Cardano, Girolamo
,
De subtilitate
,
1663
Text
Text Image
Image
XML
Thumbnail overview
Document information
None
Concordance
Figures
Thumbnails
Table of figures
<
1 - 30
31 - 60
61 - 90
91 - 120
121 - 150
151 - 168
[out of range]
>
<
1 - 30
31 - 60
61 - 90
91 - 120
121 - 150
151 - 168
[out of range]
>
page
|<
<
of 403
>
>|
<
archimedes
>
<
text
>
<
body
>
<
chap
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.011808
">
<
pb
pagenum
="
618
"
xlink:href
="
016/01/265.jpg
"/>
runque latet vſus rei cum ipſa: nam nec
<
lb
/>
bellicorum tormentorum, nec typorum qui
<
lb
/>
bus libri imprimuntur vtilitas, aut neceſ
<
lb
/>
ſitas, ante artis inuentionem innotuit.
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg1630
"/>
</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.011809
">
<
margin.target
id
="
marg1629
"/>
Chymica in
<
lb
/>
uenta, aut
<
lb
/>
nondum no
<
lb
/>
ta, aut ab
<
lb
/>
ſoleta.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.011810
">
<
margin.target
id
="
marg1630
"/>
Cornua vt
<
lb
/>
molliantur.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.011811
">Eſt & chymicæ artis opus mollire cor
<
lb
/>
nua, quod longa coctione fit, addito præ
<
lb
/>
ſertim cineris modico, aut calcis in aquam
<
lb
/>
contingit hoc non ante octauam horam:
<
lb
/>
fiunt ex his capuli, ac manubria gladio
<
lb
/>
rum, pectines, latrunculi. </
s
>
<
s
id
="
s.011812
">Atramentariæ
<
lb
/>
autem pyxides, thecæ, vaſáque alia etſi
<
lb
/>
eodem modo fiant, aliud tamen eſt Gal
<
lb
/>
lorum hac in arte inuentum, ac longè præ
<
lb
/>
ſtantius. </
s
>
<
s
id
="
s.011813
">In cornu vacuum, vt ſæpe vidi,
<
lb
/>
ferrum acutum infigunt, ipſumque oleo
<
lb
/>
illitum cornu, ignique expoſitum circum
<
lb
/>
uertunt aſſiduè, interim canalem ex ære
<
lb
/>
habent cornu palmo longius, in imo adeò
<
lb
/>
arctum, vt quouis cornu ſit anguſtius, in
<
lb
/>
initio paulò latiùs, quàm vt bouis, aut bu
<
lb
/>
bale cornu poſſit excipere, rectum ad vn
<
lb
/>
guem, quem in igne parte, quæ eſt anguſtior
<
lb
/>
altera extra ignem prominente tandiu ca
<
lb
/>
lefaciunt, donec latior pars quæ prominet
<
lb
/>
manu citra periculum apprehendi poſſit:
<
lb
/>
tunc cornu GD parte tenuiore, ſcilicet D in
<
lb
/>
<
figure
id
="
id.016.01.265.1.jpg
"
xlink:href
="
016/01/265/1.jpg
"
number
="
118
"/>
<
lb
/>
canalem æreum impoſitum, tereti cimeo
<
lb
/>
malleóque intruditur, donec D fermè ad
<
lb
/>
B perueniat, inde paruo pòſt interuallo an
<
lb
/>
tequam refrixerit excuſſum ligno, & mal
<
lb
/>
leo cornu ex parte B, canalis rurſus contra
<
lb
/>
ria parte latiore ſcilicet C canali intrudi
<
lb
/>
tur, cuneoque eodem ac malleo donec ictu
<
lb
/>
deſcendere non vltrà videatur: tunc verò
<
lb
/>
canalis cum cornu in aquam immittitur,
<
lb
/>
ibique refrigeratum, ac duratum poſt ho
<
lb
/>
ras extrahitur rectum, ac ſolidum vtraque
<
lb
/>
ex parte, ac teres cornu. </
s
>
<
s
id
="
s.011814
">Nec pòſt niſi ex
<
lb
/>
