Vitruvius, De architectura libri decem, 1567

Table of figures

< >
[Figure 101]
[102] FRONTE.
[103] A
[104] Græcorum ædes earumq́; partium diſpoſitiones.A. peristylium amplum.E. peristylium primum.C. aditus amplus.D. aditus ab uno ad aliudperiſtylium.E. proſtas ubi eraut duæ antæ.F. G. Antithalamus.H. I. gynæconitides.K. cu-bicuUmdiebria.L. S. oeci,& bibliotecæ,& ubi ſunt pictores.M. R. pinacotbecæ.N. cyzicena triclinia.O. porticus ad ſeptentrionem.P. cellæ hostiariæ.Q. oeci quadrati.T. V. porticus ad triclinia cizcena.X. hypæthra loca.r. oeci magni ubi matres familiarũ cum lanificijs habent ſeſſiones.Z. hoſpitalia.1. thirorium.2. Equilia.3. cubicula.4. meſaulæ & andronæ.5. triclinia quo-tidiana.6. posthalamus.7. thalamus.8. porticus Rhodiaca altior. T QVNMRN8SALKICHXYYFEG76B543O32P21
[105] Pauimentorum genera.Filandri.Anticum.
[106] c d f b c 8
[107] CHOROBATES.2 I 3 2
[108] d 10 10 a d 50 50 50 c 50 ba s d s 7 {1/14} 25 s b ce 8 8 10 84 f hm 5 43 3 4 4 3 3 4 4 5 5 5 53 5 4
[109] Figura ex meſolabio Architæ ad inueniendas medias.c t @ @ q p o n m l k l h g f p e o ξ v M @ k I o h j ε δ r B d s R q P o N M L K I H G F E L x c 6 N ς ε ξ γ B a
[110] Veſtigium meſolabij Architæ.
[111] Orthographia meſolabij Architæ.
[112] Demonſtratio Eratoſtbenis. a g t cb f b d
[113] Instrumentum Eratoſthenis. m a x g n b c n i o l v q p b e f k d
[114] Vſ{us} demonſtratio Eratoſtbenis cum inſtrumento. a h n ek l i o d b 8 m c 4
[115] Inſtrumentum Platonis. f i n o m
[116] cubus. 8 8 64 8 8 8 8 512 8s e
[117] Demonstratio Archita. p l k b o i m b e d af
[118] Demonctration Platonis. d e b c g
[119] Demostratio ter tiæ proprietatis, & aſſumptionis Nicomedis.instrumentum Nicomedis. f h d g b s n m k a
[120] Duplicatio cubi. e a b c d f g
[121] Dimonctratio prrima proprie tatis. s n m l k
[122] Vſus inſtrume ti Nicomedis & eius demő ſtratio. l e b c g f a k h i
[123] h
[124] b d c e f g
[125] a b c e d
[126] Secunda proprietas lineæ flexæ.f n e b g i d m k c
[127] a. centrum mundi.b. oculus in ſuperficie terræc. ſydus.d. uertex.b c a. angulus diuerſitatis. c d 6 a
[128] a b deferens.c. deferentis centrum.d e. epicyclus.a. centrum epicycli.f. mundi centrum.a. iugum deferentis.b. antiiugum.d. iugum epicycli. d a e c s b
[129] a b g. concentricum.d. eius centrum.e z b. eccentricum.t. eius centrum.k z. epicyclus.b. eius centrum.d t. b z. œquales.t z. d b. œquales.motus { concentrici b d a. \\ epicycli k b z. \\ eccentrici z t e. \\ anguli œquales Sol utroque modo uidetur in z. per li-neam d z. e a t d b z b k
[130] a b g. eccentricum.d. eius centrum.e. centrum mundi.a d g. linea ingi.b. centrm Solis.e z. linea medij motus parallela li-neœ b d.c b. linea ueri motus.b e z. angulus œquatio. z b a d e
< >
page |< < (236) of 412 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="la" type="free">
        <div xml:id="echoid-div1" type="section" level="1" n="1">
          <div xml:id="echoid-div606" type="section" level="2" n="106">
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s17278" xml:space="preserve">
                <pb o="236" file="514.01.268" n="268" rhead="LIBER"/>
              calce, teſtis, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17279" xml:space="preserve">quarta parte Tyburt ini ſaxi contuſi, in quæ laterculi pollicis craſſitudine, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17280" xml:space="preserve">ſemipedali lon-
                <lb/>
              gitudine inſerebantur, ordine ſpicato, ut deſcriptio ostendit, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17281" xml:space="preserve">repertum eſt in ueterum monumentis. </s>
              <s xml:id="echoid-s17282" xml:space="preserve">Ideo
                <lb/>
              Vitr. </s>
              <s xml:id="echoid-s17283" xml:space="preserve">ea diligenter exigenda dicit, ut non habeant lacunas uel extantes tumulos, ideſt ut non ſint in uentrem
                <lb/>
              concreta, uel ſoſſiculas faciant, ſed ſint extenta, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17284" xml:space="preserve">ad regulam perfricata. </s>
              <s xml:id="echoid-s17285" xml:space="preserve">huiuſmodi pauimentum ita fie-
                <lb/>
              bat, ne bumor, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17286" xml:space="preserve">aquæ liquor ad contignationem, uel coaxationem pertingerent. </s>
              <s xml:id="echoid-s17287" xml:space="preserve">Supra uero contuſi mar-
                <lb/>
              moris, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17288" xml:space="preserve">arenæ cruſta calce permixta, quam loricam uocat Vitr. </s>
              <s xml:id="echoid-s17289" xml:space="preserve">inducebatur, quæ opus ſpicatum tegebat.
