Cardano, Girolamo, De subtilitate, 1663

Table of figures

< >
[Figure 91]
[Figure 92]
[Figure 93]
[Figure 94]
[Figure 95]
[Figure 96]
[Figure 97]
[Figure 98]
[Figure 99]
[Figure 100]
[Figure 101]
[Figure 102]
[Figure 103]
[Figure 104]
[Figure 105]
[Figure 106]
[Figure 107]
[Figure 108]
[Figure 109]
[Figure 110]
[Figure 111]
[Figure 112]
[Figure 113]
[Figure 114]
[Figure 115]
[Figure 116]
[Figure 117]
[Figure 118]
[Figure 119]
[Figure 120]
< >
page |< < of 403 > >|
    <archimedes>
      <text>
        <body>
          <chap>
            <p type="main">
              <s id="s.011881">
                <pb pagenum="620" xlink:href="016/01/267.jpg"/>
              ſimiliterque iuncta. </s>
              <s id="s.011882">Atque rurſus medios
                <lb/>
              ordines quotquot neceſſarium fuit conſti­
                <lb/>
              tuit eodem opere. </s>
              <s id="s.011883">Has trabes iuxta flu­</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.011884">
                <margin.target id="marg1639"/>
              Pons C. Cæ­
                <lb/>
              ſaris.</s>
            </p>
            <figure id="id.016.01.267.1.jpg" xlink:href="016/01/267/1.jpg" number="120"/>
            <p type="caption">
              <s id="s.011885">
                <emph type="italics"/>
              Schema medietatis pontis ab vno latere.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.011886">A, Sublicæ ſuperiores aduerſus flumen.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.011887">BB, Sublicæ inferiores annexæ ponti.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.011888">C, Tigna bina ſuperiora.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.011889">D, Trabs latitudinis duorum pedum.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.011890">E, E, E, E, Fibulæ connectentes D, tra­
                <lb/>
              bem cum tignis ſuperioribus, & inferio­
                <lb/>
              ribus.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.011891">F, Tigna bina inferiora.
                <emph.end type="italics"/>
                <lb/>
              minis curſum poſitas, multis, aliis tranſ­
                <lb/>
              uerſis ſuperpoſitis inuicem etiam conne­
                <lb/>
              xis iungito: quibus longuriis ac craticulis
                <lb/>
              ſuperſtratis pons efficitur. </s>
              <s id="s.011892">Ad cuius ſecu­
                <lb/>
              ritatem tigna plurima in ſuperiori fluminis
                <lb/>
              parte prona aduerſus fluuij impetum à
                <lb/>
              toto opere ſeparata: in inferiore ſublicæ, &
                <lb/>
              ipſæ aduerſus fluminis impetum, ſed ti­
                <lb/>
              gnis longè proniores, totique operi iun­
                <lb/>
              ctæ firmiter defigantur. </s>
              <s id="s.011893">Ita ſuperiora tigna,
                <lb/>
              fluminis impetum & proiectas trabes exci­
                <lb/>
              pient, & ipſa moles, vt magis premetur ab
                <lb/>
              vndis, mutuo complexu firmior reddetur.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.011894">Sed hic pons ſtabilis eſt, omníque oneri
                <lb/>
              ſufficiens. </s>
              <s id="s.011895">At celerem fabricam explicabunt
                <lb/>
              ſolæ funes & ergatæ, aut pelles inflatæ, aut
                <lb/>
              tigna iuncta.
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1640"/>
              </s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.011896">
                <margin.target id="marg1640"/>
              Theatra bi­
                <lb/>
              na cum ſcena
                <lb/>
              complentia
                <lb/>
              amphithe­
                <lb/>
              rum.</s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.011897">Subtilior ſed minùs vtilis ratio amphi­
                <lb/>
              theatri, cuius meminit. </s>
              <s id="s.011898">Plinius. </s>
              <s id="s.011899">Ea ſic ſe
                <lb/>
              habet. </s>
              <s id="s.011900">Cùm filius M. </s>
              <s id="s.011901">Scauri funebres lu­
                <lb/>
              dos patri editurus, pompam Curtij æqua­
                <lb/>
              re non poſſet, quòd ille ſummo ſumptu
                <lb/>
              eos edidiſſet, diuitiis longè præſtans, in­
                <lb/>
              duſtria ſuperare tentauit. </s>
              <s id="s.011902">Itaque duo thea­
                <lb/>
              tra ſemicirculi forma cum ſcena fabricauit,
                <lb/>
              quæ edito ſcenæ ſpectaculo circumacta
                <lb/>
              cardilibus amphitheatrum explicarent: in
                <lb/>
              cuius orcheſtradum ludos edit, dúmque an­
                <lb/>
              tè in ſcenis ſpectacula, populus gentium
                <lb/>
              dormitor ludibrio audaciæ duobus cardi­
                <lb/>
              dinibus, & penſilij machina non ſolùm
                <lb/>
              penderet, ſed etiam circumageretur: quæ­
                <lb/>
              ritur meritò, quum ſcena Latina à ſum­
                <lb/>
              mo theatri vertice diſtet nonaginta parti­
                <lb/>
              bus tota diametros eſt 120. vt Vitruuius
                <lb/>
              docet, qua arte fieri poſſit, vt immota
                <lb/>
              ſcena ambo theatra in vnum coëant am­
                <lb/>
              phitheatrum. </s>
              <s id="s.011903">Ponantur igitur ſemicircu­
