            ſupra dictum eſt, & </s>
            <s xml:id="echoid-s9249" xml:space="preserve">propterea in quacun que regione, ubi hi duo circuli ſe mu
              <lb/>
            tuo ſecant, exiſtet una medietas Aequatoris ſupra Horizontem, altera uero in
              <lb/>
            fra. </s>
            <s xml:id="echoid-s9250" xml:space="preserve">Cum igitur Sol ab ortu in occaſum æquabiliter feratur, efficitur, vt tantũ
              <lb/>
            temporis conſumat ſupra hemiſphærium, quæ quidem mora diem efficit ar-
              <lb/>
            tificialem, quantum ſub hemiſphęrio, quę mora noctem artificialem cõſtituit.</s>
            <s xml:id="echoid-s9251" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p style="it">
            <s xml:id="echoid-s9252" xml:space="preserve">VNDE notandum, quòd polus mundi, qui nobis ſemper apparet,
              <lb/>
            dicitur polus ſeptentrionalis, arcticus, uel borealis. </s>
            <s xml:id="echoid-s9253" xml:space="preserve">Septentrionalis dici-
              <lb/>
            tur à ſeptentrione, hoc eſt, à minori urſa, quæ dicitur à ſeptem, & </s>
            <s xml:id="echoid-s9254" xml:space="preserve"/>
          </p>
        </div>
      </text>
    </echo>