267215PARS TERTIA
quod quibuſdam videtur mirum, ſunt quædam, quæ apparent
11mentent cum
quibuſdam, &
non cum aliis:
cur quædam, ut
fermentent, de-
beantcontundi. acida reſpectu unius ſubſtantiæ, & alcalina reſpectu alterius,
Ea omnia in mea Theoria facilem admodum explicationem
habent; nam vidimus, particulas quaſdam reſpectu quarun-
dam inertes eſſe, cum quibus commixtæ idcirco non fermen-
tant, reſpectu aliarum exercere vires varias: adeoque ſi re-
ſpectu quarundam habeant pro variis diſtantiis diverſas vi-
res, & alternationem ſatis magnam attractionum, ac repulſio-
num; ſtatim, ac ſatis prope ad ipſas acceſſerint, fermentant.
Sic ſi limatura ferri cum ſulphure commiſceatur, & in-
ſpergatur aqua, oritur aliquanto poſt ingens fermentatio,
quæ & inflammationem parit, ac terræmotuum exhibet ima-
ginem quandam, & vulcanorum. Oportuit ferrum in tenues
particulas diſcerpere, ac ad majorem mixtionem adhuc adhi-
bere aquam.
11mentent cum
quibuſdam, &
non cum aliis:
cur quædam, ut
fermentent, de-
beantcontundi. acida reſpectu unius ſubſtantiæ, & alcalina reſpectu alterius,
Ea omnia in mea Theoria facilem admodum explicationem
habent; nam vidimus, particulas quaſdam reſpectu quarun-
dam inertes eſſe, cum quibus commixtæ idcirco non fermen-
tant, reſpectu aliarum exercere vires varias: adeoque ſi re-
ſpectu quarundam habeant pro variis diſtantiis diverſas vi-
res, & alternationem ſatis magnam attractionum, ac repulſio-
num; ſtatim, ac ſatis prope ad ipſas acceſſerint, fermentant.
Sic ſi limatura ferri cum ſulphure commiſceatur, & in-
ſpergatur aqua, oritur aliquanto poſt ingens fermentatio,
quæ & inflammationem parit, ac terræmotuum exhibet ima-
ginem quandam, & vulcanorum. Oportuit ferrum in tenues
particulas diſcerpere, ac ad majorem mixtionem adhuc adhi-
bere aquam.
467.
Ignem ego itidem arbitror eſſe quoddam fermentationis
22Ignem eſſe fer-
mentationisge-
nus: quomodo
excitetur tanta
fermentatio ab
exigua ſcintilla. genus, quod acquirat vel potiſſimum, vel etiam ſola ſulphu-
rea ſubſtantia, cum qua fermentat materia lucis vehemen-
tiſſime, ſi in ſatis magna copia collecta ſit. Ignem autem
voco eum, qui non tantum rarefacit motu ſuo, ſed & cale-
facit, & lucet, quæ omnia habentur, quando materia illa
ſulphurea ſatis fermenteſcit. Porro ignis comburit, quia
in ſubſtantiis combuſtibilibus multum adeſt ſubſtantiæ cujuſ-
dam, quæ ſulphure abundat plurimum, & quæidcirco ſulphu-
rea appellari poteſt, quæ vel per lucem in ſatis magna co-
pia collectam, vel per ipſam jam fermenteſcentem ſulphuream
ſubſtantiam ſatis prægnantem ipſa lucida materia ſibi admotam
fermenteſcit itidem, & diſſolvitur, ac avolat. Is ingens motus
inteſtinus particularum excurrentium fit utique per vires mu-
tuas inter particulas, quæ erant in æquilibrio: ſed mutatis pa-
rum admodum diſtantiis exigui etiam punctorum numeri per
exiguum unius ſcintillæ, vel tenuiſſimorum radiorum acceſ-
ſum, jam aliæ vires ſuccedunt, & per earum reciprocationem
perturbatus punctorum motus, qui cito per totam maſſam pro-
pagatur.