calefactum ſinuatur: vnde tincturam abſ
<
lb
/>
que igne adhibere oportet, Vas verò AB
<
lb
/>
ex ære melius Cyprio conficitur, & leuiſſi
<
lb
/>
mum intus eſſe debet, & dum igne caleſcit
<
lb
/>
ac ſuper prunas, aſſiduè circumuerti. </
s
>
<
s
id
="
s.011815
">Mani
<
lb
/>
feſtum eſt autem quod plura talia illi conſi
<
lb
/>
milia habere oporteat, tabulámque cum fo
<
lb
/>
raminibus, quibuſdam cornu intruditur fir
<
lb
/>
miter inhæreat. </
s
>
<
s
id
="
s.011816
">Ex cornibus igitur hac ar
<
lb
/>
te mutatis in rectam figuram, ſolidámque
<
lb
/>
ſubſtantiam, & thecæ atramentariæ, & vaſa
<
lb
/>
alia iucundi, & vtilis vſus fieri ſolent. </
s
>
<
s
id
="
s.011817
">Ma
<
lb
/>
nifeſtum eſt autem, quòd aceto & aqua ar
<
lb
/>
dente, ac calchanto cornua frigida vel mol
<
lb
/>
liter tepida denigrantur. </
s
>
<
s
id
="
s.011818
">Adduntur etiam
<
lb
/>
quæ coloris ſubſtantiam retineant.
<
arrow.to.target
n
="
marg1631
"/>
</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.011819
">
<
margin.target
id
="
marg1631
"/>
Oſſa vt mol
<
lb
/>
liantur.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.011820
">Referunt ſimili ratione & oſſa ipſa mol
<
lb
/>
liri ſuccis apij millefolij, raphani, praſ
<
lb
/>
ſij cum aceto, ſi in his immerſa fimo obruan
<
lb
/>
tur equino. </
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.011821
">Sed hæc mittamus, ad diuerſarum artium
<
lb
/>
ſubtilitatis argumenta tranſeundum eſt.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.011822
">Quinque ex architectura mihi deſumere
<
arrow.to.target
n
="
marg1632
"/>
<
lb
/>
volo. </
s
>
<
s
id
="
s.011823
">Primùm quidem vrbium munitionem
<
lb
/>
Conſtat hæc triplici arte, prohibendo, re
<
lb
/>
pulſa, ſecuritate defendentium: nec eſt præter
<
lb
/>
id inuenire quicquam. </
s
>
<
s
id
="
s.011824
">Prohibemus tribus,
<
lb
/>
ſcilicet aqua foſſa, muro. </
s
>
<
s
id
="
s.011825
">Foſſa difficilem
<
lb
/>
facit acceſſum, ad propugnandum non pa
<
lb
/>
rum ob deſcenſum, ſed ob aſcenſum longè
<
lb
/>
magis: ob id præceps eſſe debet vtraque
<
lb
/>
ripa, ſed maximè quæ iuxta vrbem eſt, aut
<
lb
/>
oppidum: latitudo paſſuum quadraginta
<
lb
/>
profunda, multiplex: nam ſi triplicem fece
<
lb
/>
ris, non ſolùm inexpugnabilis, ſed deſpe
<
lb
/>
rationem affert his qui oppugnare nituntur.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.011826
">Hæc habeat ſeptem paſſus ſcaturientis aquę:
<
lb
/>
quoniam quæ naſcitur intercipi, nec tolli
<
lb
/>
vlla arte poteſt. </
s
>
<
s
id
="
s.011827
">Dum verò aſſiſtit, ingre
<
lb
/>
dientes mergit: quos non mergit, lubrico
<
lb
/>
pede facto & graues aqua, prohibet ab aſ
<
lb
/>
cenſu: prohibet & cuniculos, vt vix effodi
<
lb
/>
poſſint: at his muri, ſubruuntur. </
s
>
<
s
id
="
s.011828
">Accedit
<
lb
/>
quòd iniecta diſſipat ac diſſoluit: prohibét
<
lb
/>
que ne ignis iniectus graſſetur in murorum
<
lb
/>
perniciem. </
s
>
<
s
id
="
s.011829
">Muri craſſitudine 30. paſſuum,