                <lb/>
              </s>
              <s xml:id="echoid-s17290" xml:space="preserve">Atque hæc ratio ad pauimenta ſub tecto in conignationibus struenda pertinent. </s>
              <s xml:id="echoid-s17291" xml:space="preserve">Sub diuo autem alia cura
                <lb/>
              adbibebatur ob uitia, quæ ineſſe poterant, nam & </s>
              <s xml:id="echoid-s17292" xml:space="preserve">contignationes modo humore creſcentes, modo ſiccitate de-
                <lb/>
              creſcentes, modo etiam pandationibus ſidentes, mo uentur, ex quo motu uitia fiunt, rimæq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s17293" xml:space="preserve">in pauimentis, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17294" xml:space="preserve">
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.268-01" xlink:href="note-514.01.268-01a" xml:space="preserve">10</note>
              gelicidia, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17295" xml:space="preserve">pruinæ ipſis pauimentusis damnum inferunt, quibus uitijs medendum est, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17296" xml:space="preserve">primum illi uitio,
                <lb/>
              quod habent a contignationum motione ſuccurendum est, mox illi, quod a gelicidijs, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17297" xml:space="preserve">pruinis contrahere
                <lb/>
              ſolent. </s>
              <s xml:id="echoid-s17298" xml:space="preserve">Directe igitur & </s>
              <s xml:id="echoid-s17299" xml:space="preserve">tranſuerſe coaxandum eſt, ita ut duplex loricatio coaxationis habeatur, clauisq́;
                <lb/>
              </s>
              <s xml:id="echoid-s17300" xml:space="preserve">utraque figenda eſt, ita enim plana, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17301" xml:space="preserve">ſolida fiet, mox ruderi nouo tertia pars teſtæ tuſæ admiſceatur, calcisq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s17302" xml:space="preserve">
                <lb/>
              duæ partes ad quinque mortarij mixtionibus præstent reſponſum. </s>
              <s xml:id="echoid-s17303" xml:space="preserve">Mortaritum hoc loco pro rudere, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17304" xml:space="preserve">materia
                <lb/>
              ſumitur, non pro lacu, ubi rutro ſubigitur. </s>
              <s xml:id="echoid-s17305" xml:space="preserve">unde Plinius inquit, neceſſarium ruderi nouo tertiam partem
                <lb/>
              teſtæ tuſæaddi, deinde rudus, in quo duæ quintæ calcis miſceantur. </s>
              <s xml:id="echoid-s17306" xml:space="preserve">statuminatione facta rudus inducatur, idq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s17307" xml:space="preserve">
                <lb/>
              pinſum abſolutum, ne minus pede ſit craſſum poſtea nucleo inducto craſſo ſex digitos, ut monet Plinius, pa-
                <lb/>
              uimnentum & </s>
              <s xml:id="echoid-s17308" xml:space="preserve">teſſera grandi circiter binum digitum cæſa ſtruatur. </s>
              <s xml:id="echoid-s17309" xml:space="preserve">Digitus eſt ſextadecima pedis pars, ſicut
                <lb/>
              pollex duodecima, oportet aut pauimentum faſtigium, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17310" xml:space="preserve">tumorem quendam in medio habere, ut aquæ dila-
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.268-02" xlink:href="note-514.01.268-02a" xml:space="preserve">20</note>
              bantur & </s>
              <s xml:id="echoid-s17311" xml:space="preserve">non firmentur: </s>
              <s xml:id="echoid-s17312" xml:space="preserve">habebit igitur pauimentum faſtigium in pedes denos digitos binos, ideſt ſeſquuncẽ
                <lb/>
              ideſt unciam cum dimidia, at que ita totum opus bene temperatum, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17313" xml:space="preserve">rectè fricatum cum fuerit ab omnibus
                <lb/>
              uitijs erit tutum. </s>
              <s xml:id="echoid-s17314" xml:space="preserve">Si uero gelicidiorum damna euitare uoluerimus, ſic monet Vitr. </s>
              <s xml:id="echoid-s17315" xml:space="preserve">eſſe faciendum; </s>
              <s xml:id="echoid-s17316" xml:space="preserve">Vti inter
                <lb/>