22Ignem eſſe fer-
mentationisge-
nus: quomodo
excitetur tanta
fermentatio ab
exigua ſcintilla. genus, quod acquirat vel potiſſimum, vel etiam ſola ſulphu-
rea ſubſtantia, cum qua fermentat materia lucis vehemen-
tiſſime, ſi in ſatis magna copia collecta ſit. Ignem autem
voco eum, qui non tantum rarefacit motu ſuo, ſed & cale-
facit, & lucet, quæ omnia habentur, quando materia illa
ſulphurea ſatis fermenteſcit. Porro ignis comburit, quia
in ſubſtantiis combuſtibilibus multum adeſt ſubſtantiæ cujuſ-
dam, quæ ſulphure abundat plurimum, & quæidcirco ſulphu-
rea appellari poteſt, quæ vel per lucem in ſatis magna co-
pia collectam, vel per ipſam jam fermenteſcentem ſulphuream
ſubſtantiam ſatis prægnantem ipſa lucida materia ſibi admotam
fermenteſcit itidem, & diſſolvitur, ac avolat. Is ingens motus
inteſtinus particularum excurrentium fit utique per vires mu-
tuas inter particulas, quæ erant in æquilibrio: ſed mutatis pa-
rum admodum diſtantiis exigui etiam punctorum numeri per
exiguum unius ſcintillæ, vel tenuiſſimorum radiorum acceſ-
ſum, jam aliæ vires ſuccedunt, & per earum reciprocationem
perturbatus punctorum motus, qui cito per totam maſſam pro-
pagatur.
468.
Imaginem rei admodum vividam habere poſſumus in
33Exemplum avi,
culæ dimota a-
renula in ſum-
mo monte deji-
cientis lapillos,
ſaxa, rupes, &
excitantis in
mari ſubjecto
undas imma-
nes. ſola etiam gravitate. Emergat e mari ſatis editus mons, per
cujus latera diſpoſitæ ſint verſus fundum ingentes lapidum
prægrandium moles, tum quo magis aſcenditur, eo mino-
res; donec verſus apicem lapilli ſint, & in ſummo monte
arenulæ: ſint autem omnia ſere in æquilibrio pendentia ita, ut
vi reſpectu molis exigua devolvi poſſint. Si avicula in ſum-
mo monte commoveat arenulam pede; hæc decidit, & lapillos
ſecum dejicit, qui, dum ruunt, majores lapides ſecum trahunt,
& hi demum ingentes illas moles: fit ruina immanis, & ingens
motus, qui, decidentibus in mare omnibus, mare ipſum com-
movet, ac in eo agitationem ingentem, & undas immanes ciet,
motu aquarum vehementiſſimo diutiſſime perdurante.
33Exemplum avi,
culæ dimota a-
renula in ſum-
mo monte deji-
cientis lapillos,
ſaxa, rupes, &
excitantis in
mari ſubjecto
undas imma-
nes. ſola etiam gravitate. Emergat e mari ſatis editus mons, per
cujus latera diſpoſitæ ſint verſus fundum ingentes lapidum
prægrandium moles, tum quo magis aſcenditur, eo mino-
res; donec verſus apicem lapilli ſint, & in ſummo monte
arenulæ: ſint autem omnia ſere in æquilibrio pendentia ita, ut
vi reſpectu molis exigua devolvi poſſint. Si avicula in ſum-
mo monte commoveat arenulam pede; hæc decidit, & lapillos
ſecum dejicit, qui, dum ruunt, majores lapides ſecum trahunt,
& hi demum ingentes illas moles: fit ruina immanis, & ingens
motus, qui, decidentibus in mare omnibus, mare ipſum com-
movet, ac in eo agitationem ingentem, & undas immanes ciet,
motu aquarum vehementiſſimo diutiſſime perdurante.