Cardano, Girolamo
,
De subtilitate
,
1663
Text
Text Image
Image
XML
Thumbnail overview
Document information
None
Concordance
Figures
Thumbnails
Page concordance
<
1 - 30
31 - 60
61 - 90
91 - 120
121 - 150
151 - 180
181 - 210
211 - 240
241 - 270
271 - 300
301 - 330
331 - 360
361 - 390
391 - 403
>
Scan
Original
261
262
263
264
265
266
267
268
269
270
271
272
273
274
275
276
277
278
279
280
281
282
283
284
285
286
287
288
289
290
<
1 - 30
31 - 60
61 - 90
91 - 120
121 - 150
151 - 180
181 - 210
211 - 240
241 - 270
271 - 300
301 - 330
331 - 360
361 - 390
391 - 403
>
page
|<
<
of 403
>
>|
<
archimedes
>
<
text
>
<
body
>
<
chap
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.011920
">
<
pb
pagenum
="
621
"
xlink:href
="
016/01/268.jpg
"/>
nos ſexeuplo lentius trahet, quàm ſi eodem
<
lb
/>
robore imò etiam paulò maiore ſupra vnica
<
lb
/>
traheret fune, longè autem lentius ſexcuplo
<
lb
/>
vel quadruplo, quantò funis longitudo ma
<
lb
/>
gis addit ad pondus: quo fit vt puer ille vix
<
lb
/>
vnius horæ ſpatio idem pondus his trochleis
<
lb
/>
trahet, quòd ſexcuplo robuſtior vir, vnica
<
lb
/>
fune ſuperius ſtans, illicò leuare poteſt. </
s
>
<
s
id
="
s.011921
">Ita
<
lb
/>
que artis & ingenij eſt, vt quiſque pondus
<
lb
/>
quodlibet leuare poſſit. </
s
>
<
s
id
="
s.011922
">At verò vt funis à
<
lb
/>
pluribus trahi poſſit, ſub orbiculo trahitur
<
lb
/>
terræ æquidiſtans. </
s
>
<
s
id
="
s.011923
">Quòd ſi faciliùs trahere
<
lb
/>
libet, ergata vtimur, quòd inſtrumentum in
<
lb
/>
vſu eſt omnibus: hoc enim axibus circum
<
lb
/>
actis circumuoluta funis trahit pondera
<
lb
/>
quæque. </
s
>
<
s
id
="
s.011924
">At in hoc etiam quantumlibet
<
lb
/>
laborem leuare licet axium longitudine:
<
lb
/>
nam eò facilius trahunt, quò fuerint lon
<
lb
/>
giores.
<
lb
/>
<
figure
id
="
id.016.01.268.1.jpg
"
xlink:href
="
016/01/268/1.jpg
"
number
="
122
"/>
<
lb
/>
<
figure
id
="
id.016.01.268.2.jpg
"
xlink:href
="
016/01/268/2.jpg
"
number
="
123
"/>
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg1642
"/>
</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.011925
">
<
margin.target
id
="
marg1642
"/>
Ratio
<
expan
abbr
="
trahẽ-di
">trahen
<
lb
/>
di</
expan
>
impellen
<
lb
/>
dive maxima
<
lb
/>
quæque par
<
lb
/>
uis viribus.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.011926
">Simili ratione conſtat cochleæ, quas vi
<
lb
/>
tes vocamus. </
s
>
<
s
id
="
s.011927
">Cochlea AB, intus verò maſcu
<
lb
/>
lus, ſeu vitis C D, quæ circumagitur vt ſo
<
lb
/>
let: manubrium quod maſculo iungitur EF,
<
lb
/>
vertitur axe GH facilè ob dictam rationem.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.011928
">I imo KL, maſculo iunctum ad perpendicu
<
lb
/>
lum, huic adiicitur pondus librarum vtpote
<
lb
/>
centum mille, quod ſit M. </
s
>
<
s
id
="
s.011929
">Verſa igitur GH,
<
lb
/>
trahetur KL ſurſum, pondúſque M aſcendet:
<
lb
/>
contrario modo verſa GH, & ratione eadem
<
lb
/>
KL impelletur, inflectétque ferrum oppoſi
<
lb
/>
tum craſſitudinis incredibilis. </
s
>
<
s
id
="
s.011930
">Demonſtre
<
lb
/>
mus igitur quòd pondus M moueri poſſit, &
<
lb
/>
qua ratione. </
s
>
<
s
id
="
s.011931
">Nam cùm ſit centum N, pon
<
lb
/>
deris in L, ſingulæ ſpiræ ſuſtineant, ſi de
<
lb
/>
cem fuerint, erunt in ſingulis decem millia.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.011932
">At verò in vnaquaque ſpira tantum reti
<
lb
/>
nent ponderis hæ decem mille libræ, quanta
<
lb
/>
eſt proportio rotunditatis ad funem cui M
<
lb
/>
ſuſpenditur. </
s
>
<
s
id
="
s.011933
">Quanto igitur in C D plures
<
lb
/>
fuerint ſpiræ, ac humiliores, id eſt, circulo
<
lb
/>
proximiores, tum maiores, eò M pondus le
<
lb
/>
uius reddetur, motúſque facilior: ac quantò
<
lb
/>
facilior, eò tardior. </