              coagmẽta materies ab gelicidijs ne laboret. </s>
              <s xml:id="echoid-s17317" xml:space="preserve">i. </s>
              <s xml:id="echoid-s17318" xml:space="preserve">ne gelu offendat ligna, olei fæibus eretnmento olei, quotannis an
                <lb/>
              te hyemem ſaturetur; </s>
              <s xml:id="echoid-s17319" xml:space="preserve">fraces dixit Vitr. </s>
              <s xml:id="echoid-s17320" xml:space="preserve">quæ ſunt olearum carnes, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17321" xml:space="preserve">inde fæces. </s>
              <s xml:id="echoid-s17322" xml:space="preserve">Craßities enim olei non per-
                <lb/>
              mittit aquæ humorem penetrare. </s>
              <s xml:id="echoid-s17323" xml:space="preserve">Sed quia adhuc aliqui maiori diligentia student prouidere ne pruinæ, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17324" xml:space="preserve">
                <lb/>
              gelicidia offendant pauimenta, ut perpetuò durent: </s>
              <s xml:id="echoid-s17325" xml:space="preserve">Sic monet eos Vitru. </s>
              <s xml:id="echoid-s17326" xml:space="preserve">ut ait Palladius, tunc antequam
                <lb/>
              rudus ſiccetur bipedas tegulas, quæ per omnia latera candaliculos habeant digitales, iungemus ita, ut calce
                <lb/>
              uiua ex oleo temperata bipedarum canales, qui inter ſe connectendi ſunt, impleantur, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17327" xml:space="preserve">earum coniunctione
                <lb/>
              rudus omne cooperiatur; </s>
              <s xml:id="echoid-s17328" xml:space="preserve">Ram ſiccata omnis materia unum corpus efficiet, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17329" xml:space="preserve">nullum tranſmittet humorem.
                <lb/>
              </s>
              <s xml:id="echoid-s17330" xml:space="preserve">Cum autem fuerit hoc ita perſtratum, ſupra nucleus inducatur, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17331" xml:space="preserve">reſiſtens illud corium de quo ſupra, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17332" xml:space="preserve">uir-
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.268-03" xlink:href="note-514.01.268-03a" xml:space="preserve">30</note>
              gis cædendo ſubigatur, ut ſolidetur: </s>
              <s xml:id="echoid-s17333" xml:space="preserve">ſupra autem, ſiue ex teſſera grandi, ſiue exſpica testacea, quam Itali
                <lb/>
              piſcis ſpinam uulgo uocant, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17334" xml:space="preserve">nos ſupra eius formam aliter quam Philander delineauimus, faſtigijs uti dictũ
                <lb/>
              eſt, ideſt in pedibus denis digitos binos habentibus, habeas autem quo aqua deſluens aut in cisternas excipiatur,
                <lb/>
              aut in cloacas deriuetur. </s>
              <s xml:id="echoid-s17335" xml:space="preserve">Subigendi autem pinſandi, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17336" xml:space="preserve">exæquandi ruderis, uel pauimenti modum noſtri or-
                <lb/>
              ſare dicunt. </s>
              <s xml:id="echoid-s17337" xml:space="preserve">Accipiunt autem plumbum, aut ſilicem multi ponderis funibus alligant, trabuntq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s17338" xml:space="preserve">& </s>
              <s xml:id="echoid-s17339" xml:space="preserve">retrabunt
                <lb/>
              ſupra pauimentum, arenam aſperam continuo, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17340" xml:space="preserve">aquam ſpargentes, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17341" xml:space="preserve">ita exæquatur pauimentum, quod
                <lb/>
              poſtea lini oleo perfundentes lucidiſſimum reddunt, humecto autem aere gaudent pauimenta, dum fiunt, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17342" xml:space="preserve">
                <lb/>
              in umbroſo, atque humido firmiora & </s>
              <s xml:id="echoid-s17343" xml:space="preserve">integriora ſeruantur, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17344" xml:space="preserve">pauimentis nocua in primis ſunt, ut ait Al-
                <lb/>
              bertus ſolis infirmitas, &</s>
