Clavius, Christoph
,
Gnomonices libri octo, in quibus non solum horologiorum solariu[m], sed aliarum quo[quam] rerum, quae ex gnomonis umbra cognosci possunt, descriptiones geometricè demonstrantur
Text
Text Image
Image
XML
Thumbnail overview
Document information
None
Concordance
Notes
Figures
Content
Thumbnails
Table of Notes
<
1 - 30
31 - 41
>
[Note]
Page: 22
[Note]
Page: 22
[Note]
Page: 22
[Note]
Page: 22
[Note]
Page: 22
[Note]
Page: 22
[Note]
Page: 22
[Note]
Page: 22
[Note]
Page: 23
[Note]
Page: 23
[Note]
Page: 23
[Note]
Page: 23
[Note]
Page: 23
[Note]
Page: 23
[Note]
Page: 23
[Note]
Page: 23
[Note]
Page: 23
[Note]
Page: 24
[Note]
Page: 24
[Note]
Page: 24
[Note]
Page: 24
[Note]
Page: 24
[Note]
Page: 24
[Note]
Page: 25
[Note]
Page: 25
[Note]
Page: 25
[Note]
Page: 25
[Note]
Page: 25
[Note]
Page: 25
[Note]
Page: 25
<
1 - 30
31 - 41
>
page
|<
<
(7)
of 677
>
>|
<
echo
version
="
1.0RC
">
<
text
xml:lang
="
it
"
type
="
free
">
<
div
xml:id
="
echoid-div25
"
type
="
section
"
level
="
1
"
n
="
13
">
<
p
style
="
it
">
<
s
xml:id
="
echoid-s536
"
xml:space
="
preserve
">
<
pb
o
="
7
"
file
="
0027
"
n
="
27
"
rhead
="
LIBER PRIMVS.
"/>
rum ſupputandis ab Aſtronomis vſurpantur, Aſtronomicæ dici conſueuerunt. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s537
"
xml:space
="
preserve
">Aegyptij deniq;</
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s538
"
xml:space
="
preserve
">, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s539
"
xml:space
="
preserve
">teſte
<
lb
/>
<
note
position
="
right
"
xlink:label
="
note-0027-01
"
xlink:href
="
note-0027-01a
"
xml:space
="
preserve
">Horæ Aſtro-
<
lb
/>
nomicæ.</
note
>
Macrobio lib. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s540
"
xml:space
="
preserve
">1. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s541
"
xml:space
="
preserve
">Saturnaliorum, popul{us} Roman{us}, diẽ numer abant à media nocte in proximè ſequentem
<
lb
/>
mediam noctem, atq; </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s542
"
xml:space
="
preserve
">hinc horas elapſas obſeruabant. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s543
"
xml:space
="
preserve
">Id quod Eccleſia quoq; </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s544
"
xml:space
="
preserve
">Romana obſeruat in celebra-
<
lb
/>
tione ſolennitatum & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s545
"
xml:space
="
preserve
">ieiuniorum. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s546
"
xml:space
="
preserve
">Cæterum ab horis, quæ Vmbris, Aſtronomis, Aegyptijs, atq; </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s547
"
xml:space
="
preserve
">Romanis
<
lb
/>
<
note
position
="
right
"
xlink:label
="
note-0027-02
"
xlink:href
="
note-0027-02a
"
xml:space
="
preserve
">Horæ vulga-
<
lb
/>
res, ſiue commu
<
lb
/>
nes quo modo
<
lb
/>
diffe ant ab ho
<
lb
/>
ris Aſtronomi-
<
lb
/>
ci@.</
note
>
in vſu fuerunt, non multum diſcrepant horæ vulgares, ſiue communes, quibus Germania, Gallia, Hiſpa-
<
lb
/>
nia, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s548
"
xml:space
="
preserve
">tota fermè Europa hodie vtitur. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s549
"
xml:space
="
preserve
">Numer ant enim harum regionum populi hor{as} æquales 12 à me-
<
lb
/>
ridie vſq; </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s550
"
xml:space
="
preserve
">ad noctem mediam, totidem{q́ue} hinc ad proximum meridiem. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s551
"
xml:space
="
preserve
">Quo fit, vt in numer atione hor arum
<
lb
/>
à meridie in mediam noctem nulla in re differant ab Vmbris, Aſtronomiſve; </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s552
"
xml:space
="
preserve
">à media verò nocte in meri-
<
lb
/>
diẽ vſq; </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s553
"
xml:space
="
preserve
">ab ijſdẽ diſſentiant in numer atione duntaxat horarum. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s554