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg1633
"/>
<
lb
/>
cæmento tenui, lapide lateritio, exterius
<
lb
/>
viuo, duro, ac in rotundam figuram pau
<
lb
/>
lulum prominente. </
s
>
<
s
id
="
s.011830
">Muri enim ſimplices in
<
lb
/>
ſingula brachia ( hoc enim genus menſuræ
<
lb
/>
explicatum eſt ( lateres apud nos 20. con
<
lb
/>
tinent: mediocres autem 32. vt craſſilij.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.011831
">Altitudo illius paſſus 100. nam 10. ſub foſ
<
lb
/>
ſa, 60. ad ſummum foſſæ, 30. autem ſuprà,
<
lb
/>
aggere interius craſiſſimo fulciatur. </
s
>
<
s
id
="
s.011832
">Hæc in
<
lb
/>
oppidis, minora vrbibus ſufficiunt, in qui
<
lb
/>
bus præſidium eſt in milite. </
s
>
<
s
id
="
s.011833
">Si tamen ad
<
lb
/>
ſint, reddetur vrbs ipſa omninò inexpu
<
lb
/>
gnabilis. </
s
>
<
s
id
="
s.011834
">Repulſa conſtat aggeribus, ac tur
<
lb
/>
ribus in ſingulos 200. pedes, muro in medio
<
lb
/>
recto, ſed ſuperiùs in vrbem inclinato: Nam
<
lb
/>
ſic nec prohibet ictus turrium, & hoſtis
<
lb
/>
ignei globi inanes redduntur. </
s
>
<
s
id
="
s.011835
">Summa mu
<
lb
/>
ri pars rotunda, ne diſiecta machinis fru
<
lb
/>
ſta occidant defenſores. </
s
>
<
s
id
="
s.011836
">In interiore parte
<
lb
/>
canalis, per quem tutò ire poſſint cuſtodes.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.011837
">Terra quoque in imo cauata, vt ſonent
<
lb
/>
ictus cuniculos ſuffodientium, & milites ſe
<
lb
/>
curi circumambulabunt. </
s
>
<
s
id
="
s.011838
">Fornicum ratio ſic
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg1634
"/>
<
lb
/>
conſtat: vt rotundior eſt, eò firmior, vſque
<
lb
/>
ad perfecti circuli figuram. </
s
>
<
s
id
="
s.011839
">Craſſiores ab
<
lb
/>
imo, & vt magis aſcendunt tenuiores vſque
<
lb
/>
ad apicem. </
s
>
<
s
id
="
s.011840
">Latera vtrinque vbi primùm ſi
<
lb
/>
nuari cœperint, ex latis ac tenuioribus la
<
lb
/>
teribus conſtant, vt frequenti futura com
<
lb
/>
pages magis cohæreat. </
s
>
<
s
id
="
s.011841
">Fundamentum pro
<
lb
/>
minet, & ſi muro inſiſtat, exciditur mu
<
lb
/>
rus, vt plutei inſtar fundamentum fornicis
<
lb
/>
ſuſcipiat, ac retineat. </
s
>
<
s
id
="
s.011842
">Illius craſſitudo mu
<
lb
/>
ri, comparatione ſeſquialtera eſſe debet.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.011843
">Sed adhuc firmior & craſſior, qui ſubſter
<
lb
/>
nitur. </
s
>
<
s
id
="
s.011844
">In ſingulos centum paſſus ſtercoraria
<
lb
/>
cloaca; puteuſque: nam aquæ neceſſitas ab
<
lb
/>
ſcedere cogit milites, & vtilitas aduerſu
<
lb
/>
ignes, & vt feruafacta in caput hoſtium
<
lb
/>
proiiciatur, mille quoque alia commoda
<
lb
/>
præbet. </
s
>
<
s
id
="
s.011845
">Stercus aërem corrumpit. </
s
>
<
s
id
="
s.011846
">Viæ ve
<
lb
/>
rò plures è muris occultæ ad intima ciuita
<
lb
/>
tis multa arcent inconuenientia, commo
<
lb
/>
dumque militibus defendentibus ingens af
<
lb
/>
ferunt, nec cauſam receſſus illis relinquunt. </
s
>
</
p
>
</
chap
>
</
body
>
</
text
>
</
archimedes
>