              <s xml:id="echoid-s17345" xml:space="preserve">repentina exſiccatio, nam uelutireiteratis pluuijs denſatur in aruis tellus, ita, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17346" xml:space="preserve">paui-
                <lb/>
              menta abundè humectata unam, integramq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s17347" xml:space="preserve">in ſoliditatem ferruminantur. </s>
              <s xml:id="echoid-s17348" xml:space="preserve">Quo uero in loco pauimenti
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.268-04" xlink:href="note-514.01.268-04a" xml:space="preserve">40</note>
              ex fistulis tectorum imber cadens excipitur lapideam poſuiſſe oportet cruſtam per quam integram, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17349" xml:space="preserve">admo-
                <lb/>
              dum ſolidam, ne impetentium guttarum aſſidua, ut ita loquar, improbitate, refodiatur, atque uitietur.</s>
              <s xml:id="echoid-s17350" xml:space="preserve"/>
            </p>
          </div>
          <div xml:id="echoid-div609" type="section" level="2" n="107">
            <head xml:id="echoid-head114" style="it" xml:space="preserve">De maceratione calcis adalbaria opera, & tectoria per-
              <lb/>
            ficienda. cap. II</head>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s17351" xml:space="preserve">
                <emph style="sc">Vm</emph>
              a pauimentorum cura diſceſſum uerit, tunc de albarijs operibus eſt explicandum. </s>
              <s xml:id="echoid-s17352" xml:space="preserve">Id
                <lb/>
              autem erit rectè ſi glebæ calcis optimè ante multo tempore quàm opus fucric macerabun
                <lb/>
              tur, uti ſi qua gleba parum ſuerit in fornace cocta in maceratione diuturna liquore defer-
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.268-05" xlink:href="note-514.01.268-05a" xml:space="preserve">50</note>
              uere coacta, uno tenore concoquatur. </s>
              <s xml:id="echoid-s17353" xml:space="preserve">Nanque cum non penitus macerata, ſed recens
                <lb/>
              ſumitur, cum fuerit inducta habens latentes crudos calculos puſtulas emittit, qui calculi in opere
                <lb/>
              uno tenore cum permacerantur, diſſoluunt, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17354" xml:space="preserve">diſsipant tectorij politiones. </s>
              <s xml:id="echoid-s17355" xml:space="preserve">Cum autem habita erit
                <lb/>
              ratio macerationis, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17356" xml:space="preserve">id curioſius opere præparatum erit, ſumatur aſcia, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17357" xml:space="preserve">quemadmodum materia
                <lb/>
              dolatur, ſic calx in lacu macerata aſcietur, ſi ad aſciam offenderint calculi, non erit temperata: </s>
              <s xml:id="echoid-s17358" xml:space="preserve">cumq;
                <lb/>
              </s>
              <s xml:id="echoid-s17359" xml:space="preserve">ſiccum, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17360" xml:space="preserve">purum ferrum educetur indicabit eam euanidam, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17361" xml:space="preserve">ſiticuloſam, cum uero pinguis ſuerit,
                <lb/>
              & </s>
              <s xml:id="echoid-s17362" xml:space="preserve">rectè macerata, circa id ferramentum uti glutinum hærens omni ratione probabit ſe eſſe temperatá. </s>
              <s xml:id="echoid-s17363" xml:space="preserve">
                <lb/>
              Tunc autem machinis comparatis, camerarum diſpoſitiones in conclauibus expediãtur, niſi lacuna-
                <lb/>
              ribus ea fuerint ornata.</s>
              <s xml:id="echoid-s17364" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s17365" xml:space="preserve">Facilis eſt calcis maceratio, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17366" xml:space="preserve">bene maceratæ probatio ex his quæſecundo libro diximus, item hoc loco
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.268-06" xlink:href="note-514.01.268-06a" xml:space="preserve">60</note>
              </s>
            </p>
          </div>
        </div>
      </text>
    </echo>