"
xml:space
="
preserve
">Nam quæ Vmbris, Aſtronomiſ{q́ue} dicitur
<
lb
/>
hora 13. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s555
"
xml:space
="
preserve
">à meridie, apud vulgus Europæum appellatur prima poſt mediam noctem, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s556
"
xml:space
="
preserve
">quæ apud illos eſt
<
lb
/>
14. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s557
"
xml:space
="
preserve
">à meridie, his dicitur ſecunda poſt mediam noctem, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s558
"
xml:space
="
preserve
">ſic de cæteris. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s559
"
xml:space
="
preserve
">Pari ratione in numer atione ho-
<
lb
/>
<
note
position
="
left
"
xlink:label
="
note-0027-03
"
xlink:href
="
note-0027-03a
"
xml:space
="
preserve
">10</
note
>
rarũ à media nocte in meridiẽ vſq; </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s560
"
xml:space
="
preserve
">cum Aegyptijs, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s561
"
xml:space
="
preserve
">Romanis conueniũt, at à meridie in mediã noctem
<
lb
/>
ab ijſdem in ſola numer atione diſcrepant. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s562
"
xml:space
="
preserve
">Quæ enim hora apud Romanos, vel A Egyptios appellatur 13.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s563
"
xml:space
="
preserve
">poſt mediam noctem, hodie apud Europæos dicitur prima poſt meridiem, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s564
"
xml:space
="
preserve
">quam illi vocant 14. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s565
"
xml:space
="
preserve
">à media
<
lb
/>
nocte, dicitur Europęis ſecunda à meridie, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s566
"
xml:space
="
preserve
">c. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s567
"
xml:space
="
preserve
">Hinc efficitur, vnum idem{q́ue} horologium oſtẽdere & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s568
"
xml:space
="
preserve
">horas
<
lb
/>
à meridie, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s569
"
xml:space
="
preserve
">hor{as} à media nocte numer atas, dummodo horarum numeros commutes, vt dictum est. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s570
"
xml:space
="
preserve
">So-
<
lb
/>
lent tamen in huiuſmodi horologijs apponi numeri horarum iuxta numerationem vulgi, vt 12. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s571
"
xml:space
="
preserve
">à meridie
<
lb
/>
ad mediam noctem, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s572
"
xml:space
="
preserve
">totidem à media nocte in meridiem, vt ex ſequentibus erit manifeſtum. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s573
"
xml:space
="
preserve
">Itaque vt
<
lb
/>
<
note
position
="
right
"
xlink:label
="
note-0027-04
"
xlink:href
="
note-0027-04a
"
xml:space
="
preserve
">In quolibe@
<
lb
/>
horologio ſola-
<
lb
/>
ri quatuor hora
<
lb
/>
rum genera de-
<
lb
/>
ſcribi poſſunt.</
note
>
omnia paucis comprehendamus, quoniam duo ſunt horarum genera, inæqualium vnum, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s574
"
xml:space
="
preserve
">alterum æqua-
<
lb
/>
lium; </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s575
"
xml:space
="
preserve
">æquales verò horæ initium habent vel ab ortu ſolis, vel ab occaſu, vel à meridie, ſeu media nocte, fit
<
lb
/>
vt in quouis horologio ſiue penſili, ſiue concauo, conuexove, ſiue plano, quatuor horarum genera deſcribi
<
lb
/>
<
note
position
="
left
"
xlink:label
="
note-0027-05
"
xlink:href
="
note-0027-05a
"
xml:space
="
preserve
">20</
note
>
<
note
position
="
right
"
xlink:label
="
note-0027-06
"
xlink:href
="
note-0027-06a
"
xml:space
="
preserve
">Horologiot
<
unsure
/>
ũ
<
lb
/>
quatuor gene-
<
lb
/>
ra ex varietate
<
lb
/>
horarum orta.</
note
>