                <lb/>
              li duo A B C, & A D C, puncta me­
                <lb/>
              dia B & D. </s>
              <s id="s.011904">Sintque arcus A E & C F,
                <lb/>
              maiores nonaginta tertia minores nonagin­
                <lb/>
              ta ſexta. </s>
              <s id="s.011905">Quare rectè A E & C F, maiores
                <lb/>
              erunt 87. & minores octoginta nouem. </s>
              <s id="s.011906">Igitur
                <lb/>
              poſitis cardinibus in E & F, erunt G E &
                <lb/>
              H F, maiores 59. 2/3 minores 59. 11/12 Sunt
                <lb/>
                <figure id="id.016.01.267.2.jpg" xlink:href="016/01/267/2.jpg" number="121"/>
                <lb/>
              enim minores dimidio diametri, quia cardi­
                <lb/>
              nes diſtant à punctis B & D, quæ ſunt me­
                <lb/>
              dia ſemicirculorum, & ea diſtantia, vt ſup­
                <lb/>
              ponitur, maior eſt tribus partibus, & minor
                <lb/>
              ſex. </s>
              <s id="s.011907">Igitur A E & C F, prominebunt vltra
                <lb/>
              directum AC, id eſt vltra ſemidiametrum
                <lb/>
              plus quàm partibus vigintiſeptem 1/12 &
                <lb/>
              minus, quàm vigintinouem. </s>
              <s id="s.011908">1/3 Sed ſcena
                <lb/>
              prominet triginta partibus vltra ſemidia­
                <lb/>
              metrum, quia diſtat nonaginta partibus à
                <lb/>
              punctis B & D, igitur A & C, circumacta
                <lb/>
              non tangent ſcenam. </s>
              <s id="s.011909">Sed neque inuicem
                <lb/>
              impediens ſe, quia AE & AF, ſunt mino­
                <lb/>
              res centum ſexaginta nouem 2/3 in 1/60
                <lb/>
              partis, ſed A B & A D, ſunt maiores cen­
                <lb/>
              tum ſexaginta nouem 2/3 in. </s>
              <s id="s.011910">1/26 Nam A B
                <lb/>
              AD quadrata, iuncta ſunt æqualia quadra­
                <lb/>
              tis AF & AE, quia ſunt æqualia quadrato
                <lb/>
              totius dimetientis. </s>
              <s id="s.011911">Quum igitur AB & AD,
                <lb/>
              ſint inuicem æquales, & A E & A F inæ­
                <lb/>
              quales, erunt AB & A D, iunctæ maiores
                <lb/>
              AE & AF, iunctis 1/18 partis vnius. </s>
              <s id="s.011912">Igitur
                <lb/>
              eſt inuenire ſitum, in quo theatra circum­
                <lb/>
              uoluta non ſe impedient. </s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.011913">Oportet autem ſenſim, alternatímque
                <lb/>
              circumagere, quum (vt dixi) diſcrimen quo
                <lb/>
              ſeparari inuicem poſſunt, vix 1/18 vnius
                <lb/>
              partis ſuperet. </s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.011914">Sunt & duo alij modi, ſed minus elegan­
                <lb/>
              tes, quibus fabricari hac ratione theatra
                <lb/>
              poſſunt: verùm in altero theatra oui for­
                <lb/>
              mam referunt, vt non ſint rotunda: in reli­
                <lb/>
              qua quamuis in medio diuiſum ſit amphi­
                <lb/>
              theatrum, non tamen rectè, nec ſecundum
                <lb/>
              dimetientem. </s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.011915">Quarum ſubtilitatis exemplum eſt in tro­
                <arrow.to.target n="marg1641"/>
                <lb/>
              chleis: conſtat hac ratione: Pondus A an­
                <lb/>
              nectitur trochleæ inferiori, in qua duo or­
                <lb/>
              biculi B & C, qui circumuertuntur. </s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.011916">
                <margin.target id="marg1641"/>
              Ponderum
                <lb/>
                <expan abbr="">familiè</expan>
              leuan
                <lb/>
              dorum ratio</s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.011917">In ſuperiore trochlea, duo alij D & E, fu­
                <lb/>
              nis circumagitur circa D, & deſcendit per F
                <lb/>
              ad C, & aſcendit per G, & circumuertitur
                <lb/>
              ad E, deſcendens per H, circumuertitur ipſi
                <lb/>
              B, & aſcendens trochleæ nectitur in K. </s>
              <s id="s.011918">Igi­
                <lb/>
              tur ex L pondus trahitur, & quia ſuſtinetur
                <lb/>
              ab FGHK, non erit niſi quarta pars ponde­
                <lb/>
              ris A, quæ à ſingulis funibus ſuſtinetur, qua­
                <lb/>
              re à quarta parte roboris ſurſum trahi po­
                <lb/>
              terit. </s>
              <s id="s.011919">Et ſi in ſingulis trochleis tres eſſent
                <lb/>
              orbiculi, à ſexta roboris parte: atque ita puer
                <lb/>
              poterit immenſum pondus ſurſum trahere,
                <lb/>
              niſi quantum funium grauitas, orbiculorum
                <lb/>
              aſperitas, & motus difficultas obſtant. </s>
              <s id="s.011920">Sed
                <lb/>
              quia temporum proportio eſt, vt potentia­
                <lb/>
              rum per binos orbiculos, quadruplo, per ter-</s>
            </p>
          </chap>
        </body>
      </text>
    </archimedes>