s
>
<
s
id
="
s.011934
">Igitur ſpatium duorum
<
lb
/>
cubitorum cochlea fieri poteſt tam latis, ac
<
lb
/>
humilibus ſpiris, quòd M pondus à decenni
<
lb
/>
puero facilè ſurſum trahetur. </
s
>
<
s
id
="
s.011935
">Verùm (vt di
<
lb
/>
xi) quod facilius, eò lentius mouebitur. </
s
>
<
s
id
="
s.011936
">Cùm
<
lb
/>
igitur tractum fuerit iuxta L K, longitudi
<
lb
/>
nem oportebit M ſuſpendi his quæ machi
<
lb
/>
nam ſuſtinent in N & O. </
s
>
<
s
id
="
s.011937
">Et tunc iterum
<
lb
/>
emiſſa contrario motu K L adiicimus pon
<
lb
/>
dus, rurſúmque trahemus, eleuabimúſque
<
lb
/>
ſpatio KL, donec nectendo ſæpius è mari,
<
lb
/>
vel è flumine nauim, ponduſve aliud immen
<
lb
/>
ſum extrahamus. </
s
>
<
s
id
="
s.011938
">Hoc igitur illud exiſtiman
<
lb
/>
dum eſt, fuiſſe inſtrumentum Archimedis
<
lb
/>
leuitate Græcorum, & vetuſtate amplifica
<
lb
/>
tum, quo antiquos in ſui traxit admiratio
<
lb
/>
nem. </
s
>
<
s
id
="
s.011939
">Nam ſic puer facilè trahet onuſtam
<
lb
/>
nauim, quàm nec iuga viginti boum loco
<
lb
/>
mouere poterunt. </
s
>
<
s
id
="
s.011940
">Conſtat Chalybe duriſſi
<
lb
/>
mo, ne flectatur: leuiſſimo, nec impediatur:
<
lb
/>
ſolidum & oleo illinitur. </
s
>
<
s
id
="
s.011941
">Nam oleum admo
<
arrow.to.target
n
="
marg1643
"/>
<
lb
/>
tum iuuat ob lenitatem: cúmque putredi
<
lb
/>
ni obnoxium minimè ſit, rubiginem non
<
lb
/>
admittit. </
s
>
<
s
id
="
s.011942
">Inter ea enim quæ facilem motum
<
lb
/>
præſtant, oleum obtinet principatum, quan
<
lb
/>
quam & magis quod ex materia fit muco
<
lb
/>
ſum humorem continente, qualis eſt fœnu
<
lb
/>
græcum. </
s
>
<
s
id
="
s.011943
">Narrat Ioſephus, pro Iota patenis
<
lb
/>
depugnantem decocto fœnugræci conſper
<
lb
/>
ſum pontem adeò labilem reddidiſſe, vt Ro
<
lb
/>
mani milites è cœpta oppugnatione deſti
<
lb
/>
terint, quum loco conſiſtere non poſſent: &
<
lb
/>
quanto inſtrumentum minus erit, tametſi
<
lb
/>
difficilius trahet eò tamen maiorem pariet
<
lb
/>
admirationem. </
s
>
<
s
id
="
s.011944
">Hac ratione excogitata eſt
<
lb
/>
machina ad immenſa pondera eleuanda,
<
lb
/>
quæ cochleæ inſtrumento & ergata con
<
lb
/>
ſtat. </
s
>
<
s
id
="
s.011945
">Sit AB catena, pondus eleuandum H,
<
lb
/>
trabs cui affixa catena eſt tranſuerſa AD.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.011946
">In tigno ad perpendiculum ſtante C, locus
<
lb
/>
ſit in quo fibula infixa tigno cui trabs AD
<
lb
/>
excauata inſiſtat, vt aſcendere, deſcenderé
<
lb
/>
que poſſit A, dum D deorſum fertur. </
s
>
<
s
id
="
s.011947
">Sit D
<
lb
/>
E tignum aliud ad perpendiculum, quod co
<
lb
/>
chleæ inſtar excauatum excipiatur à trabe
<
lb
/>
in D: & ſit ergata FG. </
s
>
<
s
id
="
s.011948
">Pars trabis quæ co
<
lb
/>
chleam maſculam refert E, ſicut in trabe
<
lb
/>
cochleæ pars fœmina D. </
s
>
<
s
id
="
s.011949
">Tignum DE ver
<
lb
/>
ſatile ergata, DC pars trabis, tripla AC parti
<
lb
/>
exteriori. </
s
>
<
s
id
="
s.011950
">Sit gratia exempli, & FG octupla
<
lb
/>
tigni DE craſſitudini. </
s
>
<
s
id
="
s.011951
">Sit verò ratio latitu
<
lb
/>
dinis cochleæ ad profunditatem quintupla
<
lb
/>
ducemus igitur ex demonſtratis hîc primó
<
lb
/>
que libro, octo in quinque, fiúntque qua
<
lb
/>
draginta, quæ ducta per tria producunt 120.
<
lb
/>
Si igitur H ſit pondus 1200. librarum, cùm
<
lb
/>
diuiſum per 120. prodeant 10. à vi quæ 10.
<
lb
/>
libras eleuare poſſit, eodem nixu quo libræ
<
lb
/>
illæ 10. eleuabitur. </
s
>
<
s
id
="
s.011952
">Quod ſi D modiolus ina
<
lb
/>
<
figure
id
="
id.016.01.268.3.jpg
"
xlink:href
="
016/01/268/3.jpg
"
number
="
124
"/>
<
lb
/>
nis quieſcat in partibus cochleæ, vt par eſt,
<
lb
/>
immota ergata, poterit ſenſim fune, vel ca-</
s
>
</
p
>
</
chap
>
</
body
>
</
text
>
</
archimedes
>