poſſint, puta horæ inæquales, ſiue antiquæ, horæ æquales ab ortu ſolis, horæ æquales à ſolis occaſu, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s576
"
xml:space
="
preserve
">horæ
<
lb
/>
æquales à meridie & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s577
"
xml:space
="
preserve
">media nocte ſupputatæ: </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s578
"
xml:space
="
preserve
">Quareratione horarum quodcunq; </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s579
"
xml:space
="
preserve
">horologium quadruplex
<
lb
/>
erit, habebit{q́ue}, hæc nomina.</
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s580
"
xml:space
="
preserve
"/>
</
p
>
<
note
position
="
right
"
xml:space
="
preserve
">Horologium
<
lb
/>
Antiquum.</
note
>
<
p
style
="
it
">
<
s
xml:id
="
echoid-s581
"
xml:space
="
preserve
">ANTIQVVM, quod hor{as} inæquales, quibus antiqui vtebantur, continet.</
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s582
"
xml:space
="
preserve
"/>
</
p
>
<
p
style
="
it
">
<
s
xml:id
="
echoid-s583
"
xml:space
="
preserve
">BABYLONICVM, quod indicat hor{as} ab ortu ſolis, quæ apud Babylonios in vſu fuerunt.</
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s584
"
xml:space
="
preserve
"/>
</
p
>
<
note
position
="
right
"
xml:space
="
preserve
">Horologium
<
lb
/>
Babylo@@cum.</
note
>
<
p
style
="
it
">
<
s
xml:id
="
echoid-s585
"
xml:space
="
preserve
">ITALICVM, quod hor{as} complectitur à ſolis occaſu, quibus Itali vtuntur.</
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s586
"
xml:space
="
preserve
"/>
</
p
>
<
note
position
="
right
"
xml:space
="
preserve
">Horologium
<
lb
/>
Italicum.</
note
>
<
p
style
="
it
">
<
s
xml:id
="
echoid-s587
"
xml:space
="
preserve
">ASTRONOMICVM, quod hor{as} notat à meridie in mediam noctem, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s588
"
xml:space
="
preserve
">à medianocte in me-
<
lb
/>
ridiem, quæ non ſolum Europæ ferè vniuerſæ, ſed omnibus Aſtronomis etiam communes ſunt.</
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s589
"
xml:space
="
preserve
"/>
</
p
>
<
note
position
="
right
"
xml:space
="
preserve
">Horologium
<
lb
/>
Aſtronomicũ.</
note
>
</
div
>
<
div
xml:id
="
echoid-div29
"
type
="
section
"
level
="
1
"
n
="
14
">
<
head
xml:id
="
echoid-head16
"
style
="
it
"
xml:space
="
preserve
">DE INVENTORIBVS SCIOTHERI-
<
lb
/>
corum horologiorum, eorum{q́ue} ſcriptoribus.</
head
>
<
p
style
="
it
">
<
s
xml:id
="
echoid-s590
"
xml:space
="
preserve
">SCIOTHERICORVM horologiorum primus inuentor perhibetur fuiſſe Anaximenes Mileſi{us},
<
lb
/>
<
note
position
="
right
"
xlink:label
="
note-0027-12
"
xlink:href
="
note-0027-12a
"
xml:space
="
preserve
">Anaximenes
<
lb
/>
Mileſius horo-
<
lb
/>
logiorum ſola-
<
lb
/>
rium primus
<
unsure
/>
<
lb
/>
inuentor.</
note
>
de quo habentur hæc verba apud Plinium lib. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s591
"
xml:space
="
preserve
">2, cap. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s592
"
xml:space
="
preserve
">76. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s593
"
xml:space
="
preserve
">Vmbrarum rationem, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s594
"
xml:space
="
preserve
">quam vocant Gno-
<
lb
/>
monicen, inuenit Anaximenes Mileſius Anaximandri diſcipulus, primus{q́ue} horologium, quod appellant
<
lb
/>
Sciothericum Lacedæmone oſtendit. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s595
"
xml:space
="
preserve
">hæc Plini{us}. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s596
"
xml:space
="
preserve
">Verum horologiorũ vſum antiquiorem multo fuiſſe, ſa-
<
lb
/>
tis euidentib{us} argumentis compertum eſt. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s597
"
xml:space
="
preserve
">Legimus enim in ſacris literis, Achaz Regem habuiſſe ſolare
<
lb
/>
<
note
position
="
right
"
xlink:label
="
note-0027-13
"
xlink:href
="
note-0027-13a
"
xml:space
="
preserve
">4. Reg. cap.
