Bošković, Ruđer Josip, Theoria philosophiae naturalis redacta ad unicam legem virium in natura existentium

Page concordance

< >
Scan Original
261 209
262 210
263 211
264 212
265 213
266 214
267 215
268 216
269 217
270 218
271 219
272 220
273 221
274 222
275 223
276 224
277 225
278 226
279 227
280 228
281 229
282 230
283 231
284 232
285 233
286 234
287 235
288 236
289 237
290 238
< >
page |< < (213) of 389 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="la" type="free">
        <div type="section" level="0" n="0">
          <p>
            <s xml:space="preserve">
              <pb o="213" file="0265" n="265" rhead="PARS TERTIA."/>
            maſſæ, cum a multitudine punctorum pendeat etiam caſuum
              <lb/>
            poſſibilium multitudo.</s>
            <s xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:space="preserve">462. </s>
            <s xml:space="preserve">Hic jam]
              <unsure/>
            plurima conſiderari poſſent, & </s>
            <s xml:space="preserve">caſuum dif-
              <lb/>
              <note position="right" xlink:label="note-0265-01" xlink:href="note-0265-01a" xml:space="preserve">Inde pro diver
                <lb/>
              ſa arcuum for-
                <lb/>
              ma evaporatio
                <lb/>
              enta.</note>
            ferentium, ac combinationum numerus in immenſum excre-
              <lb/>
            ſcit: </s>
            <s xml:space="preserve">ſed pauca quædam adnotabimus. </s>
            <s xml:space="preserve">Ubi intervallum, quod
              <lb/>
            maſſam claudit inter limites acceſſus, & </s>
            <s xml:space="preserve">receſſus, eſt aliquan-
              <lb/>
            to majus, & </s>
            <s xml:space="preserve">poſteriorum arearum repulſivarum ſumma non
              <lb/>
            multum excedit ſummam attractivarum, fiet paullatim lenta
              <lb/>
            quædam evaporatio: </s>
            <s xml:space="preserve">puncta quæ in fortuita agitatione ad eum
              <lb/>
            finem deveniunt, erunt pauca reſpectu totius maſſæ, quæ ta-
              <lb/>
            men in ingenti maſſa, & </s>
            <s xml:space="preserve">eodem fermentationis ſtatu erunt eo-
              <lb/>
            dem tempore ad ſenſum æquali numero, ac, maſſa imminuta,
              <lb/>
            imminuetur & </s>
            <s xml:space="preserve">is numerus, maſſa autem diu perſeverabit ad
              <lb/>
            ſenſum nihil mutata. </s>
            <s xml:space="preserve">Habebitur ibi quædam velut ebullitio,
              <lb/>
            & </s>
            <s xml:space="preserve">vaporum quantitas, ac vis in egreſſu in diverſis ſubſtantiis
              <lb/>
            variari plurimum poterit, cum pendeat a ſitu, in quo illa
              <lb/>
            puncta collocata ſint intra curvam: </s>
            <s xml:space="preserve">nam poſſunt in aliis ſub-
              <lb/>
            ſtantiis eſſe citra alios ingentes arcus attractivos, quorum po-
              <lb/>
            ſteriores vel ſint prioribus minus validi, vel arcus repulſivos
              <lb/>
            ſe ſubſequentes minus validos habeant.</s>
            <s xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:space="preserve">463. </s>
            <s xml:space="preserve">Sed ſi intervallum, quod maſſam claudit inter limites
              <lb/>
              <note position="right" xlink:label="note-0265-02" xlink:href="note-0265-02a" xml:space="preserve">Vel ſubita ex.
                <lb/>
              ploſio, & defla-
                <lb/>
              gratio: ac trans-
                <lb/>
              tormationes va-
                <lb/>
              riæ, avolante par-
                <lb/>
              te mixti.</note>
            acceſſus, & </s>
            <s xml:space="preserve">receſſus, ſit perquam exiguum, arcus attractivus
              <lb/>
            poſtremus non ſit ita validus, & </s>
            <s xml:space="preserve">ſuccedat arcus repulſivus va-
              <lb/>
            lidiſſimus; </s>
            <s xml:space="preserve">fieri utique poterit, ut maſſa, quæ reſpective quie-
              <lb/>
            ſcebat, adveniente exiguo motu a particulis externis ſatis pro-
              <lb/>
            xime accedentibus, ut poſſint inæqualem motum imprimere
              <lb/>
            punctis particularum maſſæ, agitatio ejuſmodi in ipſa maſſa
              <lb/>
            oriatur, qua breviſſimo tempore puncta omnia tranſcendant
              <lb/>
            limitem, & </s>
            <s xml:space="preserve">cum ingenti repulſiva vi, ac velocitate a ſe invi-
              <lb/>
            cem diſcedant. </s>
            <s xml:space="preserve">Id videtur accidere in exploſione ſubita pulve-
              <lb/>
            ris pyrii, qui plerumque non accenditur contuſione ſola; </s>
            <s xml:space="preserve">ſed
              <lb/>
            exigua ſcintilla accedente diſſilit fere momento temporis, & </s>
            <s xml:space="preserve">
              <lb/>
            tanta vi repulſiva globum e tormento ejicit. </s>
            <s xml:space="preserve">Idem apparet in
              <lb/>
            iis phoſphoris, quæ deflagrant ſolo aeris contactu: </s>
            <s xml:space="preserve">ac nemo
              <lb/>
            non videt, quanta in iis omnibus haberi poſſunt diſcrimina.
              <lb/>
            </s>
            <s xml:space="preserve">Poſſunt nimirum alia facilius, alia difficilius deflagrare, alia ſe-
              <lb/>
            rius, alia citius: </s>
            <s xml:space="preserve">poteſt ſine lenta evaporatione ſolvi tota maſſa
              <lb/>
            tempore breviſſimo: </s>
            <s xml:space="preserve">poteſt, ubi maſſa fuerit heterogenea, avo-
              <lb/>
            lare unum ſubſtantiæ genus aliis remanentibus, & </s>
            <s xml:space="preserve">interea poſſunt
              <lb/>
            ex iis, quæ remanent, fieri alia mixta admodum diverſa a præ-
              <lb/>
            cedentibus, mutato etiam textu particularum altiorum ordinum
              <lb/>
            per id, quod plures particulæ ordinum inferiorum, quæ perti-
              <lb/>
            nebant ad diverſas particulas ſuperiorum, coaleſcant in particu-
              <lb/>
            lam ordinis ſuperioris novi generis: </s>
            <s xml:space="preserve">hinc tam multæ compoſi-
              <lb/>
            tiones, & </s>
            <s xml:space="preserve">transformationes in Natura, & </s>
            <s xml:space="preserve">in Chemia inprimis: </s>
            <s xml:space="preserve">
              <lb/>
            hinc tam multa, tam diverſa vaporum genera, & </s>
            <s xml:space="preserve">in aere e-
              <lb/>
            laſtico a tam diverſis corporibus fixis genito tantum diſcri-
              <lb/>
            men. </s>
            <s xml:space="preserve">Patet ubique immenſus excurſui campus: </s>
            <s xml:space="preserve">ſed eo </s>
          </p>
        </div>
      </text>
    </echo>