<
lb
/>
20.</
note
>
horologium, qui multo antiquior Anaximene fuit. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s598
"
xml:space
="
preserve
">Regnauit enim Achaz circa olympiadem primam, hoc
<
lb
/>
eſt, anno 775. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s599
"
xml:space
="
preserve
">ante Chriſtum natum, vel minimum, vt alijs placet, circa olympiadem ſeptimam, id eſt, anno
<
lb
/>
ante Chriſtum 751. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s600
"
xml:space
="
preserve
">Anaximenes autem floruit circa olympiadem quinquageſimã, id eſt, circa annũ 579.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s601
"
xml:space
="
preserve
">
<
note
position
="
left
"
xlink:label
="
note-0027-14
"
xlink:href
="
note-0027-14a
"
xml:space
="
preserve
">40</
note
>
ante Chriſtum; </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s602
"
xml:space
="
preserve
">vt hic illo fuerit iunior annis fere 196. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s603
"
xml:space
="
preserve
">vel 172. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s604
"
xml:space
="
preserve
">Quare rationem hanc horologiorum à pri-
<
lb
/>
mis illis Patrib{us} (quod & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s605
"
xml:space
="
preserve
">de alijs ſcientijs affirmat Ioſeph{us} in lib. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s606
"
xml:space
="
preserve
">de antiquitate.) </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s607
"
xml:space
="
preserve
">originem traxiſſe
<
lb
/>
crediderim, eam{q́ue}, ſenſim ad A Egyptios, ab his ad Græcos, à Græcis deniq; </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s608
"
xml:space
="
preserve
">ad Latinos perueniſſe. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s609
"
xml:space
="
preserve
">In-
<
lb
/>
uentores autem alij aliorum horologiorum Sciothericorum cõmemor antur à Vitruuio lib. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s610
"
xml:space
="
preserve
">9. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s611
"
xml:space
="
preserve
">Beroſ{us} enim
<
lb
/>
<
note
position
="
right
"
xlink:label
="
note-0027-15
"
xlink:href
="
note-0027-15a
"
xml:space
="
preserve
">Inuentores
<
lb
/>
varij variorum
<
lb
/>
horologiorum.</
note
>
Chaldæus inueniſſe fertur hemicyclium excauatum ex quadrato, in quo lineæ hor{as} indicantes deſcriptæ
<
lb
/>
erant. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s612
"
xml:space
="
preserve
">Ariſtarch{us} Sami{us} Scaphen, ſeu hemiſphærium, qualia fortaſſis nunc ſunt horologia hemiſphęrica
<
lb
/>
concaua. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s613
"
xml:space
="
preserve
">Idem excogitaſſe dicitur Diſcum, horologium videlicet parum excauatum in modum diſci, ſeu pa
<
lb
/>
tinæ, ita vt interior pars non fuerit perfecte ſphærica. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s614
"
xml:space
="
preserve
">Eudox{us} Aſtrologus fertur reperiſſe Arachnen, id
<
lb
/>
eſt, ar aneam, horologium videlicet in modum araneæ, quale nunc eſt horologium horizontale continens ho-
<
lb
/>
r{as} aſtronomic{as}, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s615
"
xml:space
="
preserve
">cir culos altitudinũ ſolis, quos Almucantarath Arabes dicunt. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s616
"
xml:space
="
preserve
">Vel etiam quodcũq;
<
lb
/>
</
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s617
"
xml:space
="
preserve
">
<
note
position
="
left
"
xlink:label
="
note-0027-16
"
xlink:href
="
note-0027-16a
"
xml:space
="
preserve
">50</
note
>
horologium, in quo deſcriptæ ſint & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s618
"
xml:space
="
preserve
">lineæ horariæ, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s619
"
xml:space
="
preserve
">arc{us} ſignorum zodiaci. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s620
"
xml:space
="
preserve
">Sunt qui huiuſce horologij
<
lb
/>
Apollonium faciant inuentorem. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s621
"
xml:space
="
preserve
">Scop{as} Syracuſius prædicatur inuentor Plinthi, ſiue lacunaris, inſtar
<
lb
/>
trabis cuiuſdam quadratę, in qua tam horologium Verticale auſtrale, boreale{q́ue}, quàm Meridianũ Orien-
<
lb
/>
tale, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s622
"
xml:space
="
preserve
">Occidentale, nec non in plano ſuperiori Horizontale deſcribi poterat, quale in circo Flaminio po-
<
lb
/>
ſitum erat. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s623
"
xml:space
="
preserve
">Parmenionem faciunt inuentorem horologiorum, quę vocabantur πρὸς τὰ ἱςοροὐμενα, quę qua-
<
lb
/>
lia fuerint, difficile iudicare poſſumus, niſi fortè dicam{us}, in illis contentas fuiſſe non ſolum line{as} hora-
<
lb
/>
ri{as}, verum etiam ſigna zodiaci, menſes, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s624
"
xml:space
="
preserve
">dies, quę omnia per indicem monſtr abantur, ita vt horologia
<
lb
/>
illa fuerint inſtar hyſtorię cuiuſdam. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s625
"
xml:space
="
preserve
">Theodoſium aſſerunt excogitaſſc horologium dictum πρὸς πᾶν κλῖμα
<
lb
/>
quia omnibus ſeruiebat climatib{us} mundi. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s626
"
xml:space
="
preserve
">Patrocles reperiſſe narratur πελέκινον, id est, horarium figurã
<
lb
/>
habens ſecuris, ſeu bipennis, qualem formam nũc pene gerit horologium Meridianum, in quo ſigna </
s
>
</
p
>
</
div
>
</
text
>
</
echo
>